Người lao động nặng nhọc, độc hại có quyền nghỉ hưu sớm hơn quy định

PV: Quốc hội đã thông qua Bộ luật Lao động (sửa đổi). Bộ trưởng có thể cho biết thêm ý nghĩa của việc này?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Quốc hội biểu quyết thông qua Bộ luật Lao động sửa đổi là sự kiện rất quan trọng và có ý nghĩa lớn đối với việc xây dựng quan hệ lao động và phát triển lực lượng lao động.

Đây là Bộ luật có nội dung, phạm vi rất lớn và tác động sâu rộng đến hàng chục triệu người lao động, bao gồm cả lực lượng ở khu vực chính thức và phi chính thức. Đặc biệt, lần này thì phạm vi, đối tượng mở rộng, áp dụng trong chừng mực cho cả khu vực phi chính thức.

Hai là việc thông qua kỳ này có rất nhiều điểm mới, đặc biệt là có tới hơn 10 điểm mới đối với người lao động và gần 10 điểm mới với tổ chức người đại diện.

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung

Mặt khác, chúng ta đưa vào những vấn đề đã cam kết trong các công ước quốc tế hay những hiệp định thương mại trong sân chơi chung. Chúng ta luật hóa để phù hợp với vận hành chung của quốc tế nhưng cũng phù hợp với Việt Nam.Có những vấn đề có tính chất lịch sử, nhưng có những nội dung có tác động vài chục năm với chúng ta. Chẳng hạn vấn đề liên quan tổ chức đại diện tại cơ sở, điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình tăng chậm nhằm thực hiện đa mục tiêu, hay phát triển quan hệ lao động trong điều kiện kinh tế thị trường. Những vấn đề liên quan đến tiền lương, thương lượng hay phát triển cũng như tạo điều kiện cho thương lượng tập thể trong thời gian tới.

PV: Vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu có tác động ra sao, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Điều chỉnh tăng dần tuổi nghỉ hưu là quyết sách rất lớn củ Đảng, Nhà nước, là tầm nhìn có tính chất chiến lược nhằm đi trước đón đầu thách thức già hóa dân số cũng như giải quyết mục tiêu bao trùm là vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế, xã hội nhưng cũng phải cân đối để đảm bảo công ăn việc làm; bảo toàn, phát triển bền vững quỹ bảo hiểm, giải quyết hài hòa bình đẳng và tiến tới giảm dần khoảng cách về giới. Đây là mục tiêu bao trùm và tương đối toàn diện.

Việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là xu hướng chung của thế giới nhưng cũng chưa bao giờ là dễ với bất cứ quốc gia nào vì nó tác động rất lớn đến hàng chục triệu người lao động. Trong mỗi hoàn cảnh, đối tượng cụ thể phải có cách ứng xử khác nhau.

Chủ trương chung và Quốc hội kỳ này thông qua điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình tăng dần, bắt đầu từ 1/1/2021, chúng ta điều chỉnh dần tuổi nghỉ hưu để tới năm 2028 thì nam đạt độ tuổi nghỉ hưu là 62, nữ thì đến 2035 sẽ đạt độ tuổi nghỉ hưu là 60. Như vậy lộ trình của ta rất rõ là tăng dần đều, tăng chậm theo hướng nam tăng mỗi năm 3 tháng, nữ tăng mỗi năm 4 tháng.

Tôi muốn nói đây là điều chỉnh tuổi nghỉ hưu đối với người lao động trong điều kiện bình thường, trong hoàn cảnh công việc và sức khỏe bình thường. Với người lao động nặng nhọc, độc hại, ở vùng đặc biệt khó khăn hay trong điều kiện đặc biệt độc hại, nặng nhọc ta lại có lộ trình điều chỉnh hoàn toàn khác. Những người này được quyền nghỉ hưu sớm hơn.

Chúng ta có 1.810 ngành, nghề, lĩnh vực, công việc nặng nhọc, độc hại và vùng khó khăn thì khoảng 3 triệu người lao động thuộc trường hợp này chắc chắn có thể được nghỉ hưu sớm hơn 5 năm và thậm chí sâu hơn.

Còn những trường hợp có trình độ cao, yêu cầu công việc đặt ra thì có thể sẽ được kéo dài tuổi nghỉ hưu nhưng không kéo dài quá 5 năm. Họ sẽ không làm công tác quản lý mà chuyển sang làm chuyên gia, sẽ theo hướng đó.

PV: Ý nghĩa của Bộ luật Lao động là bảo vệ quyền lợi cho người lao động. Vậy quy định bảo vệ lớn nhất cho quyền lợi người lao động là gì, thưa ông?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Xuyên suốt của Bộ luật là đề cao quyền tự quyết của người lao động, vai trò thương lượng của người lao động. Anh có quyền quyết định chọn việc làm và mức lương phù hợp.

Hai là tổ chức đại diện là người đứng ra cùng người lao động, đại diện thương lượng cho người lao động trong quá trình tổ chức có hoạt động, trong quá trình thực thi quyền của người lao động.

PV: Quốc hội quyết định thêm 1 ngày nghỉ lễ. Ông có thể cho biết điều này sẽ có tác động như thế nào?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Ngay từ đầu, bắt đầu xây dựng dự thảo thì Bộ Lao động và Chính phủ đã tiếp cận theo hướng bổ sung thêm một ngày nghỉ lễ dành cho người lao động nhằm mục tiêu tăng cường, tạo điều kiện cho người lao động được nghỉ ngơi, nâng cao sức khỏe, có điều kiện quây quần ấm cúng bên gia đình…. Nhưng quan trọng hơn là thời điểm đó, ban soạn thảo và Chính phủ chọn bổ sung 1 ngày vì thực tế số ngày nghỉ lễ của ta còn thấp, khoảng giữa tháng 5 đến tháng 9 chưa có ngày nghỉ nào.

Quá trình Quốc hội thảo luận dân chủ, khẳng định việc bổ sung thêm ngày nghỉ lễ là cần thiết. Còn quyền quyết định cuối cùng là nghỉ ngày nào là quyền của Quốc hội và Chính phủ hoàn toàn ủng hộ việc này. Tôi cho rằng hôm nay Quốc hội đã có một quyết định rất sáng suốt với ý nghĩa thuyết phục khi chọn nghỉ lễ thêm một ngày bên cạnh ngày Quốc khánh.

PV: Có thể chọn nghỉ trước hoặc nghỉ sau lễ Quốc khánh?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Đó là khâu tổ chức thực hiện, như nghỉ Tết thôi, sau này sẽ giao lại cho Chính phủ xem xét. Ví dụ trong quá trình tổ chức thực hiện nếu trùng vào thứ Bảy thì cho nghỉ sớm, trùng vào ngày Chủ nhật thì cho nghỉ tiếp theo. Khâu tổ chức thực hiện thế nào phù hợp nhất, để tạo điều kiện cho người lao động được nghỉ liên tục 2 hoặc 3 ngày.

PV: Vấn đề điều chỉnh giờ làm việc sẽ có lộ trình đánh giá tác động để xem có giảm hay không?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Việc điều chỉnh giờ làm việc bình thường là vấn đề rất lớn, tác động rất sâu rộng đến tất cả các chủ thể, đối tượng, từ người lao động, cơ quan Nhà nước, hiệp hội, doanh nghiệp…Và điều quan trọng hơn là nó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách nên cần đánh giá toàn diện, sâu sắc và đầy đủ. Chính vì vậy Chính phủ đề nghị và Quốc hội thống nhất ghi vào Nghị quyết giao Chính phủ nghiên cứu xem xét để có lộ trình đề xuất Quốc hội giảm giờ làm ở thời điểm thích hợp. Còn thời điểm thích hợp nào thì Chính phủ sẽ xem xét, đánh giá trên cơ sở từng giai đoạn cụ thể để trình Quốc hội xem xét.

Tôi nghĩ có thể 2 hoặc 3 năm hoặc có thể dài hơn. Nếu có điều kiện cho phép thì làm sớm hơn. Chúng tôi cũng mong muốn nếu điều kiện kinh tế, xã hội tốt lên thì có thể giảm dần giờ làm việc bình thường càng sớm càng tốt.

PV: Xin cảm ơn Bộ trưởng!