Nguy cơ cháy nổ tại nhà cao tầng ở Hà Nội vẫn hiện hữu

Thực trạng đáng báo động

Theo Công an thành phố Hà Nội, trong 5 tháng đầu năm 2025 (tính đến 14/5/2025), Hà Nội ghi nhận 683 vụ cháy, nổ, làm 22 người thiệt mạng, 12 người bị thương và thiệt hại tài sản ước tính 6,8 tỷ đồng.

So với cùng kỳ năm 2024 (387 vụ), số vụ cháy tăng 76,5%, số người chết tăng thêm 13 người.

Đáng chú ý, 74,8% vụ cháy xảy ra tại nhà ở, công trình và cơ sở, trong đó sự cố hệ thống, thiết bị điện chiếm 73,5% (502 vụ). Riêng trong 3 tháng đầu năm 2025, thành phố xảy ra 306 vụ cháy, nổ, làm 15 người chết, 10 người bị thương, thiệt hại 3,9 tỷ đồng.

Tháng 1/2025 ghi nhận 94 vụ cháy tại Hà Nội, chiếm 25% tổng số vụ cháy trên cả nước, với nguyên nhân chủ yếu là chập điện (73,9%) và sơ suất sử dụng nguồn lửa (20,4%). Dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 (25/1 đến 2/2/2025) chứng kiến 16 vụ cháy, làm 2 người chết và thiệt hại 0,5 tỷ đồng, dù giảm so với Tết 2024 (38 vụ) nhờ tăng cường kiểm tra PCCC.

Vụ cháy sáng nay xảy ra ở HH4B Linh Đàm

Hai vụ cháy sáng nay (4/6) tại chung cư HH4A Linh Đàm và Eurowindow River Park là minh chứng điển hình cho nguy cơ cháy nổ tại nhà cao tầng. Cả hai đám cháy đều bắt nguồn từ phòng ngủ tại các căn hộ tầng cao, được phát hiện kịp thời nhờ hệ thống báo cháy tự động.

Lực lượng PCCC cơ sở đã nhanh chóng sử dụng bình chữa cháy và họng nước để dập tắt đám cháy trước khi lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH đến hiện trường, đảm bảo không có thiệt hại về người, dù thiệt hại tài sản vẫn đang được thống kê.

Trước đó, vụ cháy ngày 27/5/2025 tại một chung cư ở quận Hoàng Mai cũng được kiểm soát nhanh chóng, không gây hậu quả nghiêm trọng, nhờ sự phối hợp hiệu quả giữa cư dân và lực lượng tại chỗ.

Tuy nhiên, tình trạng vi phạm PCCC vẫn đáng lo ngại. Tính đến tháng 5/2025, Hà Nội còn 2.996 cơ sở không đảm bảo yêu cầu PCCC, chủ yếu là các công trình đưa vào sử dụng trước Luật PCCC 2001. Chỉ 3,4% (102 cơ sở) đã khắc phục tồn tại, không đạt mục tiêu 70% trong năm 2025.

Trong 9 tháng đầu năm 2024, lực lượng chức năng kiểm tra 36.972 cơ sở nhà trọ, xử phạt 3.134 trường hợp, tạm đình chỉ 672 cơ sở và yêu cầu 16.479 cơ sở dừng hoạt động do vi phạm PCCC. Nhiều quận như Cầu Giấy, Nam Từ Liêm, Thanh Xuân, Hoài Đức còn báo cáo số liệu sai lệch hoặc chậm khắc phục vi phạm, ảnh hưởng đến công tác quản lý.

Lực lượng tại chỗ chung tay dập tắt đám cháy

Nguy cơ cháy nổ tại nhà cao tầng càng nghiêm trọng khi Hà Nội có khoảng 1,3 triệu ngôi nhà, trong đó 925.000 là nhà liền kề, nhà ống tại các ngõ hẹp, với hệ thống điện cũ kỹ và lối thoát nạn hạn chế.

Các vụ cháy tại chung cư thường xảy ra ở tầng cao, nơi khói và nhiệt lan nhanh qua hệ thống thông gió, cầu thang, đe dọa hàng trăm cư dân. Một số chung cư vẫn thiếu hệ thống báo cháy tự động hoặc có lối thoát nạn bị che chắn bởi lồng sắt, vật dụng.

Nguyên nhân và bài học từ thực tiễn

Nguyên nhân chính dẫn đến các vụ cháy là sự cố hệ thống, thiết bị điện (73,5%), đặc biệt do sử dụng điều hòa, quạt điện và ổ cắm điện quá tải trong mùa nắng nóng. Sơ suất khi sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt (10,2%) như đốt vàng mã, dùng bếp gas không an toàn, và vi phạm quy định PCCC (0,34%) cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ.

Hệ thống điện tại nhiều chung cư cũ không đáp ứng nhu cầu sử dụng hiện tại, trong khi ý thức của một bộ phận cư dân còn hạn chế, như để vật liệu dễ cháy gần nguồn nhiệt hoặc không trang bị phương tiện PCCC.

Lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp tiếp cận hiện trường vụ cháy căn hộ ở chung cư Eurowindow River Park

Hai vụ cháy ngày hôm nay cho thấy hiệu quả của phương châm “4 tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ). Lực lượng PCCC cơ sở đã phát hiện cháy sớm, cảnh báo cư dân, hướng dẫn thoát nạn và dập tắt đám cháy kịp thời, khẳng định vai trò của Chỉ thị 01/CT-TTg ngày 03/01/2023 về tăng cường PCCC.

Tuy nhiên, những hạn chế về cơ sở hạ tầng và ý thức người dân vẫn là thách thức lớn, đòi hỏi các giải pháp đồng bộ.

Giải pháp cấp bách để giảm thiểu nguy cơ

Từ thực tế trên, một lần nữa, lực lượng chức năng Công an TP Hà Nội đề nghị:

Trước hết, phát huy vai trò của lực lượng PCCC cơ sở theo phương châm “4 tại chỗ”. Các khu chung cư phải tổ chức tập huấn định kỳ cho lực lượng PCCC cơ sở và cư dân, đảm bảo họ thành thạo kỹ năng sử dụng bình chữa cháy, họng nước và thiết bị thoát nạn như mặt nạ phòng độc, thang dây.

Mỗi tòa nhà cần được trang bị đầy đủ phương tiện PCCC và kiểm tra định kỳ để đảm bảo hoạt động tốt. Hà Nội hiện có 8.500 tổ liên gia an toàn PCCC và 23.600 điểm chữa cháy công cộng tại các ngõ sâu trên 50 mét, cần được nhân rộng để phát huy tinh thần tự quản của cộng đồng.

Cùng với đó, chủ đầu tư và ban quản lý chung cư phải kiểm tra, nâng cấp hệ thống điện để đáp ứng nhu cầu sử dụng các thiết bị tiêu thụ lớn như điều hòa. Hệ thống báo cháy tự động và cảnh báo cháy sớm cần được lắp đặt tại từng căn hộ, kết nối trực tiếp với lực lượng PCCC.

Các lối thoát nạn, thang bộ thoát hiểm phải luôn thông thoáng, không bị che chắn. UBND Hà Nội cần hoàn thành đầu tư 670 trụ nước chữa cháy và 31 hố thu nước chữa cháy tại 7 khu vực nội thành (Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Ba Đình, Cầu Giấy, Thanh Xuân, Nam Từ Liêm) trước năm 2026.

Song song là việc các cơ quan báo chí, truyền hình cần tăng thời lượng phổ biến kiến thức PCCC và kỹ năng thoát nạn vào các khung giờ có đông người xem. Mỗi hộ gia đình tại chung cư nên được vận động trang bị bình chữa cháy, mặt nạ phòng độc, thang dây và mở lối thoát nạn thứ hai. Các buổi diễn tập PCCC cần được tổ chức định kỳ, lồng ghép vào các hoạt động cộng đồng để cư dân thực hành kỹ năng ứng phó khẩn cấp.

Đối với lực lượng chức năng, sẽ tiếp tục phải rà soát 100% nhà ở nhiều căn hộ cao tầng và nhà ở kết hợp sản xuất, kinh doanh, yêu cầu chủ đầu tư cam kết khắc phục trước ngày 30/3/2026. Các hành vi như không mua bảo hiểm cháy nổ bắt buộc (phạt 30-50 triệu đồng, áp dụng từ 1/7/2025) hoặc không trang bị phương tiện PCCC cần bị xử phạt nghiêm khắc. Đồng thời, việc sửa đổi Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy (QCVN 06:2022/BXD) là cần thiết để phù hợp với thực tế, giảm khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

Cuối cùng, chính quyền và cộng đồng phải phối hợp chặt chẽ để đảm bảo an toàn PCCC. Chính quyền cơ sở cần xây dựng kế hoạch kiểm tra, diễn tập PCCC tại các khu chung cư, đặc biệt trong dịp Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán 2026.

Việc thành lập các đội dân phòng tại khu dân cư sẽ hỗ trợ lực lượng PCCC chuyên nghiệp, đảm bảo phương châm “4 tại chỗ” được thực hiện hiệu quả. Người dân cũng được khuyến khích báo cáo vi phạm PCCC qua đường dây nóng 114 để kịp thời xử lý.