Giảm tỷ lệ sở hữu khó ngăn tái diễn vi phạm như vụ Ngân hàng SCB

Chiều 15/1, Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), một trong những vấn đề được các đại biểu Quốc hội quan tâm là tỷ lệ sở hữu cổ phần tại các tổ chức tín dụng.

Theo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) sau chỉnh lý, tỷ lệ sở hữu cổ phần với cổ đông cá nhân được đề nghị giữ như hiện hành, tức 5%. Giới hạn cho cổ đông là tổ chức (gồm cổ phần cổ đông đó sở hữu gián tiếp) giảm từ 15% xuống 10%; cổ đông và người có liên quan giảm từ 20% xuống 15%.

Góp ý về tỷ lệ sở hữu cổ phần (Điều 63) giảm xuống, đại biểu Đoàn Thị Lê An (đoàn Cao Bằng) cho rằng, việc khống chế tỷ lệ sở hữu cổ phần có thể ảnh hưởng tới các ngân hàng. Do đó, đại biểu kiến nghị cần xem xét các thủ tục, làm rõ cơ cấu sở hữu cổ phần, đặc biệt là những trường hợp cố ý làm trái quy định.

Cụ thể là tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông là tổ chức và người có liên quan của cổ đông đó không vượt quá 15% và 20% giảm xuống còn 10% và 15%. Mục đích của việc giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần này nhằm hướng tới việc loại bỏ tình trạng sở hữu chéo, sử dụng tỷ lệ sở hữu cổ phần để thao túng, chi phối hoạt động của các tổ chức tín dụng từ một số cổ đông, nhóm cổ đông lớn.

Đại biểu Đoàn Thị Lê An (đoàn Cao Bằng)

Đại biểu Đoàn Thị Lê An cho rằng, vấn đề điều chỉnh tỷ lệ sở hữu này không có nhiều ý nghĩa để hạn chế sở hữu chéo, điều này chỉ kiểm soát được về mặt hồ sơ.

Theo đại biểu, việc khống chế tỷ lệ không quan trọng bằng việc giám sát thực thi quy định, chưa nói đến việc có thể tạo ra rào cản ngăn cản dòng vốn ngoại chảy vào hệ thống ngân hàng Hà Nội khi những người chủ ngân hàng nắm giữ 15 - 20% vốn ngân hàng không thể lũng đoạn các hoạt động cho vay của chính tổ chức đó.

Trên thực tế, những trường hợp sai phạm vừa qua cho thấy tỷ lệ sở hữu thực sự của những chủ thể này cao hơn rất nhiều so với quy định thông qua các công ty con, công ty liên kết hoặc các cá nhân đứng tên đó.

Nữ đại biểu đoàn Cao Bằng cho rằng, việc sửa đổi pháp luật để phù hợp thực tiễn rất cần thiết. Tuy nhiên, việc khống chế tỷ lệ sở hữu tại ngân hàng không đủ ngăn tái diễn vụ việc tương tự như Ngân hàng SCB bởi sở hữu chéo hay thao túng ngân hàng bản chất rất phức tạp.

"Nếu nhìn trên giấy tờ, nhiều cổ đông sở hữu thấp hơn tỷ lệ cho phép nhưng vẫn nắm quyền chi phối. Do đó, bên cạnh việc siết tỷ lệ sở hữu với hiệu quả còn khá mơ hồ thì cần xem xét quy định thật chặt chẽ về điều kiện, thủ tục cấp tín dụng cho khách hàng liên quan", đại biểu Đoàn Thị Lê An chia sẻ.

Đại biểu Võ Mạnh Sơn (đoàn Thanh Hóa)

Theo đại biểu, cổ đông có hệ thống giám sát chéo, thiết lập một khung pháp lý cụ thể trong lĩnh vực tài chính để làm rõ cơ cấu sở hữu, chủ sở hữu thực và trách nhiệm giải trình, xử lý nghiêm minh với những trường hợp cố ý làm trái.

Đồng quan điểm, đại biểu Võ Mạnh Sơn (đoàn Thanh Hóa) cũng cho rằng tỷ lệ sở hữu của cá nhân, tổ chức và cá nhân, người có liên quan tại các ngân hàng theo quy định hiện nay lần lượt 5% và 15%, là thấp so với nhiều nước.

"Tỷ lệ sở hữu trực tiếp của cổ đông không phải là nguyên nhân gây mất an toàn hệ thống. Giảm tỷ lệ này chưa phải là giải pháp phù hợp lúc này", đại biểu Võ Mạnh Sơn nêu.

Theo đại biểu Võ Mạnh Sơn, tỷ lệ sở hữu quá thấp khiến các cổ đông không gắn bó với kinh doanh ngân hàng.

"Các cổ đông lớn không chỉ đầu tư tiền bạc, họ còn mang công nghệ, quản trị hỗ trợ hoạt động ngân hàng mà họ rót vốn tham gia hiệu quả hơn", ông Sơn nói và đề xuất nên giữ nguyên tỷ lệ sở hữu như hiện nay.

Cùng với đó, ông Sơn cũng đề nghị bổ sung quy định chặt chẽ hơn điều kiện cấp tín dụng cho ngân hàng liên quan tới cổ đông sở hữu cổ phần và không hồi tố với trường hợp đã sở hữu trước ngày luật này có hiệu lực.