Nhà báo phải tinh thông nghề nghiệp, giữ vững đạo đức, trân trọng văn hóa

Viết bằng gan ruột thì sẽ thành công

- Nghề báo vinh quang nhưng vô cùng khó nhọc. Từng nhiều năm cống hiến, trăn trở, ông nghĩ sao về nghề báo?

- Nghề cầm bút nói chung và nghề báo nói riêng của tôi và các anh chị em, chúng ta đều cảm nhận thấy sự khó nhọc như thế nào. Cái khó nhọc đó đôi khi không nhìn thấy được. Đôi khi anh làm việc đến 2, 3 giờ sáng, chỉ mỗi mình biết khổ, nhọc như thế nào. Cũng chính lúc đó anh mới cảm nhận hết được anh sướng như thế nào. Khi anh viết ra được một điều gì đó đúng với suy nghĩ, tâm can của mình.

- Ông tự đo độ thành công của bài báo mình viết ra như thế nào?

- Có những lúc viết xong một bài báo, tôi đứng dậy và cảm thấy mình không có trọng lượng. Không phải chỉ vì quá mệt. Không có trọng lượng bởi mình đã rút ra được gan ruột để viết ra được bài báo ấy. Xong rồi đi chơi vơi trên đất. Tôi biết lúc đó bài viết của tôi có thể thành công.

Báo chí phải góp phần giữ vững văn hóa

- Được biết, ông vừa cho ra mắt cuốn sách “Thời cuộc và văn hóa”. Tác phẩm được đánh giá là một tư liệu rất quý cho đối với những người làm báo chí, truyền thông trên cả nước. Tại sao lại là “Thời cuộc và văn hóa”, thưa ông?

- Thời cuộc chúng ta đang sống ngày hôm nay đang chịu những áp lực rất lớn của những thay đổi. Điều đó tác động rất mạnh vào văn hóa. Văn hóa cũng tác động theo chiều ngược lại đến thời cuộc để chúng ta giữ được những giá trị. Văn hóa là nơi chưng cất những giá trị bền vững và quyến rũ nhất của đời sống nhân loại. Có những dòng chảy đưa thế giới đến tương lai nhưng cũng có dòng chảy như chiếc nôi êm đưa thế giới trở lại nguồn cội, tìm lại những điều cao quý chôn vùi sau những “cú sốc lịch sử”.

Chúng ta có thể thấy từ trong những diễn biến của đời sống quốc tế và xã hội hiện đại với thời đại truyền thông kĩ thuật số những tác động mạnh mẽ của nó đang làm lung lay những giá trị văn hóa. Chính những giá trị văn hóa đích thực sẽ giữ lại tất cả những gì tốt đẹp mà xã hội loài người chúng ta hướng đến.

- Thông điệp mà ông gửi gắm qua cuốn sách này là gì?

- Tôi muốn thông qua quyển sách này truyền đi suy nghĩ của bản thân tôi mà tôi tin cũng trùng với suy nghĩ của nhiều người. Đây như thông điệp của đời sống xã hội chúng ta. Đấy là khi chúng ta thực hiện các chiến lược về phát triển kinh tế xã hội, khi chúng ta giải quyết những vấn đề bức xúc của đời sống, khi chúng ta đối mặt với những vấn đề mới của thời đại truyền thông kĩ thuật số, thì chúng ta luôn luôn chú trọng bảo vệ, ươm giữ và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc.

Một khi còn giữ được giá trị văn hóa thì chúng ta sẽ có đủ cơ sở, nền tảng vững chắc để giải quyết các vấn đề thuộc về chính trị, kinh tế, thậm chí còn hóa giải được các nguy cơ như chiến tranh, xung đột, mâu thuẫn dân tộc, tôn giáo và cả những vấn đề nảy sinh trong thời đại kĩ thuật số mà mạng xã hội đang tác động mạnh mẽ đến đời sống xã hội chúng ta hiện nay.

- Có phải chính vì thế mà trước đây những cuốn sách của ông viết về thời cuộc, giờ đây ông lại nhấn về văn hóa?

- Trong quá trình tôi viết về các vấn đề thời cuộc, một cách rất là tự nhiên tôi luôn luôn quan tâm đến các vấn đề về văn hóa. Văn hóa trở thành cái lõi để tôi đi tìm câu hỏi căn cốt nhất của đời sống nhân loại, đời sống xã hội. Cuối cùng chúng ta sẽ hóa giải các nguy cơ bằng cái gì? Chính là văn hóa. Chúng ta sẽ kết nối các dân tộc, văn hóa kết nối giữa các cộng đồng với nhau. Khi tìm được tiếng nói chung thì chúng ta sẽ giải tỏa được các vấn đề, các nguy cơ. Từ đó chúng ta có điều kiện để xây dựng và phát triển đất nước.

Vì thế, những người cầm bút phải làm sao để tinh thần văn hóa Việt Nam trụ vững trước sự lên ngôi của mạng xã hội. Báo chí đương nhiên, dứt khoát phải góp phần bảo vệ, phát triển văn hóa trong thời đại hội nhập. Đó tiếp tục là nhiệm vụ của những người cầm bút hiện nay.

Thời đại 4.0 trách nhiệm của nhà báo càng nặng nề

- Trong dòng chảy tiến trình đi lên của xã hội loại người, cuộc cách mạng 4.0 đang được cả thế giới quan tâm. Báo chí cũng có những thay đổi mạnh mẽ, ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

- Trong thời đại 4.0, những người cầm bút như chúng ta phải tiếp tục bảo vệ, phát huy những giá trị ấy, viết về cái đẹp của Hà Nội và Việt Nam chúng ta. Đây là một cuộc đấu tranh không hề đơn giản khi chúng ta đang chịu áp lực rất lớn từ thời đại truyền thông kĩ thuật số. Nhiều khi trong lòng chúng ta không yên, trong ngôi nhà không yên, xã hội không yên bởi nhiễu loạn thông tin.

Tất nhiên, chúng ta không thể phủ nhận những thứ mạng xã hội đem lại. Nó có xây đắp, nó có tiện ích nhưng nó cũng hủy hoại và tàn phá.

- Xin ông chia sẻ kinh nghiệm cá nhân của mình trước “dòng thác lũ” ấy?

- Tôi cũng như những người cầm bút chúng ta phải làm sao để tinh thần văn hóa của người Việt Nam vững vàng, cho dù mạng xã hội có phát triển đến mức nào. Chúng ta vẫn phải trụ vững.

Báo chí không thể thắng mạng xã hội bằng tốc độ đưa tin nhưng báo chí vượt trội mạng xã hội bằng tính chuẩn mực, tinh thần trách nhiệm, độ tin cậy và sức thuyết phục. Độ tin cậy và sức thuyết phục chính là con đường sống của báo chí ngày hôm nay. Báo chí đương nhiên và dứt khoát phải bảo vệ và phát huy những giá trị văn hóa trong thời đại hội nhập. Đó vẫn tiếp tục nhà nhiệm vụ của chính tôi và anh chị em làm báo.

- Như vậy, vai trò của người làm báo trong thời đại 4.0 này là như thế nào, thưa ông?

- Báo chí phải là câu trả lời cho tất cả những câu hỏi mà mạng xã hội đưa ra.

Ở đây có vai trò rất lớn của các nhà báo. Khi chúng ta tiếp cận những thông tin từ mạng xã hội có một việc vô cùng quan trọng mà chúng ta luôn luôn phải tuân thủ. Đó là kiểm chứng.

Chúng ta kiểm chứng để xem sự thật là ở đâu. Khi các nhà báo thông qua kiểm chứng bằng sự làm nghề đầy tinh thần, trách nhiệm thì sẽ biết đâu là sự thật, đâu là những tin giả đang làm cho xã hội rối loạn. Lúc đó vai trò của báo chí thể hiện rất cao.

- Theo ông, làm thế nào để nhà báo có thể hoàn thành tốt vai trò, nhiệm vụ đó của mình?

- Thực tế đó đòi hỏi nhà báo của chúng ta vừa phải vững vàng về bản lĩnh chính trị vừa phải tinh thông nghề nghiệp. Anh phải sử dụng một cách thành thạo các nền tảng công nghệ mới, thành tựu khoa học về công nghệ truyền thông kết hợp với những phẩm giá cao đẹp của nền báo chí cách mạng Việt Nam chúng ta.

Cái đó đương nhiên phải gắn với đạo đức nghề nghiệp của người làm báo. Khi các nhà báo vừa có bản lĩnh chính trị, vừa tinh thông nghề nghiệp vừa nêu cao đạo đức nghề báo thì chúng ta đã xây dựng một nền báo chí vừa giàu tính báo chí vừa giàu tính nhân văn để chúng ta phục vụ lợi ích của đất nước và nhân dân.

Đạo đức là cốt lõi của người làm báo

- Điều này có vẻ không dễ gì thực hiện, nhất là với các nhà báo trẻ khi còn có nhiều nhầm tưởng về hào quang, quyền lực của báo chí?

- Đúng vậy. Chính vì thế tôi mới nhấn mạnh đây là thời điểm tôi nghĩ chúng ta phải hết sức nêu cao đạo đức nghề nghiệp. Bởi vì không thể dùng nghề báo để làm giàu, trục lợi, vụ lợi một cách bất hợp pháp.

Bằng kinh nghiệm thực tế của mình và đồng nghiệp nhiều năm qua tôi khẳng định chúng ta làm việc tử tế thì có thể sống được bằng nghề. Cũng có những hiện tượng dùng nghề để vụ lợi phục vụ những lợi ích không trong sáng. Tôi nghĩ đó là một điều các nhà báo của chúng ta luôn luôn hết sức chú ý và đề cao cảnh giác.

Một lần nữa tôi nhấn mạnh, nêu cao đạo đức của người làm báo hiện nay là vấn đề cốt tử. Đạo đức đang trở thành cốt lõi của đời sống báo chí. Các nhà báo chỉ có thể hoàn thành được trách nhiệm của mình trước đất nước và nhân dân khi chúng ta làm nghề một cách tử tế, làm nghề một cách trong sáng và luôn đặt lợi ích của cộng đồng, của đất nước lên trên cá nhân của mình để chúng ta soi rọi tất cả những vấn đề mà chúng ta đề cập đến.

Phải tuân thủ theo phương châm làm nghề là khách quan, công tâm, tôn trọng sự thật, bảo vệ công lí và lẽ phải. Chỉ những người làm báo chính trực mới có đủ sức để bảo vệ sự thật, bảo vệ công lí và lẽ phải.

Báo chí Hà Nội phản ánh tốt đời sống của Thủ đô

- Ông đánh giá ra sao về hoạt động báo chí của Hà Nội?

- Hiện nay báo chí của Hà Nội vẫn giữ vững được vai trò hết sức quan trọng của mình. Hà Nội là trung tâm báo chí truyền thông rất mạnh của cả nước. Báo chí của Hà Nội những năm vừa qua có phấn đấu, nỗ lực rất cao phản ánh một cách kịp thời đời sống toàn diện của Thủ đô trên các lĩnh vực kinh tế chính trị xã hội văn hóa an ninh quốc phòng, đối ngoại.

Lực lượng báo chí của Hà Nội vẫn tiếp tục là một lực lượng đáng tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân Thủ đô. Tôi tin là trong thời đại truyền thông kĩ thuật số, khi chúng ta đang đứng trước những thách thức rất lớn thì báo chí Hà Nội của chúng ta vẫn tiếp tục đổi mới và sáng tạo để vươn lên làm chủ mặt trận thông tin, làm chủ mặt trận báo chí, để báo chí trở thành một nguồn thông tin chính thống cung cấp cho xã hội. Đặc biệt khi chúng ta còn gánh trách nhiệm dẫn dắt dư luận trong xã hội trong thời đại kĩ thuật số.

- Báo Tuổi trẻ Thủ đô có vị trí như thế nào trong làng báo Hà Nội, thưa ông?

- Tôi thấy, báo Tuổi trẻ Thủ đô trong những năm gần đây có những sự đổi mới, cải tiến rất mạnh mẽ. Trước đây tờ báo gặp những khó khăn nhưng gần đây đã thật sự phát huy được thế mạnh của mình, phản ánh kịp thời các vấn đề của Thủ đô Hà Nội và đất nước, trẻ trung hơn, năng động hơn. Tôi đặc biệt chú ý đến sự đổi mới và sức sống toát lên từ mỗi tờ báo, mỗi chuyên mục. Điều này phải tiếp tục được nuôi dưỡng, trở thành nguồn lực của những người làm báo Thủ đô; làm sao cho tờ báo của Tuổi trẻ Thủ đô giàu sức sống, sức chiến đấu nhưng cũng phải đậm tính nhân văn; định hướng cho lớp trẻ biết sống đẹp, sống có lí tưởng, sống vì cộng đồng.

Tôi cũng vui mừng với sự phát triển mạnh mẽ của báo Tuổi trẻ Thủ đô. Ngoài tờ báo giấy ra vào thứ hai, tư, sáu hằng tuần, ấn phẩm phụ Tuổi trẻ và Đời sống (ra vào thứ năm và Chủ nhật) tiếp tục độc giả cả nước đón nhận như một món ăn tinh thần không thể thiếu. Báo điện tử Tuoitrethudo.com.vn và trang chuyên trang Tuổi trẻ và Pháp luật ngày càng khẳng định uy tín trong làng báo. Đầu năm 2019 vừa qua, báo Tuổi trẻ Thủ đô ra mắt thêm "Chuyên đề Thanh niên khởi nghiệp - làm giàu" hướng tới đối tượng thanh niên dân tộc, miền núi, cùng đặc biệt khó khăn. Đây là quyết định đúng đắn, vừa đúng tôn chỉ mục đích vừa đáp ứng được yêu cầu phát triển trong thời đại 4.0.

Với chiến lực phát triển hợp lý, báo Tuổi trẻ Thủ đô đã tạo nên những đột phá lớn. Nhiều giải thưởng cao quý của được tập thể, cá nhân những người làm báo Tuổi trẻ Thủ đô đã minh chứng cho điều đó. Tôi ấn tượng với các giải thưởng mà phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô giành được trong Cuộc thi viết gương điển hình tiên tiến, người tốt việc tốt; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị của Thành phố Hà Nội; Phát triển văn hóa và xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh năm 2018; Giải thưởng Ngô Tất Tố…

Ngoài ra, báo cũng rất chú trọng tới các hoạt động xã hội như: tặng quà thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn ở Mý Đức (Hà Nội), Mù Cang Chải (Yên Bái), Đình Lập (Lạng Sơn). Đặc biệt, báo đã tổ chức thành công Giải cầu lông Học sinh - sinh viên tranh cúp báo Tuổi trẻ Thủ đô thường niên, tạo thương hiệu riêng cho tờ báo của đoàn viên, thanh niên Thủ đô...

Nhân kỷ niệm 94 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, tôi chúc cán bộ, phóng viên, nhân viên báo Tuổi trẻ Thủ đô ngày càng trưởng thành và tiếp tục gặt hái những thành công mới!

- Xin chân thành cảm ơn ông!