Khó chồng khó, đừng gây thêm “cú sốc” cho doanh nghiệp

Sáng 14/8, Báo Đầu tư tổ chức Hội thảo “Sửa thuế để thúc đẩy hoạt động doanh nghiệp” với sự góp mặt của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp.

Hài hoà lợi ích giữa Nhà nước và doanh nghiệp

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Trọng Minh - Tổng Biên tập Báo Đầu tư cho biết, mọi động thái thay đổi trong các sắc thuế đều luôn được cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội đặc biệt quan tâm.

Việc tăng hay giảm thuế vừa tác động trực tiếp đến ngân sách Nhà nước do thuế là nguồn thu chủ yếu, vừa tạo ra những ảnh hưởng mang tính thúc đẩy hoặc kìm hãm một số ngành nghề kinh doanh bởi vai trò quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế của thuế.

Do đó, các đề xuất, giải pháp cần hài hòa về lợi ích gồm động viên thêm các nguồn thu ngân sách Nhà nước, điều tiết sản xuất, tiêu dùng và thu nhập theo tình hình thực tế nhưng vẫn đảm bảo ổn định môi trường đầu tư kinh doanh, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo ra các dư địa thu thuế mới phù hợp với thông lệ quốc tế.

Trong dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) của Bộ Tài chính vừa công bố đã đề xuất một sắc thuế, trong đó có liên quan đến ngành bia, rượu, nước giải khát. Ước tính đóng góp của ngành này khoảng 60.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 3,4% thu ngân sách Nhà nước trong năm 2023.

Ông Lê Trọng Minh - Tổng Biên tập Báo Đầu tư phát biểu tại hội thảo.

Theo ông Minh, dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Bộ Tài chính đề xuất nhận được sự ủng hộ, đánh giá cao của nhiều doanh nghiệp, chuyên gia. Mục tiêu của chính sách thuế đối với đồ uống có cồn tại Việt Nam được đánh giá là khá tương đồng với mục tiêu cơ bản tại các quốc gia trên thế giới.

Trong đó mục tiêu cơ bản nhất vẫn là bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng, điều tiết lượng sử dụng và hạn chế tình trạng lạm dụng rượu/bia. Bên cạnh đó, mục tiêu về đảm bảo bền vững nguồn thu ngân sách Nhà nước cũng được nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các phương án lộ trình tăng thuế được đưa ra trong dự thảo cũng đang làm dấy lên những băn khoăn, trong bối cảnh cộng đồng doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp ngành bia, rượu, nước giải khát nói riêng vẫn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn.

Đặc biệt, ngành đồ uống đã chứng kiến thực trạng lợi nhuận bình quân toàn ngành liên tục giảm từ năm 2021, thu ngân sách toàn ngành giảm bình quân 10%/năm trong giai đoạn 2020-2023; lượng hàng tồn kho riêng 6 tháng đầu năm 2024 tăng 29% so với cùng kỳ năm trước…

Vì vậy, việc tăng mạnh và nhanh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn có thể tạo ra tình huống “khó chồng khó” đối với doanh nghiệp và người lao động trong ngành cũng như các ngành liên quan.

Không gây thêm “cú sốc” cho doanh nghiệp

Chia sẻ tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho rằng, Quyết định số 508/QĐ-TTg ngày 23/4/2022 của Thủ tướng về “Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030” đã nêu rõ nghiên cứu áp dụng kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối đối với một số hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính).

Theo bà Cúc, các nước phát triển thường áp dụng phương pháp tính thuế theo mức thuế tuyệt đối (mức tiền cụ thể cho một lít rượu, bia) hoặc phương pháp hỗn hợp (kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối). Các nước đang phát triển thường áp dụng phương pháp thuế hỗn hợp hoặc theo tỷ lệ tương đối.

Trong quá trình lấy ý kiến tham gia đóng góp dự thảo luật, bà Cúc cho rằng còn có ý kiến khác nhau về phương pháp tính thuế. Một số doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực rượu, bia đề xuất chuyển sang phương pháp hỗn hợp, đại bộ phận các doanh nghiệp muốn giữ phương pháp tương đối như hiện hành.

“Sau khi lấy ý kiến của các bộ ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, chuyên gia độc lập, ban soạn thảo đã quyết định tính thuế theo phương pháp tương đối theo tỷ lệ. Trong điều kiện thực tiễn hoạt động kinh doanh của ngành rượu, bia của Việt nam hiện nay, tôi đồng thuận với dự thảo luật là tính thuế tương đối", bà Cúc nói.

Cũng theo bà Cúc, Quyết định số 568/QĐ-TTg ngày 24/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ quy định, đối với mặt hàng rượu, bia, thuế suất tính theo tỷ lệ phần trăm tăng theo lộ trình từng năm trong giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030 để đạt mục tiêu tăng giá bán rượu, bia ít nhất 10% theo khuyến nghị tăng thuế của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

“Chúng tôi hoàn toàn đồng thuận quan điểm tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt theo tỷ lệ phần trăm đối với rượu, bia theo theo lộ trình trong giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030. Tuy nhiên cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu kỹ mức độ tăng tỷ lệ thuế suất cũng như lộ trình tăng hợp lý, tạo điều kiện để ổn định thị trường. Qua đó, giúp doanh nghiệp, người tiêu dùng thích nghi với việc tăng dần thuế đến năm 2030, tránh bị “sốc” do tăng nhanh và đột ngột, bà Cúc nhìn nhận.