Quy hoạch vùng mà cái gì cũng đưa hết vào thì sẽ thành quy hoạch “gai quả mít"

Ngày 7/11, cho ý kiến về việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; các đại biểu Quốc hội tại tổ 11 (gồm Cần Thơ, Điện Biên) bày tỏ cơ bản nhất trí với sự cần thiết lập điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia nhằm kịp thời thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, nhất là các nghị quyết quan trọng Bộ chính trị mới ban hành vừa qua; phù hợp với các quy định của Luật Quy hoạch hiện hành, góp phần hoàn thiện các quy định về công tác quy hoạch tổng thể quốc gia cho phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hiện nay và yêu cầu tăng trưởng hai con số, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Đề xuất mở rộng Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ

Góp ý cụ thể, về quan điểm phát triển, để bảo đảm đầy đủ nội hàm, ý nghĩa theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Trưởng đoàn Cần Thơ) đề nghị chỉnh sửa nội dung: “Kinh tế tư nhân là bộ phận quan trọng của kinh tế quốc gia và là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế” thành “kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm, nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng xanh, tuần hoàn, bền vững”.

Về mục tiêu phát triển đến năm 2030, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị bổ sung đầy đủ hơn các thông tin, căn cứ, thuyết minh cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đại biểu Quốc hội về việc lựa chọn số liệu, định mức chỉ tiêu về phát triển khoa học, công nghệ, giáo dục như: “Nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo đạt 12 người trên một vạn dân; có từ 40 - 50 tổ chức khoa học và công nghệ được xếp hạng khu vực và thế giới”; “Phấn đấu ít nhất 8 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu Châu Á, ít nhất 1 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới trong một số lĩnh vực theo các bảng xếp hạng quốc tế uy tín”.

“Cần lý giải rõ căn cứ khoa học và thực tiễn cho việc lựa chọn các con số chỉ tiêu này để bảo đảm phù hợp với điều kiện nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển giáo dục của đất nước và bảo đảm khả năng đạt được các chỉ tiêu này theo đúng tiến độ đề ra. Trên cơ sở đó, điều chỉnh lại nội dung này trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội cho phù hợp”, đại biểu đề nghị.

Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh. Ảnh Lâm Hiển.

Về chỉ tiêu kinh tế, đại biểu chỉ rõ, trong Quy hoạch đề ra: “Phấn đấu tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) bình quân đạt trên 8,0%/năm thời kỳ 2021 - 2030; trong đó giai đoạn 2026-2030 đạt từ 10%/năm trở lên”. Tuy vậy, “giai đoạn 2031 - 2050, phấn đấu tốc độ tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7,0 - 7,5%/năm”.

Vì vậy, theo đại biểu, cần bổ sung các lập luận, thuyết minh thuyết phục hơn về sự lựa chọn số liệu tốc độ tăng trưởng GDP cho giai đoạn 2031 - 2050 (tại sao lại là khoảng 7,0 - 7,5%) để bảo đảm sự cân bằng, phù hợp về tốc độ tăng trưởng GDP giữa các giai đoạn phát triển.

Về chỉ tiêu môi trường, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị làm rõ việc lược bỏ chỉ tiêu về “tỷ lệ tái chế rác thải hữu cơ”; bổ sung thông tin, số liệu dẫn chứng cụ thể về nội dung “các định mức đạt 100% ở đô thị và 70% ở nông thôn do góp ý của nhiều địa phương cho thấy khó khả thi” như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

“Việc tái chế rác thải hữu cơ là cần thiết cho định hướng bảo vệ môi trường xanh, sạch, bền vững về lâu dài, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, triển khai hiệu quả các quy định về phân loại rác thải, tái chế rác thải theo Luật Bảo vệ môi trường 2020”, nhấn mạnh điều này, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị cân nhắc để nghiên cứu, đưa ra định mức chỉ tiêu phù hợp cho nội dung này trong điều chỉnh quy hoạch tổng thể quốc gia thời gian tới.

Về định hướng phân bố các vùng đô thị lớn, trong đó có nội dung về phát triển thành phố Cần Thơ, đại biểu đề nghị tiếp tục nghiên cứu, bổ sung cho đầy đủ, toàn diện hơn.

Cụ thể, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cho biết, trong dự thảo có nêu định hướng phát triển Vùng đô thị Cần Thơ xây dựng hệ thống đô thị, trong đó thành phố Cần Thơ là đô thị trung tâm lõi, kết nối với các đô thị lân cận, phát triển trở thành trung tâm dịch vụ thương mại, tài chính, ngân hàng, du lịch, cảng biển, kinh tế biển, cảng hàng không quốc tế.

“Chúng tôi muốn ghi thẳng vào đây phát triển trở thành trung tâm dịch vụ thương mại, du lịch, dịch vụ tài chính, ngân hàng, cảng biển. Ghi luôn vào đây là xây dựng và phát triển cảng biển Trần Đề vì vùng đô thị Cần Thơ có dự kiến Cảng Trần Đề, chưa có cảng nào khác”, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị.

Về kết cấu hạ tầng giao thông, tại khoản 1 Điều 9, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị bên cạnh việc nâng cấp, mở rộng sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất, cũng cần đưa vào chủ trương xây dựng, mở rộng Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ.

“Thành phố Cần Thơ là trung tâm vùng về hạ tầng giao thông, kinh tế, văn hóa, y tế, giáo dục; do đó việc bổ sung Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ vào danh mục này có cơ sở và rất cần thiết để phục vụ yêu cầu phát triển vùng trong thời gian tới”, đại biểu nêu rõ.

Cũng theo đại biểu, trong dự thảo có nêu: “Phát triển thành phố Cần Thơ thành cực tăng trưởng, thúc đẩy phát triển toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long”. Tuy nhiên, theo đại biểu, cần phải rà soát đối chiếu lại với Nghị quyết 59 để đảm bảo phù hợp.

Nghị quyết 59 xác định: “Phát triển thành phố Cần Thơ thành cực tăng trưởng của quốc gia, giữ vai trò đô thị hạt nhân, động lực phát triển, lan tỏa, dẫn dắt cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long”. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung đầy đủ nội dung này, bởi đây cũng là quan điểm được xác định trong văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố Cần Thơ nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Cùng quan điểm, đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) cũng nhấn mạnh tính cần thiết của việc bổ sung đầu tư Cảng Trần Đề vào danh mục các dự án quốc gia, đồng thời xem xét mở rộng Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ.

“Đây là các dự án có ý nghĩa quan trọng, góp phần tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về hạ tầng giao thông của Đồng bằng sông Cửu Long, qua đó thúc đẩy vai trò trung tâm vùng của thành phố”, đại biểu cho biết.

Liên quan đến danh mục các dự án quan trọng quốc gia trong đầu tư, đại biểu Đào Chí Nghĩa cho biết, tại Điều 4, khoản 3 (sửa đổi, bổ sung), điểm a có liệt kê các dự án trọng điểm quốc gia, trong đó có tuyến đường sắt TP Hồ Chí Minh – Cần Thơ. Hiện nay, dự thảo mới chỉ xác định dự án này ở mức độ “nghiên cứu, chuẩn bị đầu tư”.

Tuy nhiên, theo kết quả nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch tổng thể quốc gia và ý kiến của Bộ Xây dựng, tuyến đường sắt từ TP Hồ Chí Minh đến Cần Thơ để kết nối Đồng bằng sông Cửu Long được xác định là trục logistics hết sức quan trọng.

Do đó, Đại biểu Đào Chí Nghĩa đề nghị không chỉ dừng lại ở mức nghiên cứu chuẩn bị đầu tư, mà cần nâng lên thành dự án ưu tiên để chuẩn bị đầu tư. “Đây cũng là mong muốn rất lớn của cử tri thành phố Cần Thơ nói riêng và cử tri Đồng bằng sông Cửu Long nói chung, nhằm kết nối với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, bảo đảm thông suốt toàn trục kết nối”, đại biểu cho biết.

Quy hoạch vùng không thể cái gì cũng đưa vào

Trao đổi với các đại biểu về vấn đề đầu tư Cảng Trần Đề, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết ông “rất trăn trở” về cảng này từ lúc còn ở Bộ Giao thông vận tải. Mặc dù đã bàn nhiều cách về việc kêu gọi, khuyến khích để thu hút các doanh nghiệp nhưng vẫn chưa thể thực hiện.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh Lâm Hiển.

“Điều quan trọng nhất là chúng ta cần có cơ chế chính sách, và việc khai thác, xây dựng hạ tầng phải là do doanh nghiệp thực hiện. Chúng ta phải kêu gọi doanh nghiệp vào làm thì mới có hiệu quả. Nếu Nhà nước đứng ra làm thì rất khó”, Bộ trưởng cho biết.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, đối với Cảng Trần Đề, có hai vấn đề cần quan tâm: Một là đầu tư hạ tầng, và hai là cơ chế chính sách. “Đặc biệt hiện nay, thẩm quyền đã được phân cấp cho Cần Thơ rất lớn. Thành phố phải có những chính sách ưu tiên cụ thể thì mới thu hút được nhà đầu tư”, Bộ trưởng nói.

Theo Bộ trưởng phân tích, vấn đề đầu tư cảng là quan trọng, nhưng hàng hóa gì để xuất qua cảng lại là vấn đề khác, nhất là đối với một cảng lớn. Nếu đầu tư Cảng Trần Đề quy mô lớn, chi phí phải mất hàng tỷ đô la, có thể là 2 đến 3 tỷ USD. Nếu tư nhân bỏ tiền ra làm, vấn đề đặt ra là phải có ngân hàng như thế nào để nhà đầu tư có thể hòa vốn và kinh doanh có lãi. “Đây là vấn đề rất lớn”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

“Đó là lý do mà trong thời gian rất dài, chúng tôi đã cố gắng nhưng vẫn chưa thu hút được các doanh nghiệp. Mặc dù chúng ta sẵn sàng có doanh nghiệp đầu tư hạ tầng”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ.

Chính vì thế, Bộ trưởng cho biết, định hướng phát triển của các vùng, trong đó có vùng Đồng bằng sông Cửu Long, cũng là một bài toán nan giải. “Nếu chỉ tập trung vào lúa gạo thì chỉ có thế thôi. Chúng ta phải nghĩ ra cái gì khác để phát triển kinh tế công nghiệp, công nghiệp chế biến chế tạo là gì? Nuôi trồng thủy hải sản vẫn đang làm, nhưng quy mô cũng không lớn”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng phân tích tiếp, khi làm cảng, người ta tính toán hai yếu tố: Hàng tại chỗ (hàng ở khu vực đó) và hàng hóa trung chuyển, cần phải đảm bảo. Liệu Trần Đề có trở thành cảng trung chuyển được không? Đây là một bài toán. Hiện nay, chúng ta đang tập trung vào xây dựng Cảng Cái Mép. Hướng của Cảng Cái Mép là cảng trung chuyển hàng hóa quốc tế, điều này không phải bàn nữa, và đang được triển khai quyết liệt từ đầu tư hạ tầng đường cao tốc đến hạ tầng cảng.

Đối với cảng Trần Đề, theo Bộ trưởng, cuối cùng vẫn phải hướng đến doanh nghiệp, bởi vì “chỉ có doanh nghiệp làm thì họ mới sát sao được thị trường, vận động đầu tư. Cần phải có các giải pháp rất cụ thể, vì nếu không có giải pháp thì cảng cũng không thành hiện thực”, Bộ trưởng nhấn mạnh lại.

Do đó, Bộ trưởng cho biết, khi đặt ra sáu vùng và có sự phân vai, phải tính toán dựa trên tiềm năng và thế mạnh của từng vùng, và gắn với từng địa phương trong vùng đó. “Nếu tính toán mà thấy cái gì cũng có thể có, đưa hết vào, thì coi như vùng nào cũng giống nhau, sẽ thành "quy hoạch gai quả mít" và không còn là quy hoạch nữa. Việc nói "tôi chưa có nhưng tương lai tôi sẽ phấn đấu" là rất khó”, Bộ trưởng chia sẻ.

Vì vậy, Bộ trưởng cho biết, khi điều chỉnh Quy hoạch quốc gia, vẫn phải dựa trên cơ sở những tiềm năng, thế mạnh hiện nay đang sẵn có để chúng ta tính toán, xây dựng chiến lược phát triển từng vùng khác nhau.