Thức uống mát gan, thanh nhiệt: Hại sức khoẻ nếu dùng không đúng cách

Lạm dụng nước làm mát gan

Hè đến, chị Nguyễn Thị Huyền (ở Cầu Giấy, Hà Nội) luôn tất bật với việc chuẩn bị các loại nước uống giải nhiệt mang theo cho cả nhà.

Theo chị chia sẻ, do hay bị “nóng trong” nên chị thường rất sợ mùa hè và phải tìm mọi biện pháp để thanh nhiệt, giải độc.

Vì vậy, ngoài việc đảm bảo nhiều rau xanh trong các bữa ăn hàng ngày, chị thường pha thêm các loại nước uống có tính mát để mang đi làm.

Bên cạnh các loại nước giải nhiệt phổ biến như mơ, sấu ngâm, chè đậu đen, mới đây, chị Huyền cho biết thêm phương pháp dùng gạo lứt rang để pha thành nước uống.

Theo chị, đồ uống này không những có tác dụng giải nhiệt mà còn tốt cho sức khỏe: “Nghe mọi người mách uống nước gạo lứt rang có tác dụng giải độc gan, bớt nóng trong, giúp da dẻ hồng hào nên tôi cũng áp dụng thử”.

Cách làm khá đơn giản, chỉ cần mua gạo lứt về, rang lên, sau đó đổ nước vào đun sôi là có thể uống được.

Hoa cúc, nhân trần, đậu xanh, đậu đen, rau mã đề, cỏ tranh … là những nguyên liệu thường được dùng để chế biến các loại nước thanh nhiệt, giải độc gan mùa hè

"Để tiết kiệm thời gian, tôi thường rang gạo từ tối hôm trước, sáng hôm sau chỉ cần cho vào đun cùng nước khoảng 15-20 phút là được. Sau khi tắt bếp, đợi nước nguội rồi rót vào chai mang đi. Hiện tại, mỗi ngày, tôi uống khoảng 1 lít nước gạo lứt rang và sẽ tăng lên nếu thấy có kết quả tích cực”, chị Huyền kể.

Theo chị Huyền, không chỉ riêng chị mà ở công ty, nhiều chị em cũng có thói quen tương tự. Các loại đồ uống cũng rất đa dạng, từ nước ép đến nước pha của các loại trái cây ngâm.

Tuy nhiên, chị cũng cho hay, mới đây, một nữ đồng nghiệp của chị suýt gặp họa vì uống quá nhiều loại nước làm mát gan.

“Sau 5 ngày liên tục uống nước atisô ngâm mang theo trong bình nhựa 1,5 lít, chị bạn tôi bắt đầu thấy bụng ì ạch, cảm giác bị đầy hơi và khó tiêu. Đến gặp bác sĩ tư vấn, chị được biết nguyên nhân là do đã uống quá nhiều nước atisô nên gây phản tác dụng. Đúng là cái gì quá cũng đều không tốt”, chị Huyền kể.

Trường hợp của anh Vũ Văn Cường (Hà Đông, Hà Nội) cũng tương tự: “Thời tiết nắng nóng, người lúc nào cũng có cảm giác háo nước, nóng trong, nổi mẩn, ngứa ngáy nên tôi đã nhờ vợ nấu nước rau má, đậu đen uống để giải độc gan. Lúc đầu uống nước này thấy người dễ chịu, thoải mái, nhưng uống liên tục trong gần 3 tuần thì tôi bị đầy hơi, khó tiêu, có hôm đau bụng đi ngoài không rõ nguyên nhân. Đi khám mới biết là do mình dùng quá nhiều nước thanh nhiệt”.

Theo Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng – nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Học viện Y Dược học Cổ truyền, không chỉ gặp những vấn đề về tiêu hoá như chị Huyền, anh Cường, nhiều trường hợp lạm dụng nước thanh nhiệt còn có thể làm mất cân bằng điện giải, tăng đào thải hoạt chất, kém hấp thu một số vi chất như canxi, kali… Đặc biệt, nếu dùng hàng ngày, còn làm nhuận gan quá mức, gan tiết ra nhiều dịch trong khi nhu cầu cơ thể không cần sẽ sinh ra các vấn đề về gan và sức khỏe.

Sử dụng các bài thuốc nam tùy tiện

Nhiều người có thói quen sử dụng thuốc nam, các bài thuốc đông y lưu truyền trong dân gian để giải độc gan. Thực tế, Y học cổ truyền, y học hiện đại cũng đã chứng minh các thảo dược như Cà gai leo, Actiso, Diệp hạ châu, Mật nhân… có tác dụng hỗ trợ thanh nhiệt, giải độc gan.

Không nên sử dụng liên tục mà phải sử dụng luân phiên. Đặc biệt, không nên uống thay thế các loại nước trên thay nước lọc hàng ngày

Tuy nhiên, trong các loại thảo dược này chứa hoạt chất chữa bệnh, trong khi người dùng thường nghe theo truyền miệng, sử dụng không đúng liều lượng hoặc lạm dụng trong thời gian dài sẽ làm tăng áp lực đào thải lên gan.

Bên cạnh đó, hiện nay, dược liệu được mua bán thoải mái, thiếu kiểm soát. Việc sử dụng thảo dược không đảm bảo, chứa lưu huỳnh (chất chống mốc), tồn dư thuốc bảo vệ thực vật… gây tổn thương gan. Dùng lâu dài có thể gây ra các vấn đề về gan như viêm gan, xơ gan…

Ngoài ra, nhiều người có xu hướng sử dụng các sản phẩm thảo dược hỗ trợ bổ gan, giải độc gan. Tuy nhiên, một số người có tâm lý ỷ lại, nghĩ rằng uống giải độc gan thì có thể thoải mái sử dụng bia rượu, ăn uống “vô tội vạ”. Đây là quan điểm hoàn toàn sai lầm.

Bởi, nếu uống nhiều rượu bia liên tục, ăn những thực phẩm dầu mỡ, chứa chất bảo quản… gan thường xuyên tiếp nhận độc tố, trong khi khả năng thải độc gan có hạn. Vì vậy, cách bảo vệ gan tốt nhất là sử dụng các loại nước thanh nhiệt với hàm lượng vừa phải và kết hợp chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học.