Khởi nghiệp - Hành trình học cách tự chủ

Mỗi người đều có một con đường để đi. Khởi hành sớm, bạn có thêm nhiều ngã rẽ để thử, nhiều lần vấp ngã để học và cơ hội đứng dậy để trưởng thành. Nhưng nếu chần chừ, con đường ngắn lại và chỉ một cú trượt chân cũng đủ làm dang dở cả giấc mơ.

Tuổi trẻ là khoảng thời gian hiếm hoi ta được phép sai và kịp sửa. Một thất bại ở tuổi đôi mươi chỉ là bài học, còn ở tuổi bốn mươi hay năm mươi lại có thể trở thành gánh nặng. Vì thế, đừng chờ “điều kiện hoàn hảo”, mà ngày tốt nhất để bắt đầu luôn là hôm nay.

Không cần chờ điều kiện hoàn hảo

Ngày đầu tiên bán hàng online, một sinh viên năm ba chỉ có vài trăm nghìn đồng vốn liếng. Bạn nhập thử vài chiếc áo, chụp hình bằng chiếc điện thoại cũ rồi đăng lên mạng.

Lần đầu, hàng ế. Lần hai, bị khách chê chất lượng. Nhưng bạn vẫn kiên trì, sửa sai từng chút một. Vài năm sau, cửa hàng nhỏ ấy trở thành thương hiệu thời trang online được nhiều bạn trẻ biết đến.

Câu chuyện giản dị ấy cho thấy: khởi nghiệp không cần chờ điều kiện hoàn hảo. Bắt đầu từ sớm, sai cũng không sao, miễn là bạn dám đứng lên. Và tuổi trẻ chính là khoảng thời gian quý giá nhất để thử, để sai và để trưởng thành.

Tương lai không đến từ may mắn, mà từ chính hoài bão bạn nuôi và nỗ lực bạn bỏ ra mỗi ngày. Càng khi đứng trước nghịch cảnh, càng cần dồn toàn tâm trí cho điều mình theo đuổi, đó mới là con đường mở ra lối đi.

Tác giải bài viết TS Giang Chấn Tây.

Ổn định hay bứt phá?

Đi làm công ăn lương, dù trong khu vực nhà nước hay doanh nghiệp mang lại sự ổn định, góp phần duy trì guồng máy xã hội và cũng rất đáng trân trọng.

Tuy nhiên, đó không phải là con đường duy nhất để xây dựng sự nghiệp. Nếu bạn muốn bứt phá, muốn đi xa hơn, thì khởi nghiệp lại mở ra một hướng đi khác, nơi bạn có thể chủ động tạo ra giá trị mới.

Một phép tính nhỏ đủ nói lên tất cả: Lương 15 triệu/tháng, sau khi chi tiêu còn để dành khoảng 5 triệu. Để tích lũy 1 triệu đô la (hơn 26 tỷ đồng) - ngưỡng “giàu” ở Mỹ - bạn sẽ mất hơn 400 năm.

Con số phi lý ấy chỉ ra một sự thật: đi làm lương tháng cả đời, bạn chỉ có thể sống đủ, chứ khó mà giàu có và cũng khó để tạo ra đóng góp lớn lao cho đất nước.

Không chỉ là con đường làm giàu

Khởi nghiệp không chỉ là con đường làm giàu. Nó là hành trình học cách tự chủ.

Làm chủ thời gian: Mỗi buổi sáng dậy sớm, mỗi đêm thức khuya, bạn đều làm cho chính mình, khai thác hết khả năng của bản thân, đồng thời góp phần làm tăng của cải và dịch vụ cho xã hội.

Làm chủ quyết định: Bạn chọn sản phẩm, chọn khách hàng, chọn chiến lược. Và nếu sai, bạn cũng là người đứng ra sửa.

Làm chủ tương lai: Thay vì phó mặc cuộc đời cho một “chỗ làm ổn định”, bạn tự tạo ra giá trị và cơ hội.

Khởi nghiệp không chỉ là con đường làm giàu. Nó là hành trình học cách tự chủ.

Chính vì vậy, những bạn trẻ khởi nghiệp thường trưởng thành nhanh hơn. Họ học được những bài học mà ở trường lớp rất hạn chế: Quản lý dòng tiền, thuyết phục khách hàng, xây dựng đội nhóm, đàm phán đối tác.

Lợi thế của tuổi trẻ - được phép sai

Ở tuổi 22-25, bạn có thể thất bại và đứng dậy nhiều lần, xã hội chấp nhận. Một cú ngã tuổi đôi mươi chỉ là kinh nghiệm, nhưng ở tuổi 40-50 có thể là gánh nặng. Vì vậy, bắt đầu sớm chính là cho mình nhiều cơ hội được sai và sửa sai để đi những bước đi vững chắc hơn.

Thực tế, đã có không ít người bắt đầu từ những điều rất nhỏ.

Nguyễn Hải Ninh, đồng sáng lập The Coffee House, từng khởi nghiệp từ chuỗi trà sữa Urban Station khi mới ngoài 20 tuổi. Anh sai nhiều lần nhưng nhờ bắt đầu sớm, mỗi thất bại đều trở thành kinh nghiệm quý để tạo nên thương hiệu cà phê Việt nổi tiếng sau này.

Đỗ Hoài Nam, một du học sinh, đã nhiều lần khởi nghiệp thất bại ở Mỹ trước khi xây dựng Up Co-working Space tại Việt Nam, trở thành biểu tượng khởi nghiệp sáng tạo cho giới trẻ.

Gần đây, nhiều sinh viên đã chọn bắt đầu ngay trong ký túc xá: Làm app học tập, phát triển nông sản sạch, mở kênh bán hàng online… Không ít ý tưởng nhỏ bé đã trở thành doanh nghiệp được quỹ đầu tư quan tâm.

Mỗi cố gắng nhỏ trong từng ngày, dù thầm lặng, rồi cũng sẽ kết thành quả lớn. Đến một lúc nào đó, bạn sẽ nhận ra chính những bước đi kiên nhẫn đã dựng lên một ngọn núi thành công cho mình.

Chuẩn bị để không bỏ cuộc

Dĩ nhiên, khởi nghiệp không phải lao vào liều lĩnh. Bắt đầu sớm không đồng nghĩa với hấp tấp, mà là chuẩn bị sớm: Trang bị kiến thức và kỹ năng; thử nghiệm nhỏ trước khi mở rộng; học cách quản trị rủi ro: biết lúc nào tiến, lúc nào dừng, lúc nào điều chỉnh.

Một ý tưởng dù hay đến đâu cũng sẽ thất bại nếu thiếu sự kiên trì. Nhưng một ý tưởng bình thường có thể thành công nếu người khởi nghiệp đủ nhẫn nại và quyết tâm.

Năng lực có thể khác nhau, nhưng người có tư duy đúng đắn và lòng kiên trì thì sẽ đi xa hơn. Bởi sự bền bỉ và cách nghĩ sáng suốt đôi khi còn quan trọng hơn tài năng bẩm sinh.

Ngoài ra, người trẻ khởi nghiệp không chỉ cần ý tưởng và đam mê, mà còn phải biết nghiên cứu và nắm vững tư liệu liên quan đến lĩnh vực mình theo đuổi.

Một kế hoạch khởi nghiệp chỉ thật sự khả thi khi được xây dựng trên nền tảng dữ liệu thực tiễn. Nếu làm trong pháp luật, cần tham khảo hệ thống án lệ; nếu làm khoa học, phải biết khai thác kho nghiên cứu; nếu làm kinh doanh, phải phân tích được số liệu thị trường và hành vi khách hàng.

Khả năng tìm kiếm, phân tích và sử dụng thông tin chính là chìa khóa giúp người khởi nghiệp hạn chế rủi ro, đồng thời rèn luyện trực giác nghề nghiệp và biết nhanh chóng chọn đúng hướng đi giữa vô vàn lựa chọn.

Thời đại mới - cơ hội mới

Chưa bao giờ việc khởi nghiệp lại dễ tiếp cận như hôm nay. Công nghệ số, mạng xã hội, các vườn ươm doanh nghiệp, học viện khởi nghiệp và quỹ đầu tư mạo hiểm mở ra cánh cửa cho bất cứ ai có ý tưởng. Bạn có thể bắt đầu với số vốn ít, thậm chí chỉ bằng trí tuệ, sự sáng tạo và kết nối.

Tôi từng tham gia giảng dạy với vai trò Mentor tại WeCreate của GriffinWorx và tôi tận mắt chứng kiến nhiều bạn trẻ, đặc biệt là các doanh nhân khởi nghiệp, trưởng thành rất nhanh sau khóa đào tạo.

WeCreate là sáng kiến do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phối hợp cùng GriffinWorx triển khai, với mục tiêu đồng hành và tiếp sức cho thế hệ doanh nhân mới của Việt Nam.

Thực hiện theo đề xuất của học viên và ban quản lý chương trình, tôi đã xây dựng một chuyên đề quản lý tài chính dành cho lãnh đạo doanh nghiệp, nhằm giúp học viên nắm bắt được cách thức quản trị tài chính gắn với thực tiễn kinh doanh tại Việt Nam.

Điều đáng quý là chương trình sẵn sàng chi trả mức thù lao rất cao cho giảng viên, nhưng miễn phí cho các doanh nhân trẻ - một cách đầu tư bền vững vào tri thức và tương lai khởi nghiệp. Trải nghiệm ấy là minh chứng rằng khởi nghiệp chưa bao giờ gần gũi và dễ tiếp cận như hôm nay.

Không bắt đầu - mới là thất bại lớn nhất

Thất bại không đáng sợ bằng việc không bao giờ bắt đầu. Người trẻ chỉ thực sự mất mát khi để tuổi xuân trôi qua trong chần chừ, khi ngại sai, ngại mất, ngại bị chê cười.

Một ngày nào đó, bạn sẽ nhận ra mình đã 40 hay 50 tuổi, với gánh nặng gia đình, trách nhiệm và cơ hội thử sai không còn nhiều. Khi ấy, khởi nghiệp không còn là hành trình của khát vọng, mà là canh bạc đầy rủi ro.

Thành công sớm không phải là lý do để vội tự mãn, thất bại cũng không phải cái cớ để buông xuôi. Quan trọng là giữ được sự bền bỉ và khiêm nhường trên hành trình đi tới.

Đừng để nuối tiếc muộn màng

Tuổi trẻ là vốn liếng lớn nhất. Đừng để nó trôi qua chỉ trong những ngày làm việc đủ ăn đủ mặc. Hãy dám thử, dám sai, dám đứng dậy và quan trọng nhất - hãy bắt đầu từ hôm nay.

Khi có một khát vọng lớn và không ngừng nỗ lực, con người có thể xoay chuyển cả những điều tưởng chừng bất khả thi. Đó là sức mạnh kỳ diệu mà tuổi trẻ không nên lãng phí.

Bởi nếu cứ chần chừ, ngày mai có thể đã quá muộn. Và sự nuối tiếc muộn màng chính là cái giá đắt nhất mà bạn phải trả.