Lấy đức làm gốc trong sự nghiệp trồng người

Giáo dục đạo đức – yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn học đường

Thực tiễn những năm gần đây cho thấy, cùng với sự phát triển kinh tế – xã hội, trẻ em có điều kiện tiếp cận tri thức sớm hơn, nhưng cũng chịu tác động không nhỏ từ mạng xã hội, trò chơi điện tử và những luồng văn hóa thiếu chọn lọc. Trong môi trường học đường, điều đó phần nào bộc lộ qua những biểu hiện như nói năng chưa đúng mực, ý thức kỷ luật chưa cao, thói quen xả rác bừa bãi, hay sự thờ ơ trước khó khăn của bạn bè.

Học sinh trường Tiểu học Tiền Phong B tham gia trải nghiệm tại Di tích Quốc gia đặc biệt Đền Hai Bà Trưng.

Tại Trường Tiểu học Tiền Phong B, qua khảo sát thực tế, giáo viên ghi nhận vẫn còn một bộ phận học sinh chưa mạnh dạn bày tỏ chính kiến trước cái đúng – sai, thiếu kỹ năng chia sẻ, hợp tác trong học tập và sinh hoạt tập thể. Điều tra ngẫu nhiên 100 học sinh từ khối 1 đến khối 5 cho thấy, dù 80% học sinh cho biết “thích học môn Đạo đức”, song chỉ 35% thường xuyên chia sẻ chuyện vui, buồn với thầy cô, gia đình; còn lại chủ yếu là thỉnh thoảng hoặc rất ít.

Những con số ấy đặt ra yêu cầu phải đổi mới cách tiếp cận giáo dục đạo đức, chuyển từ dạy lý thuyết sang tổ chức cho học sinh được trải nghiệm, được thực hành và tự điều chỉnh hành vi trong môi trường học đường hằng ngày.

Từ chương trình chính khóa đến hoạt động trải nghiệm

Xác định giáo dục đạo đức là nhiệm vụ xuyên suốt, Trường Tiểu học Tiền Phong B triển khai đồng thời nhiều biện pháp, trong đó trọng tâm là thực hiện nghiêm túc chương trình môn Đạo đức và các tiết Hoạt động trải nghiệm. Nhà trường yêu cầu bảo đảm đủ thời lượng, đúng mục tiêu, tránh tình trạng coi nhẹ các tiết học được cho là “phụ”.

Học sinh tìm hiểu thêm kiến thức từ các trang sách

Trong từng bài giảng, giáo viên chú trọng đổi mới phương pháp, tăng cường thảo luận nhóm, sắm vai, xử lý tình huống gắn với đời sống thực tế của học sinh. Thay vì áp đặt chuẩn mực, giáo viên hướng dẫn học sinh tự nhận diện cái đúng, cái sai, tự bày tỏ quan điểm và rút ra bài học ứng xử cho bản thân.

Giáo dục đạo đức cũng được tích hợp trong tất cả các môn học. Qua các bài tập đọc, câu chuyện, bài thơ trong môn Tiếng Việt; các bài học về thiên nhiên, xã hội; hay ngay cả trong môn Toán, giáo viên khéo léo lồng ghép giáo dục tính trung thực, tinh thần hợp tác, ý thức trách nhiệm. Cách làm này giúp học sinh tiếp nhận giá trị đạo đức một cách tự nhiên, không gượng ép.

Bên cạnh đó, nhà trường đặc biệt coi trọng giáo dục đạo đức thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. Các phong trào thi đua theo chủ điểm từng tháng được tổ chức linh hoạt, gắn với những giá trị truyền thống như “Tôn sư trọng đạo”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Yêu thương – sẻ chia”, “Học sinh Thủ đô văn minh, thanh lịch”. Thông qua các hoạt động chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, thăm hỏi gia đình chính sách, quyên góp giúp bạn khó khăn, học sinh được rèn luyện lòng nhân ái, tinh thần trách nhiệm với cộng đồng.

Chuyển biến từ những con số và đánh giá từ thực tiễn

Hiệu quả của các biện pháp giáo dục đạo đức tại Trường Tiểu học Tiền Phong B được thể hiện rõ qua những con số cụ thể. Nếu như năm học 2021–2022, tỷ lệ học sinh hoàn thành tốt nội dung giáo dục đạo đức đạt 60%, thì sang năm học 2022–2023, con số này tăng lên 75%. Đáng chú ý, không có học sinh chưa hoàn thành yêu cầu.

Xây dựng thế hệ măng non đủ đức, tài, trí.

Ở các khối lớp 1, 2, 3, tỷ lệ học sinh đạt mức “Hoàn thành tốt” các phẩm chất như yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm đều tăng qua từng năm học. Số lượng học sinh có việc làm tốt, nghĩa cử đẹp được biểu dương tăng gấp nhiều lần; riêng số trường hợp nhặt được của rơi trả lại người mất tăng gấp ba so với năm học trước đó. Ngược lại, số lượt học sinh vi phạm kỷ luật phải xử lý giảm mạnh.

Theo đồng chí Lê Xuân Hùng, Trưởng phòng Văn hóa – xã hội xã Mê Linh, những chuyển biến ấy cho thấy cách làm của Trường Tiểu học Tiền Phong B là phù hợp và có chiều sâu.

“Nhà trường không giáo dục đạo đức bằng mệnh lệnh hay khẩu hiệu, mà bằng môi trường và hoạt động cụ thể. Việc lồng ghép giáo dục đạo đức trong dạy học, sinh hoạt tập thể và phối hợp chặt chẽ với gia đình đã tạo sự thống nhất trong cách giáo dục, giúp học sinh hình thành thói quen ứng xử văn minh một cách bền vững,” đồng chí Lê Xuân Hùng nhận định.

Cũng theo đồng chí Trưởng phòng Văn hóa – xã hội xã Mê Linh, mô hình giáo dục đạo đức của Trường Tiểu học Tiền Phong B không chỉ có ý nghĩa trong phạm vi nhà trường, mà còn góp phần xây dựng môi trường văn hóa học đường lành mạnh trên địa bàn, tạo nền tảng cho việc hình thành nếp sống văn minh từ sớm cho thế hệ trẻ.