Khuyến khích tư nhân tham gia phát triển đường sắt hiện đại

Chiều tối 12/6, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ 13 với phần thẩm tra dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) theo tờ trình bổ sung của Chính phủ.

Phát biểu chỉ đạo tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan bày tỏ mong muốn, trong quá trình thẩm tra dự thảo luật, các đại biểu tập trung thảo luận vào các cơ chế, chính sách đặc biệt, đặc thù được đề xuất luật hóa trong dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), nhằm góp phần hoàn thiện dự thảo luật và mở ra không gian phát triển mới cho ngành đường sắt, tạo động lực cho sự phát triển của đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, việc sửa đổi Luật Đường sắt cần gắn với Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân nhằm khuyến khích, thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển hệ thống đường sắt hiện đại.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, việc phát triển đường sắt nên hướng tới để mỗi điểm đi, điểm đến của tuyến đường sắt phải tạo ra được nhiều công ăn việc làm cho người dân, phát triển các lĩnh vực như công nghệ cao, sản xuất nông nghiệp... Ngoài ra, việc phát triển hệ thống đường sắt phải tạo ra một không gian để xã hội cùng tham gia vào đó.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu chỉ đạo tại phiên họp.

Đề cập về dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, ngày 11/4, Chính phủ đã có Tờ trình số 179/TTr-CP trình Quốc hội dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Hồ sơ dự án Luật đã được Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thẩm tra và Bộ trưởng Bộ Xây dựng báo cáo Quốc hội ngày 27/5/2025.

Thực hiện chương trình làm việc của Bộ Chính trị, Bộ Xây dựng đã dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt; dự thảo Nghị quyết đã được Bộ Tư pháp thẩm định, đã trình và được các cấp có thẩm quyền thống nhất chủ trương.

Căn cứ chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, Chính phủ đã luật hóa các cơ chế, chính sách tại dự thảo Nghị quyết vào dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) và hoàn thiện hồ sơ dự án luật.

Dự thảo luật đã được bổ sung, chỉnh lý để luật hóa 23 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt tại dự thảo Nghị quyết đã trình cấp có thẩm quyền vào Chương quy định về đầu tư xây dựng đường sắt và Điều 5 của dự thảo luật; trong đó 4 chính sách đã có trong dự thảo luật trình Quốc hội tại Tờ trình số 179/TTr-CP. Dự thảo Luật mới gồm 4 chương và 84 Điều.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng.

Dự thảo luật đã được bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt tại dự thảo Nghị quyết được cấp có thẩm quyền thống nhất chủ trương tạo hành lang pháp lý mang tính đột phá cho phát triển đường sắt, cụ thể đã luật hóa nội dung dự thảo Nghị quyết vào 20 Điều của dự thảo luật, chỉnh lý 33 Điều theo ý kiến của cơ quan chủ trì thẩm tra.

Chính phủ đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép điều chỉnh đưa ra khỏi Chương trình lập pháp năm 2025 của Quốc hội đối với Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt và điều chỉnh thời gian xem xét, thông qua dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) trong chương trình lập pháp năm 2025 để Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 9 theo quy trình tại 1 kỳ họp.

Để bảo đảm đáp ứng yêu cầu về tiến độ đầu tư xây dựng các dự án đường sắt, Chính phủ đề nghị các quy định về đầu tư xây dựng đường sắt có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, các quy định còn lại của Luật Đường sắt (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải khẳng định tầm quan trọng của việc sửa đổi Luật Đường sắt đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.

Dự thảo luật đã có những quy định đột phá xóa bỏ điểm nghẽn, rào cản, khơi thông mọi nguồn lực, đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội..., phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong lĩnh vực đường sắt.

Theo đó, tiếp thu ý kiến thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo đã bổ sung quy định nhằm tăng cường hợp tác công - tư (PPP), sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân nhằm tạo đột phá trong phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực đường sắt.

Tuy nhiên, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của dự thảo luật với các luật có liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Bên cạnh đó, Ủy ban đề nghị Chính phủ rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động đường sắt được thiết kế theo hướng khái quát, linh hoạt, tạo không gian pháp lý phù hợp để đón đầu các ưu đãi trong tương lai, tránh quy định quá cụ thể về ưu đãi đối với tổ chức, doanh nghiệp trong hoạt động đường sắt.

Đồng thời, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan hữu quan lưu ý tới tính khả thi, hậu kiểm khi triển khai các dự án đường sắt, bám sát sự chỉ đạo trong các Nghị quyết 57, 59, 66, 68 của Bộ Chính trị.