Bài 4: Ý thức là chìa khoá

Vai trò của người dân

Chỉ thị 19/CT-TTg nhấn mạnh rằng PCCC là trách nhiệm của toàn dân. Người dân được khuyến khích kiểm tra định kỳ hệ thống điện, gas trong gia đình, trang bị thiết bị chữa cháy cơ bản và nắm vững kỹ năng sơ tán khi xảy ra sự cố.

Tại Hà Nội, các chiến dịch tuyên truyền đã được triển khai rộng rãi thông qua loa phát thanh, mạng xã hội, và các buổi tập huấn cộng đồng.

Theo Công an TP Hà Nội, từ đầu năm 2025, hơn 500.000 lượt người dân đã tham gia các chương trình tuyên truyền PCCC. Đặc biệt, các khu dân cư tại các quận nội thành đã tổ chức diễn tập PCCC, thu hút hàng nghìn người tham gia.

Tại phường Giáp Bát, quận Hoàng Mai đã chủ động thường xuyên hướng dẫn PCCC cho lực lượng nòng cốt tại khu dân cư; Ban quản lý các toà nhà cũng phối hợp với Công an phường thường xuyên gửi cảnh báo, hướng dẫn trong các nhóm zalo cộng đồng để nhắc nhở người dân phòng chống giặc lửa.

Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng, người thuê hoặc mua lại căn hộ ở toà nhà có nhiều căn hộ vẫn thờ ơ với công tác này.

Thậm chí, khi lực lượng Công an phường và chính quyền phường đến tặng mặt nạ, bình chữa cháy, dụng cụ chữa cháy nhưng không thể gọi được người dân ra nhận.

Diễn tập PCCC nhà ở nhiều căn hộ trên địa bàn phường Giáp Bát

Chị Lê Thị O, một người dân ở phường Giáp Bát, chia sẻ: "Gia đình tôi sinh sống ở tầng 1 của toà nhà có nhiều căn hộ này đã 6 năm nay. Ở tầng 1, việc thoát hiểm dễ dàng, nhưng tôi rất mong chủ của các phòng khác cùng toà nhà cùng nâng cao ý thức PCCC.

Thực tế, chủ nhà đã bán lại nhiều phòng ở tầng trên cho nhiều chủ khác nhau, không phải ai cũng có ý thức bảo vệ tính mạng và tài sản của mình. Người thì hàn kín ban công, người lại bày bừa đồ đạc lấp lối cầu tháng.

Gần đây có rất nhiều vụ cháy nhà mà nguyên nhân tử vong do ngạt khói, chúng tôi rất lo lắng. Đã thế, sau khi nghe thông tin về việc đóng cửa các chung cư, nhà ở nhiều căn hộ vi phạm PCCC, tôi thấy mọi người đã có ý thức và hợp tác hơn. Nhiều hộ đã tự kiểm tra hệ thống điện và ngừng để đồ ở lối thoát hiểm.

Tuy nhiên, vẫn còn một số người chưa quan tâm, đặc biệt là những người trẻ hoặc thuê ngắn hạn. Tôi mong có thêm các video hướng dẫn PCCC ngắn gọn trên mạng xã hội, vì người trẻ thường tiếp cận thông tin qua kênh này. Ngoài ra, địa phương cần công khai danh sách vi phạm trên trang “Tôi yêu phường…” để cư dân giám sát và nhắc nhở lẫn nhau".

Tại quận Hà Đông, Khu đô thị Văn Quán đã triển khai chương trình “Hộ gia đình an toàn PCCC”, khuyến khích mỗi hộ lắp đặt chuông báo cháy và kiểm tra định kỳ thiết bị điện. Kết quả, hơn 85% hộ gia đình trong khu vực đạt tiêu chí an toàn PCCC.

Anh Phạm Văn Nam, cư dân phường Văn Quán (Hà Đông) chia sẻ: "Các buổi tập huấn rất hữu ích, giúp tôi biết cách sử dụng bình chữa cháy và sơ tán an toàn. Tuy nhiên, tôi lo lắng nếu chung cư bị đóng cửa sau thời gian bị đình, vì gia đình không có chỗ ở thay thế.

Tôi mong ban quản lý đẩy nhanh việc khắc phục để tránh tình trạng này. Tôi cũng mong chính quyền tổ chức thêm các buổi tuyên truyền tại khu dân cư vào cuối tuần, khi mọi người có thời gian. Ngoài ra, cần có chế tài phạt những người cố tình vi phạm, như để xe ở lối thoát hiểm…”.

Cộng đồng an toàn là mục tiêu hành động

Mặc dù đạt nhiều kết quả, việc nâng cao ý thức PCCC của người dân vẫn gặp khó khăn, đặc biệt tại các khu vực đông người thuê trọ hoặc nhà ở cũ.

Thực tế, ý thức PCCC của một bộ phận người dân, đặc biệt tại các khu nhà trọ và chung cư cũ, vẫn còn thấp. Nhiều hộ chưa nhận thức đầy đủ về nguy cơ cháy nổ, trong khi hạ tầng PCCC tại các khu vực này còn hạn chế.

Chị Văn Thị Tâm - Quản lý nhà trọ tại phường Phúc La, quận Hà Đông cho biết: "Sau khi đoàn kiểm tra đưa ra ý kiến, chúng tôi nhận thấy còn một số thiếu sót về an toàn PCCC. Sau buổi kiểm tra này, nhà trọ sẽ khắc phục toàn bộ những thiếu sót, tồn tại". Ảnh: Minh Khánh

Để giải quyết, Công an TP Hà Nội đề xuất: Tăng cường các chiến dịch truyền thông ngắn gọn, dễ hiểu trên mạng xã hội như TikTok, Zalo; Hỗ trợ kinh phí cho các hộ nghèo để trang bị thiết bị PCCC cơ bản; Xây dựng các đội PCCC tình nguyện tại mỗi tổ dân phố, đóng vai trò cầu nối giữa chính quyền và người dân.

Sự tham gia của người dân là chìa khóa để Chỉ thị 19/CT-TTg được thực hiện hiệu quả. Với những nỗ lực không ngừng của chính quyền và cộng đồng, Hà Nội đang từng bước xây dựng một môi trường sống an toàn, nơi mỗi người dân đều là một “chiến sĩ” trong công tác PCCC, góp phần bảo vệ Thủ đô bình yên, thịnh vượng.

Đặc biệt tập trung cho công tác PCCC trong bối cảnh hiện nay, Đại tá Nguyễn Minh Khương, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội nhấn mạnh, Chỉ thị 19 đã thúc đẩy sự phối hợp liên ngành chặt chẽ hơn bao giờ hết giữa Công an TP, các sở ngành với chính quyền địa phương.

Đại tá Nguyễn Minh Khương cho biết: “Chỉ thị 19 không chỉ là văn bản chỉ đạo mà còn là động lực để Hà Nội triển khai đợt cao điểm kiểm tra PCCC từ tháng 7/2024 đến 30/6/2025, đảm bảo không bỏ sót cơ sở vi phạm”.

Hiện Công an TP đã phối hợp với Sở Xây dựng rà soát hơn 68.000 cơ sở nhà trọ, chung cư mini trên địa bàn, phát hiện và yêu cầu khắc phục hàng nghìn trường hợp vi phạm. Tại quận Hoàng Mai, hơn 300 cơ sở đã được hướng dẫn lắp đặt hệ thống PCCC đạt chuẩn nhờ sự hỗ trợ kỹ thuật từ Công an TP.

Đại tá Phạm Trung Hiếu, Trưởng phòng Cảnh sát PCCC và CNCH, Công an TP Hà Nội khẳng định: Chỉ thị 19 là “kim chỉ nam” giúp Hà Nội thống nhất hành động trong công tác PCCC, đặc biệt trong bối cảnh tái cấu trúc hành chính khi cấp phường phải gánh vác trách nhiệm lớn hơn.

Đại tá Hiếu nhấn mạnh, Chỉ thị 19 đã cụ thể hóa các nhiệm vụ, từ rà soát cơ sở đến xử lý vi phạm, tạo cơ sở pháp lý để Công an TP phối hợp với các sở, ngành và UBND các phường triển khai đồng bộ.

Theo đó, Công an TP đã tổ chức hàng loạt hội thảo, tập huấn và kiểm tra liên ngành với Sở Xây dựng, Sở Công Thương và các UBND phường để hướng dẫn chủ cơ sở khắc phục vi phạm. Ví dụ, tại quận Cầu Giấy, các phường Trung Hòa, Mai Dịch đã phối hợp với Công an TP kiểm tra hơn 1.000 cơ sở, xử phạt 280 trường hợp với tổng số tiền gần 138 triệu đồng.

Tuy nhiên, Đại tá Phạm Trung Hiếu chỉ ra thách thức: Một số chủ cơ sở đối phó, chỉ lắp đặt thiết bị PCCC hình thức. Việc đình chỉ hoạt động còn gặp khó do chồng chéo quy định pháp luật và vấn đề dân sinh, như tái định cư cho người thuê trọ. Đồng chí cũng đề xuất cần ban hành hướng dẫn rõ ràng về trình tự đình chỉ và áp dụng biện pháp mạnh như cắt điện, nước để đảm bảo thực thi.