Khó khăn trong triển khai sách giáo khoa mới ở vùng cao

Học sinh lớp 1 Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Nậm Loỏng, xã Sùng Phài, thành phố Lai Châu.

Điểm trường trung tâm thuộc Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Lản Nhì Thàng, huyện Phong Thổ là một trong 93 trường lựa chọn Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống. Toàn trường hiện có 427 học sinh với 23 lớp học, trong đó có 7 lớp 1 với 79 học sinh; 100% các em học sinh trong trường đều là con em dân tộc thiểu số, học sinh người dân tộc Dao và Mông chiếm 99%.

Sau 6 tuần học, giáo viên, học sinh cho rằng nội dung sách giáo khoa nặng, sách quá nhiều chữ, khó hiểu; các bài học có tốc độ nhanh, khiến học sinh không thể tiếp thu, vì nhận thức của các em không đồng đều; gây khó khăn cho việc dạy và học của cô, trò, nhất là môn Tiếng Việt.

Ghi nhận tại buổi học Tiếng Việt của lớp 1A, điểm trường trung tâm, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Lản Nhì Thàng, các em học sinh rất khó khăn trong việc đánh vần và ghép từ, đặc biệt nối các từ dài. Nguyên nhân do đa số học sinh học hết mầm non đều chưa nhận biết được hết mặt chữ cái, khi lên lớp 1 các em chưa quen. Cùng với đó, lượng kiến thức trong 1 bài học lớn, chẳng hạn như trong một bài học mà học sinh phải học 2 âm, nên các em không theo kịp, mà thời lượng học quá ít, trong 2 tiết phải thực hiện đủ 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết.

Em Tẩn Thị Kim Ngân, học sinh người dân tộc Dao, lớp 1A, điểm trường trung tâm, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Lản Nhì Thàng chia sẻ: Lên học lớp 1 em thấy rất khó, không chỉ học các chữ cái mà còn phải học đánh vần và viết; đến nay em đã học được đánh vần các từ, nhưng ghép từ thì em thấy khó.

Không đủ thời gian giảng dạy, cô giáo tận dụng thời gian ra chơi để dạy cho học sinh ghép từ.

Việc triển khai chương trình giáo dục mới không chỉ khó với học sinh mà cả giáo viên cũng gặp nhiều khó khăn. Để học sinh lĩnh hội tri thức một cách tốt nhất, các giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp 1 cũng giành nhiều thời gian hơn để nghiên cứu sách giáo khoa mới, từ đó tìm ra phương pháp giảng dạy phù hợp với các em dân tộc thiểu số khi còn yếu về tiếng Việt.

Cô giáo Nông Thị Hương, giáo viên dạy lớp 1A Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Lản Nhì Thàng cho rằng: Chương trình sách giáo khoa mới khiến học sinh không theo được kiến thức, thầy cô không kịp dạy theo đúng chương trình bởi các em học sinh ở đây tiếng Việt còn chưa sõi. Lớp có 19 học sinh, trong đó có khoảng 7 em đánh vần tốt, còn lại các học sinh khác nhận biết mặt chữ và viết rất kém. Đối với chương trình cũ, các em còn có thời gian làm quen nhận biết các chữ và học cách cầm bút; nhưng chương trình mới này thì các em không có thời gian làm quen, mà vào học chính luôn. Vì vậy, tận dụng thời gian rảnh cô luôn tìm tòi, tham khảo các cách dạy học của các cô giáo khác để rút ra một cách dạy phù hợp với học sinh của mình.

Nhằm thích ứng được với chương trình mới, hàng tuần Ban giám hiệu nhà trường tổ chức buổi họp các tổ chuyên môn, để các giáo viên đưa ra giải pháp phù hợp. Các giáo viên cho rằng với bài dài mà 2 tiết thì nên tách ra làm 4 tiết để các em học sinh nắm chắc được kiến thức; thảo luận đưa ra những giải pháp thiết kế đồ dùng học tập, bộ chữ cho học sinh để học sinh dễ dàng hình dung, nhận biết.

Thầy giáo Lò Văn Vương, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Trước khi triển khai chương trình sách giáo khoa mới, nhà trường đã lựa chọn giáo viên có năng lực chuyên môn tham gia công tác bồi dưỡng, tập huấn do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức. Trong quá trình triển khai, nhà trường cũng thường xuyên kiểm tra, dự giờ và tổ chức sinh hoạt chuyên môn hàng tuần để nắm bắt thuận lợi, khó khăn, vướng mắc, từ đó điều chỉnh cho phù hợp.

Nhà trường mong muốn thời gian tới Phòng Giáo dục huyện Phong Thổ sẽ tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề các trường với nhau để chia sẻ kinh nghiệm, tìm ra phương pháp giảng dạy tốt nhất cho học sinh lớp 1; đồng thời, mong muốn Sở Giáo dục tỉnh Lai Châu sớm hỗ trợ trang thiết bị học tập đi kèm để phục vụ hoạt động dạy và học tốt hơn.

Ban giám hiệu nhà Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Lản Nhì Thàng, huyện Phong Thổ tổ chức họp các tổ chuyên môn, để đưa ra giải pháp phù hợp.

Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Nậm Loỏng, xã Sùng Phài, thành phố Lai Châu, năm học 2020 - 2021 có 443 học sinh, trong đó khối lớp 1 có 50 học sinh với 2 lớp học. Các em học sinh đều là người dân tộc thiểu số và nhận thức của các em không đồng đều. Sau một thời gian ngắn triển khai Bộ sách giáo khoa Kết nối tri thức với cuộc sống cho học sinh lớp 1, các thầy cô giáo đều thấy nội dung của sách hơi nặng đối với học sinh.

Cô giáo Nguyễn Thị Huế, giáo viên dạy lớp 1 tâm sự: Lớp có 30 học sinh, các em đều là người dân tộc Mông nên vốn từ tiếng Việt còn ít, dẫn đến khó khăn trong việc nhận biết các âm. Theo cô, khó khăn lớn nhất là trong một bài mà có 2 âm, thời gian giảng dạy lại ít nên các em không kịp học ghép các từ.

Cô giáo Nguyễn Thị Hoa, Hiệu trưởng nhà trường cho hay: Trong quá trình triển khai sách giáo khoa mới, nhà trường thường xuyên nắm bắt ý kiến của giáo viên, học sinh. Đến nay, khó khăn lớn nhất của các giáo viên trực tiếp giảng dạy là nội dung bài học hơi nặng; nhà trường mong muốn, Bộ Giáo dục sẽ giảm tải được nội dung 2 âm trong một bài học, nên tách ra từng bài để học sinh có thời gian đọc và ghép từ.

Sách giáo khoa lớp 1 mới theo Chương trình giáo dục phổ thông được áp dụng từ năm học 2020 - 2021 gồm 5 bộ sách: Bộ sách Cánh Diều gồm 9 cuốn, bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống gồm 10 cuốn, bộ sách Chân trời sáng tạo gồm 9 cuốn, bộ sách Cùng con học để phát triển năng lực gồm 10 cuốn, bộ sách Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục gồm 9 cuốn.

Tại tỉnh Lai Châu, 93 trường học đều lựa chọn bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống; 17 trường lựa chọn bộ sách Cùng học để phát triển năng lực và 2 trường chọn bộ sách Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục.

Bà Nghiêm Thị Kim Huê, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lai Châu cho biết: Năm học 2020 - 2021 là năm đầu tiên thực hiện thay sách giáo khoa lớp 1 theo lộ trình đổi mới giáo dục phổ thông, nên ngành giáo dục và đào tạo Lai Châu còn gặp một số khó khăn như: Năm học trước do ảnh hưởng dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, học sinh nghỉ học nhiều ngày làm kiến thức của học sinh bị gián đoạn; thời gian tựu trường muộn, nên thời lượng tăng cường tiếng việt cho học sinh người dân tộc thiểu số không được nhiều, vì thế việc tiếp cận chương trình mới của các em gần như không có. Mặt khác, một số nhà trường còn lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục và tổ chức các hình thức dạy học, phân bổ thời lượng cho phù hợp với đối tượng học sinh…

Với những khó khăn trên, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lai Châu đã có những giải pháp. Trước mắt, Sở đã chỉ đạo các nhà trường tổ chức sinh hoạt chuyên môn; mời các tác giả của bộ môn trong bộ sách để trao đổi, hướng dẫn, giải đáp và định hướng cho lãnh đạo các phòng giáo dục, đội ngũ giáo viên trên địa bàn. Đồng thời, Sở yêu cầu các giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp 1 linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học, áp dụng phương pháp dạy học tích cực phù hợp để tạo giờ học nhẹ nhàng, thoái mái, gây hứng thú cho học sinh; tăng cường hoạt động trải nghiệm thực tế, thực hành để học sinh nâng cao năng lực tư duy.

Ngoài ra, Sở chỉ đạo các trường học xây dựng kế hoạch giáo dục phân bổ hợp lý về nội dung, thời lượng giữa các môn học, không gây quá tải; giao quyền chủ động cho các trường học xây dựng, phân phối chương trình dạy học và thời khóa biểu, nhằm bảo đảm tỷ lệ hợp lý về thời lượng trong ngày học, tuần học phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 1. Mặt khác, các trường tăng cường dạy tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số để các em mở rộng vốn từ.