Hiệu quả từ quản lý hoạt động quảng cáo báo chí

Chú trọng kiểm soát nội dung quảng cáo

Thời gian qua, cùng với việc triển khai Luật Quảng cáo năm 2012, Nghị định số 181/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quảng cáo, Nghị định số 70/2021/NĐ-CP ngày 20/7/2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 181/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quảng cáo; các quy định của UBND TP Hà Nội, Sở TT&TT TP Hà Nội đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn đề nghị các cơ quan báo chí TP Hà Nội, tổ chức, doanh nghiệp thiết lập trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội trên địa bàn thực hiện các quy định về quảng áo trên ấn phẩm, phương tiện truyền thông thuộc cơ quan, đơn vị mình theo đúng quy định.

Theo báo cáo của Sở TT&TT TP Hà Nội, qua kiểm tra cho thấy, các cơ quan báo chí của TP thực hiện nghiêm túc quy định của Luật Quảng cáo năm 2012 và các quy định liên quan (về diện tích, thời lượng quảng cáo; thực hiện ký kết hợp đồng quảng cáo theo đúng quy định...). Việc kiểm soát nội dung quảng cáo luôn được các cơ quan báo chí coi trọng, bảo đảm chặt chẽ từ khâu tiếp nhận cho tới khi nội dung được đăng tải trên các ấn phẩm, hạn chế tối đa vi phạm quy định pháp luật về quảng cáo. Trước khi đăng, phát quảng cáo, nội dung, hình ảnh, âm thanh đều được kiểm định về tính pháp lý, đảm bảo đúng quy định của Luật Quảng cáo và các văn bản liên quan. Quảng cáo đúng tính năng, tác dụng, chất lượng hàng hóa, dịch vụ; sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có nguồn gốc rõ ràng. Đặc biệt, trong lĩnh vực y tế, thực phẩm chức năng, sản phẩm liên quan đến sức khỏe con người đều có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền.

Giám đốc Sở TT&TT TP Hà Nội Nguyễn Việt Hùng

Đáng chú ý, đối với hoạt động quảng cáo trên môi trường mạng, từ năm 2018 đến nay, Sở TT&TT TP Hà Nội đã tập trung xử lý các hành vi vi phạm về quảng cáo sản phẩm, dịch vụ bị cấm; quảng cáo sản phẩm, dịch vụ tài chính bất hợp pháp; quảng cáo thực phẩm chức năng vi phạm pháp luật… Sở TT&TT TP Hà Nội đã rà soát 253 trang thông tin điện tử tổng hợp của 92 đơn vị có dấu hiệu vi phạm quy định pháp luật quảng cáo, tập trung vào các hành vi: Quảng cáo lẫn vào nội dung tin; quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe mà không có hoặc ghi không đúng, không đọc rõ hoặc không thể hiện trong quảng cáo khuyến cáo “Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”; không có các tài liệu chứng minh về sự hợp chuẩn, hợp quy của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ theo quy định của pháp luật, quảng cáo thực phẩm gây hiểu lầm có tác dụng như thuốc chữa bệnh... Tính riêng trong 2 năm (2022 - 2023), số tiền Sở TT&TT TP Hà Nội xử phạt vi phạm về quảng cáo trên mạng là 302,5 triệu đồng.

Còn nhiều khó khăn

Theo Phó Giám đốc Sở TT&TT TP Hà Nội Nguyễn Thị Mai Hương, sau hơn 10 năm triển khai thi hành Luật Quảng cáo, các quy định của pháp luật về quảng cáo đã tạo cơ sở pháp lý cho sự phát triển của ngành quảng cáo theo hướng công khai, minh bạch, nhất là trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, trước những yêu cầu và đòi hỏi cấp bách từ thực tiễn, hệ thống pháp luật về quảng cáo đã bộc lộ một số hạn chế, vướng mắc, bất cập.

Việc quản lý hoạt động quảng cáo trên không gian mạng của Sở TT&TT TP Hà Nội hiện nay đang gặp phải một số khó khăn. Các mạng xã hội nước ngoài như Facebook, YouTube... liên tục cập nhật, bổ sung các tính năng mới, trong đó đáng chú ý nhất là các tính năng: Livestream - hoạt động phát video trực tiếp; messenger (tích hợp đầy đủ các tính năng quay phim, chụp ảnh, gọi thoại, gọi video, nhắn tin bằng chữ hoặc âm thanh, gửi tài liệu, hình ảnh...); tạo nhóm kín để trao đổi... Trong khi đó, công tác rà soát, phát hiện thông tin quảng cáo còn chủ yếu thực hiện thủ công, thiếu các công cụ, phương tiện hỗ trợ để việc rà soát, phát hiện các thông tin sai phạm kịp thời.

Việc xác định chủ thể vi phạm đối với hoạt động quảng cáo trên không gian mạng hiện nay đã và đang là một khó khăn lớn đối với cơ quan quản lý. Cụ thể như: Việc xác định chủ tài khoản của các dịch vụ mạng xã hội xuyên biên giới, trang thông tin điện tử tên miền quốc tế đăng ký tại doanh nghiệp nước ngoài do các công ty cung cấp dịch vụ chưa có văn phòng đại diện tại Việt Nam; quy định của pháp luật hiện nay cũng không quy định người sử dụng dịch vụ phải thông báo chính xác và đầy đủ về thông tin liên hệ cho cơ quan quản lý dẫn đến rất khó khăn trong công tác xác minh chủ thể vi phạm. Cá biệt, có trường hợp khi cơ quan chức năng mời đến làm việc thì họ không phối hợp, tự xóa bỏ nội dung quảng cáo ; cơ quan chức năng không thể xử phạt vi phạm hành chính hoặc chỉ có thể đề nghị Facebook phối hợp gỡ bỏ.

Hơn nữa, thời gian gần đây xuất hiện loại hình “Affiliate Marketing” (Tiếp thị liên kết) trong đó phổ biến nhất tại Việt Nam là phương pháp người làm tiếp thị liên kết đặt đường dẫn để người dùng click vào đường dẫn đến trang thông tin điện tử giới thiệu, quảng cáo cho sản phẩm. Người làm tiếp thị liên kết sẽ nhận được hoa hồng đã thỏa thuận với các nhãn hàng quảng cáo và đơn vị quảng cáo. Điều này dẫn đến tình trạng người làm tiếp thị liên kết đặt đường dẫn đến các trang thông tin điện tử có lượt truy cập cao (bất chấp việc các trang thông tin điện tử đó vi phạm quy định của pháp luật...) nhằm được trả nhiều hoa hồng hơn. Qua thực tế làm việc với một số đơn vị có nhãn hàng quảng cáo và sàn giao dịch thương mại điện tử cho thấy, trong thỏa thuận giữa các đơn vị có nhãn hàng quảng cáo, các sàn giao dịch thương mại điện tử với đối tác tiếp thị liên kết đều yêu cầu đối tác tiếp thị liên kết chịu toàn bộ trách nhiệm đối với việc đặt đường dẫn đến các thông tin điện tử, các đơn vị thuê liên kết chỉ phối hợp cung cấp thông tin liên quan đến người làm tiếp thị liên kết (nếu có vi phạm) cho cơ quan chức năng. Trong khi đó, người làm tiếp thị liên kết hầu hết đều là cá nhân, việc xác minh chủ thể vi phạm càng gặp nhiều khó khăn cho cơ quan quản lý. Quy định của pháp luật hiện hành cũng chưa quy định rõ về trách nhiệm giữa nhãn hàng quảng cáo với đơn vị quảng cáo khi thuê người làm tiếp thị liên kết đặt đường dẫn đến các trang thông tin điện tử vi phạm pháp luật.

Với sự phát triển của khoa học công nghệ, các phương tiện truyền thông mới, truyền thông xã hội, nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới... đòi hỏi yêu cầu cần nâng cao hơn nữa công tác quản lý, bổ sung biên chế phù hợp vị trí việc làm. Tuy nhiên, hiện nay, Sở TT&TT vẫn đang phải thực hiện cắt giảm biên chế dẫn đến rất nhiều khó khăn khi triển khai các nhiệm vụ quản lý Nhà nước phát sinh.

Cần sự chung tay của cơ quan chuyên ngành

Lãnh đạo Sở TT&TT TP Hà Nội cho hay, thời gian tới, cơ quan này sẽ thường xuyên rà soát, phối hợp các đơn vị chức năng kịp thời kiểm tra xử lý các hành vi vi phạm về quảng cáo trên báo chí, xuất bản phẩm và thông tin điện tử...

Hoạt động quảng cáo, nội dung quảng cáo liên quan đến nhiều lĩnh vực chuyên ngành như y tế, văn hóa, giáo dục, công thương, nông nghiệp và phát triển nông thôn… Do vậy, Sở TT&TT TP Hà Nội rất cần có sự phối hợp, chung tay của các cơ quan chuyên ngành để rà soát, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm trong lĩnh vực này.

Chia sẻ thêm, Phó Giám đốc Sở TT&TT TP Hà Nội Nguyễn Thị Mai Hương nhấn mạnh, để phát huy hơn nữa vai trò của báo chí, bên cạnh việc tiếp tục đổi mới, tiếp cận công nghệ hiện đại, bắt kịp yêu cầu chuyển đổi số, các cơ quan báo chí của TP cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường các hoạt động xã hội gắn với cộng đồng để khẳng định được thương hiệu, từ đó tăng nguồn thu từ quảng cáo, làm tốt nhiệm vụ thông tin tuyên truyền chính trị.

Phó Giám đốc Sở TT&TT Nguyễn Thị Mai Hương phát biểu tại Họp báo tình hình kinh tế - xã hội năm quý I/2024 của TP Hà Nội

Đồng thời, các cơ quan báo chí TP cần có giải pháp kiểm soát nội dung quảng cáo; phối hợp với nhà cung cấp để thực hiện lọc, chặn từ khóa, nhóm sản phẩm đối với những nội dung quảng cáo không được phép hoặc sản phẩm quảng cáo có điều kiện...

Bên cạnh đó, các đơn vị tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng để kịp thời phát hiện, xử lý các nội dung vi phạm về quảng cáo trên mạng internet, từ đó có các biện pháp răn đe, ngăn chặn các hoạt động lợi dụng mạng xã hội để quảng cáo sai sự thật, vi phạm thuần phong, mỹ tục Việt Nam; tuyên truyền, nâng cao ý thức trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức tham gia hoạt động quảng cáo.

Nhấn mạnh vai trò của báo chí truyền thông, Giám đốc Sở TT&TT TP Hà Nội Nguyễn Việt Hùng cho biết, trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, báo chí có những bước phát triển mới, linh hoạt hơn, hiện đại hơn. Truyền thông chính thống là phải bảo vệ được quyền và nghĩa vụ chính đáng của Nhân dân, là kênh tin cậy để Nhân dân gửi gắm và có những tiếng nói phản biện, đóng góp tích cực cho đời sống người dân và phát triển kinh tế xã hội. Các cơ quan báo chí bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước và thành phố Hà Nội để không chỉ phản ánh nhanh nhạy, kịp thời, chân thực những vấn đề thời sự trong đời sống xã hội, mà còn tăng cường định hướng dư luận, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội.