Hà Nội từng bước vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Nỗ lực khắc phục khó khăn

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã đặt Hà Nội trước những thách thức lớn về tổ chức bộ máy, cung cấp dịch vụ công, và quản lý đô thị, bởi là Thủ đô của đất nước với quy mô dân số đông và hạ tầng đô thị đòi hỏi trình độ quản lý rất cao.

Việc sáp nhập 526 xã, phường thành 126 đơn vị hành chính cấp xã mới (51 phường, 75 xã) làm tăng quy mô dân số và khối lượng công việc tại nhiều địa phương.

Đơn cử như phường Cổ Nhuế sau sáp nhập phải phục vụ gần 100.000 dân, gấp đôi so với trước đây. Các khó khăn bao gồm tái cơ cấu nhân sự, áp lực xử lý thủ tục hành chính (TTHC), quản lý đô thị trong mùa mưa bão và tâm lý lo lắng của cán bộ, người dân về quy trình mới.

Trước những thách thức này, chính quyền Hà Nội đã triển khai các giải pháp đồng bộ, thể hiện tinh thần “đổi mới tư duy, quyết liệt hành động” như lời Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh tại hội nghị triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Người dân hài lòng khi thực hiện thủ tục hành chính ở phường Lĩnh Nam

Để đảm bảo bộ máy vận hành thông suốt, Hà Nội đã thực hiện sắp xếp cán bộ bài bản. Cụ thể, theo Hướng dẫn số 09-HD/TU của Thành ủy (9/5/2025), Hà Nội ưu tiên bổ nhiệm các cán bộ được quy hoạch vào các vị trí lãnh đạo tại 126 xã, phường mới. Tính đến ngày 3/7/2025, 100% đơn vị hành chính cấp xã đã hoàn tất bổ nhiệm lãnh đạo chủ chốt, đảm bảo không gián đoạn quản lý.

Cùng với đó, Sở Nội vụ phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia tổ chức 15 khóa tập huấn cho hơn 10.200 cán bộ, công chức cấp xã, tập trung vào quy trình làm việc, kỹ năng quản lý đô thị và sử dụng hệ thống TTHC trực tuyến. Tại phường Đống Đa, 150 cán bộ được đào tạo trong 3 ngày, giúp xử lý nhanh 500 hồ sơ đất đai ngay tuần đầu tháng 7.

Theo Công điện số 99/CĐ-TTg (27/6/2025), Hà Nội đã chi trả chế độ cho 1.200 cán bộ nghỉ việc sau sáp nhập, đạt tỷ lệ 50,48% tính đến 30/6/2025, góp phần ổn định tâm lý đội ngũ. Bí thư Đảng ủy phường Đống Đa Nguyễn Ngọc Việt chia sẻ: “Chúng tôi tổ chức họp khẩn ngay sau sáp nhập để phân công nhiệm vụ rõ ràng, đảm bảo mọi cán bộ đều sẵn sàng”.

Hà Nội đã phân cấp, ủy quyền hơn 500 TTHC từ cấp thành phố xuống cấp xã, giúp giảm tải cho các sở, ngành và tăng tính chủ động tại cơ sở.

Theo đó, Trung tâm phục vụ Hành chính công được vận hành hiệu quả. Trung tâm Phục vụ Hành chính công của TP đã tăng cường 20% nhân sự để xử lý hồ sơ tồn đọng, cam kết “không để người dân chờ đợi lâu”.

Tại phường Đức Thắng, chính quyền tổ chức làm việc ngoài giờ (18h-20h) và cử cán bộ đến 15 tổ dân phố để hỗ trợ giải quyết hồ sơ đất đai, đáp ứng nhu cầu tăng 30% so với trước sáp nhập.

Dù còn một số vướng mắc nhưng Hà Nội đã kết nối 80% TTHC với Cổng Dịch vụ công quốc gia và triển khai 10 ki-ốt dịch vụ công tại các phường như Tây Hồ, Hai Bà Trưng để hỗ trợ người dân chưa quen giao dịch trực tuyến. Các dịch vụ như đăng ký kết hôn, khai sinh được xử lý nhanh chóng qua hệ thống trực tuyến, giảm áp lực cho cán bộ.

Tín hiệu tích cực từ những ngày đầu

Sau gần một tháng triển khai, mô hình chính quyền 2 cấp tại Hà Nội đã ghi nhận những kết quả đáng khích lệ khẳng định thêm việc Hà Nội đang đi đúng hướng để biến mô hình 2 cấp thành động lực cho cải cách hành chính.

Theo đánh giá, một trong những điểm nổi bật của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là sự đột phá trong tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính (TTHC). Từ 1-13/7, Hà Nội tiếp nhận hơn 66.000 hồ sơ, trong đó 14% được nộp trực tuyến. Số TTHC cấp xã được tăng từ 112 lên 559 thủ tục, giúp người dân tiếp cận dịch vụ nhanh chóng và thuận tiện hơn.

Hơn 200 luật sư đã được huy động hỗ trợ pháp lý miễn phí tại các điểm hành chính công. Ngoài ra, Trung tâm phục vụ hành chính công TP đã phối hợp với các đơn vị tổ chức 476 điểm đại lý dịch vụ công trực tuyến giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ công trực tuyến tại bưu cục, cửa hàng, ngân hàng... Người dân và doanh nghiệp có thể đến các đại lý dịch vụ công trực tuyến để được hỗ trợ, tư vấn giải quyết TTHC trực tuyến.

Đồng chí Chủ tịch UBND phường Lĩnh Nam tổ chức họp khẩn khi có những cơn giông gió đầu tiên của bão Wipha

Cổng thông tin iHanoi và tổng đài 1.022 tiếp nhận hàng nghìn phản ánh, kiến nghị, được xử lý kịp thời. Các ứng dụng chuyển đổi số như quản lý văn bản điện tử, ký số, họp trực tuyến… đã được đồng bộ, triển khai tới 126 xã, phường.

Ứng dụng iHanoi đã ghi nhận 3.570 phản ánh kiến nghị và 1.702 tài khoản đăng ký mới. Tổng đài 1022 đã tiếp nhận và hỗ trợ trên 1.779 cuộc gọi. Đặc biệt, việc triển khai 4 TTHC khối Đảng trên nền tảng số đã thu hút hơn 1,9 triệu lượt truy cập, với 72.995 đảng viên đăng ký và hơn 42.000 lượt giao dịch đóng đảng phí thành công.

Hà Nội đã hoàn thành việc chuyển chủ đầu tư các dự án đầu tư công, điều chỉnh chỉ tiêu kinh tế - xã hội và giao dự toán ngân sách mới cho các đơn vị theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp…

Người dân hài lòng với thái độ phục vụ của cán bộ, công chức phường Hoàng Liệt

Anh Phan Mạnh Tiến, một người dân ở phường Hoàng Liệt, chia sẻ: “Không gian làm việc ở đây thoải mái hơn trước rất nhiều. Các cán bộ luôn niềm nở, tận tâm. Mong rằng sẽ duy trì thường xuyên đội ngũ tình nguyện viên hỗ trợ người lớn tuổi hoặc những ai chưa quen với công nghệ để việc làm thủ tục trở nên dễ dàng hơn”.

Luật sư Hoàng Thị Ngoãn, Văn phòng Luật An Việt chia sẻ: "Những ngày đầu chúng tôi “chia quân” đi đến các Điểm phục vụ hành chính công ở các phường để hỗ trợ cán bộ và người dân trong giải quyết các TTHC theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Mọi người mặc dù có bỡ ngỡ, nhưng với tinh thần khẩn trương, thái độ phục vụ, nỗ lực vượt qua khó khăn… tất cả mọi việc đều được giải quyết nhanh chóng, thuận lợi, đáp ứng nhu cầu người dân”.

Luật sư Hoàng Ngoãn hỗ trợ tại điểm tiếp nhận phục vụ hành chính công phường Lĩnh Nam

Tháng 7/2025, Hà Nội cùng một số tỉnh, thành miền Bắc đối mặt với mưa bão lớn, đặc biệt là cơn bão số 3 (Wipha) gây mưa to, gió giật mạnh… ngập úng tại các tuyến đường như Phạm Văn Đồng, Nguyễn Xiển. Chính quyền cấp xã mới đã nhanh chóng hành động.

Trong đó nổi bật là sự phối hợp liên ngành, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc. Cấp uỷ, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể, tổ dân phố, người dân… đều tích cực không quản ngày đêm hỗ trợ thoát nước, xử lý cây xanh gãy đổ, chằng chống nhà yếu… Nhờ việc chủ động ứng phó với mưa bão, nên thiệt hại không đáng kể, người dân cảm nhận được sự vào cuộc tích cực của chính quyền địa phương 2 cấp.

Ngay tối 21/7, lãnh đạo phường Tương Mai trực tiếp đến nhắc nhở, khuyến cáo người dân đảm bảo an toàn trước cơn bão số 3 - Wipha

Không những thế, nhiều hoạt động cho thấy “sức mạnh” của chính quyền cấp xã đã được nâng cao: Xử lý vi phạm PCCC, vi phạm trật tự đô thị, xây dựng, vệ sinh môi trường, an toàn giao thông…

Dù đạt nhiều kết quả, Hà Nội vẫn đối mặt với một số khó khăn ở xã ngoại thành như Thanh Oai, Mê Linh thiếu thiết bị công nghệ thông tin và nhân sự chuyên môn, làm chậm tiến độ xử lý TTHC trực tuyến.

Quy mô dân số lớn và nhu cầu quản lý đô thị phức tạp đòi hỏi sự phối hợp liên tục giữa cấp tỉnh và cấp xã, trong khi một số cán bộ chưa quen với nhiệm vụ mới. Một bộ phận dân cư, đặc biệt tại các xã sáp nhập, còn bỡ ngỡ với quy trình hành chính mới, dẫn đến tình trạng quá tải tại một số điểm tiếp nhận hồ sơ.

Giải pháp phát triển bền vững

Để duy trì và phát huy hiệu quả của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Hà Nội cần triển khai các giải pháp chiến lược. Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng (nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội): “Chuyển đổi số là yếu tố then chốt để mô hình 2 cấp phát huy hiệu quả, đặc biệt tại các khu vực nông thôn”.

Hà Nội cần đầu tư hạ tầng số như nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin tại các xã ngoại thành, đảm bảo kết nối ổn định với Cổng Dịch vụ công quốc gia; đẩy mạnh hướng dẫn người dân qua các kênh báo chí, truyền thông chính thống, fanpage chính thức, và các buổi tập huấn cộng đồng, giúp họ làm quen với quy trình mới.

Cán bộ Trung tâm Phục vụ hành chính công số 01 tại Tây Hồ hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục hành chính

Hà Nội có thể mở rộng hợp tác với các trường đại học như Đại học Bách khoa Hà Nội để đào tạo công nghệ thông tin cho cán bộ; Tổ chức các khóa bồi dưỡng định kỳ cho cán bộ cấp xã, tập trung vào kỹ năng quản lý đô thị, chuyển đổi số và xử lý TTHC; thành lập các đoàn kiểm tra định kỳ để đánh giá hiệu quả vận hành, tránh tình trạng “bình mới, rượu cũ”; xây dựng bộ chỉ số đánh giá hiệu quả, bao gồm tỷ lệ hài lòng của người dân và thời gian xử lý TTHC.

Cùng với đó là Hà Nội cũng cần tiếp tục tích cực học hỏi kinh nghiệm, tham khảo mô hình trợ lý ảo tại TP Hồ Chí Minh, nơi đã xử lý 1.800 dịch vụ công sau 3 tháng thử nghiệm, để nâng cao hiệu quả TTHC trực tuyến…