Giảm, bỏ khối C00: Có đi ngược việc “lấy người học làm trung tâm”?

Áp lực phải "xoay sở" trong gang tấc

Với niềm đam mê đặc biệt cho các môn khoa học xã hội, Hoàng Thuỳ Linh (học sinh lớp 12, Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai, quận Bắc Từ Liêm đã đã xác định rõ con đường mình sẽ đi: Thi khối C00 (Văn - Sử - Địa).

"Em mê Văn, mê Sử, mê Địa lắm ạ. Mỗi trang sách Lịch sử, mỗi bài phân tích văn học đều khiến em say mê. Em đọc không biết chán. Ước mơ của em là được vào Học viện Báo chí và Tuyên truyền để trở thành một nhà báo”, Thùy Linh nói.

Nữ sinh lớp 12 không chỉ nói suông. Thùy Linh đã dành trọn thời gian và tâm huyết để ôn luyện 3 môn Văn, Sử, Địa.

"Mỗi tối, em thường thức đến 1-2h sáng để học bài. Ngày cuối tuần, bạn bè đi chơi, em lại ngồi ở thư viện trường hoặc ở nhà giải đề. Em tin rằng chỉ cần mình đủ cố gắng, giấc mơ sẽ thành hiện thực", Thùy Linh chia sẻ.

Việc nhiều trường đại học bỏ xét tuyển khối C00 sát thời điểm kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 khiến nhiều sĩ tử không kịp xoay sở

Thế nhưng hơn 1 tháng trước kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, nhiều trường đại học, trong đó có cả Học viện Báo chí và Tuyên truyền quyết định bỏ khối C00, bao gồm các môn: Ngữ văn, Lịch sử và Địa lý. Khối C00 dần bị thu hẹp hoặc thậm chí "biến mất" khỏi nhiều ngành học truyền thống.

"Lúc đầu, em cứ nghĩ đó chỉ là tin đồn, hoặc là các trường sẽ chỉ thay đổi nhỏ thôi. Nhưng khi thấy danh sách các ngành không còn C00 ngày càng dài ra, em thực sự hoảng loạn.

Cảm giác bao nhiêu công sức mình đã đổ ra trong ba năm qua bỗng chốc đổ sông đổ biển. Em đã dành rất nhiều tiền bạc, thời gian và công sức để học chuyên sâu ba môn này, thậm chí còn đi học thêm những thầy cô giỏi nhất. Giờ đây, đứng trước ngưỡng cửa đại học, em không biết mình nên đi đâu về đâu. Nếu các trường top đều bỏ C00, cơ hội của em sẽ vô cùng mong manh”, Thùy Linh bày tỏ sự bế tắc

Cô học trò lớp 12 cũng cho biết nên cố gắng tiếp tục ôn C00 đến cùng, dù biết cơ hội vào các trường mơ ước là rất nhỏ, hay phải cấp tốc học thêm một môn khác như Toán hoặc Tiếng Anh để có thể xét tuyển vào các khối mới trong khi thời gian thì không còn nhiều, chỉ còn vài tháng nữa là thi rồi. Học thêm một môn không phải sở trường trong thời gian ngắn như vậy rất rủi ro.

Nỗi lo lắng của Thùy Linh không chỉ dừng lại ở việc thi cử, mà còn lan sang cả định hướng tương lai: “Liệu có phải xã hội không còn coi trọng các ngành khoa học xã hội nữa không? Liệu những kiến thức em đã học có còn giá trị không? Em cảm thấy mình như bị bỏ lại phía sau, mất phương hướng giữa biển thông tin về các khối thi mới".

Tương tự Hoàng Linh, Lê Minh Khôi (học sinh lớp 12 của 1 trường THPT tại huyện Hưng Hà, Thái Bình) cũng đang trải qua những ngày tháng đầy lo âu tương tự.

Có niềm đam mê đặc biệt với Lịch sử và Địa lý từ nhỏ, Minh Khôi đặc biệt thích câu chuyện về các triều đại phong kiến và địa danh nổi tiếng.

"Em muốn theo ngành du lịch hoặc quản lý văn hóa, để có thể đi nhiều nơi, tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của các vùng đất. Khối C00 là lựa chọn duy nhất của em”, Khôi nói.

Từ đầu năm lớp 12, nam sinh đã dồn hết sức lực cho ba môn Văn, Sử, Địa. Thời gian biểu của Khôi kín mít từ sáng đến tối với mong muốn đạt điểm cao nhất để vào được trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) hoặc các trường đào tạo du lịch hàng đầu. Thế nhưng, những thông tin từ các trường đại học đã làm lung lay niềm tin đó của Khôi.

Nhiều học sinh lớp 12 đã và đang dành trọn tâm huyết cho khối C00 giờ đây đang đứng trước nguy cơ phải thay đổi toàn bộ chiến lược học tập và chọn ngành chỉ trong gang tấc.

"Gần đây, em liên tục nghe tin các trường đại học top đầu ở Hà Nội, trong đó có trường em mơ ước, có xu hướng giảm chỉ tiêu C00 hoặc ưu tiên các khối khác, thậm chí có ngành bỏ hẳn C00. Em thực sự hoảng loạn. Cảm giác giống như mình đã chạy hết sức trên một con đường, rồi bỗng nhiên con đường đó bị chặn lại vậy", Khôi bày tỏ

Nỗi lo lắng của Khôi không chỉ dành cho bản thân: "Bạn bè em, nhất là những đứa cũng thi C00, đứa nào cũng lo lắng. Có đứa đang tính bỏ Sử, Địa để chuyển sang ôn Toán hoặc tiếng Anh cấp tốc để có thêm lựa chọn, nhưng em biết như vậy rủi ro rất lớn. Mấy môn đó không phải sở trường, mà kiến thức lại nhiều. Học một môn không phải sở trường trong thời gian ngắn là cực kỳ khó khăn, khả năng “mất cả chì lẫn chài” rất cao".

Mặc dù đã thở phào vì 3 ngày sau khi thông báo bỏ khối C00, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) đã quyết định xét tuyển trở lại khối này, Minh Khôi vẫn bày tỏ sự bức xúc về thời điểm thay đổi.

"Chương trình GDPT mới đã bắt đầu rồi, nhưng lứa chúng em vẫn học chương trình cũ. Các trường đại học lại áp dụng phương án tuyển sinh theo hướng của chương trình mới. Sự thay đổi quá đột ngột này khiến chúng em không kịp thích nghi.

Nếu như các trường báo sớm hơn một hai năm, chúng em đã có thể cân nhắc lại từ đầu, chọn các tổ hợp môn khác phù hợp hơn. Còn bây giờ, khi chỉ còn vài tháng nữa là đến kỳ thi quan trọng nhất, mọi thứ đều trở nên mông lung", Minh Khôi chia sẻ.

Câu chuyện của Thùy Linh hay Minh Khôi cũng là tiếng lòng chung của hàng ngàn học sinh lớp 12 đã và đang dành trọn tâm huyết cho khối C00 giờ đây đang đứng trước nguy cơ phải thay đổi toàn bộ chiến lược học tập và chọn ngành chỉ trong gang tấc.

Theo nhiều giáo viên, phụ huynh, các trường khi thay đổi đột ngột đã chưa tính đến quyền lợi người học vì để chuẩn bị cho kỳ thi Tốt nghiệp THPT, lấy kết quả xét tuyển đại học, học sinh luôn phải xác định rõ tổ hợp xét tuyển và nỗ lực ôn tập cho các môn học đó trong suốt 3 năm, chậm nhất là từ đầu lớp 12.

“Việc trường thông báo dừng xét tuyển một tổ hợp truyền thống trước kỳ thi chỉ một tháng là không công bằng và không khác gì ‘đánh úp’ thí sinh, khiến các em dù có năng lực vẫn mất đi cơ hội dự tuyển, đứng trước nguy cơ trượt đại học sau bao công sức, chỉ vì trường thông tin quá muộn”, cô giáo Nguyễn Thanh Huyền (giáo viên một trường THPT tại quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) bức xúc nói.

Dòng chảy mới hay sự "đứt gãy" đột ngột?

Theo Tiến sĩ, chuyên gia giáo dục Trần Thu Phương (Trung tâm nghiên cứu các vấn đề giáo dục và tâm lý học đường Mindcare), Điều 4 của quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng hiện hành quy định nguyên tắc cơ bản đầu tiên trong tuyển sinh là “công bằng đối với thí sinh”, gồm công bằng về cung cấp thông tin và cơ hội dự dự tuyển.

Theo đó, thí sinh phải được thông tin “kịp thời để có quyết định phù hợp và chuẩn bị tốt nhất cho việc tham gia tuyển sinh”, “không thí sinh nào bị mất cơ hội dự tuyển do những quy định không liên quan tới trình độ, năng lực (trừ những quy định của Bộ Công an và Bộ Quốc phòng mang tính đặc thù trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh); hoặc do quy trình tuyển sinh gây phiền hà, tốn kém”.

Thí sinh tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia

Đây không phải lần đầu tiên việc các trường đại học đột ngột thay đổi phương thức, tổ hợp xét tuyển gây bức xúc cho thí sinh. Tại Hội nghị tuyển sinh năm 2022 do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức ngày 16/3/2022, Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh việc các trường có thể giảm chỉ tiêu theo một phương thức nhưng cần có lộ trình, không nên đột ngột bỏ hay giảm mạnh để tránh gây sốc cho thí sinh..

Để hạn chế tình trạng này, tháng 6/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 08 về quy chế tuyển sinh đại học, tuyển sinh cao đẳng ngành giáo dục mầm non, trong đó, tại điểm b, khoản 4, Điều 6 quy định: “Việc thay đổi, bổ sung phương thức hoặc tổ hợp xét tuyển phải có căn cứ và lộ trình hợp lý; không làm tỷ lệ phân bổ chỉ tiêu của một phương thức, tổ hợp đã sử dụng trong năm trước giảm quá 30% (trong cơ cấu chỉ tiêu của ngành, chương trình đào tạo) trừ trường hợp việc thay đổi, bổ sung đó đã được công bố trước thời điểm mở đăng ký dự tuyển ít nhất 1 năm”.

Tuy nhiên, tháng 3/2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông 06 sửa đổi Thông tư 08, trong đó bỏ quy định trên.

Sau khi có làn sóng dư luận đầu tháng 6 về việc các trường đại học bỏ khối C00 ở gia đoạn nước rút, ngày 6/6, Bộ GD&ĐT đề nghị các trường điều chỉnh tổ hợp xét tuyển, đảm bảo quyền lợi cho thí sinh, sau khi bỏ xét tuyển khối C00 (Văn, Sử, Địa) ngay sát kỳ thi tốt nghiệp.

Bộ GD&ĐT cũng gửi công văn, yêu cầu tất cả đại học rà soát phương thức, tổ hợp xét tuyển, đảm bảo công bằng, không ảnh hưởng đến quyền lợi của thí sinh, nhất là khi các em đã đăng ký thi tốt nghiệp THPT xong. Các trường cũng phải giải trình nếu thay đổi phương thức, tổ hợp.

Nhận định về việc bỏ khối C00, Tiến sĩ, chuyên gia giáo dục Trần Thu Phương cho rằng việc thu hẹp chỉ tiêu hoặc bỏ hẳn khối C00 ở các trường top đầu có thể dẫn đến việc thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực chất lượng cao trong các ngành khoa học xã hội - nhân văn, báo chí, luật, lịch sử, văn hóa, du lịch. Những ngành này tuy không trực tiếp tạo ra GDP lớn như công nghệ, nhưng lại là nền tảng cốt lõi để xây dựng bản sắc văn hóa, phát triển con người, quản lý xã hội và gìn giữ giá trị truyền thống.

Tiến sĩ, chuyên gia giáo dục Trần Thu Phương

Nữ chuyên gia cũng cho rằng, việc này có thể làm mất đi nguồn sinh viên tài năng khi nhiều học sinh thực sự xuất sắc và có niềm đam mê mãnh liệt với các môn Văn, Sử, Địa.Việc loại bỏ C00 có thể khiến những tài năng này không có cơ hội phát triển đúng sở trường, buộc phải rẽ ngang sang các ngành không phù hợp, hoặc thậm chí là bỏ lỡ cơ hội vào đại học.

"Chúng ta đang tự thu hẹp nguồn đầu vào chất lượng cho các ngành đặc thù, những ngành cần người có tư duy xã hội sâu sắc, khả năng phân tích lịch sử, văn hóa”, chuyên gia giáo dục Trần Thu Phương nhấn mạnh.

Cũng theo chuyên gia, bỏ khối C00 khoảng 1 tháng trước thời điểm diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT sẽ gây áp lực không cần thiết cho học sinh. Việc buộc học sinh phải "xoay trục" trong thời gian gấp gáp không chỉ ảnh hưởng đến kết quả thi mà còn gây căng thẳng tâm lý nghiêm trọng. Chương trình GDPT 2018 đã phân luồng học sinh từ sớm, nhưng nếu phương án thi và xét tuyển không đồng bộ, điều đó sẽ tạo ra sự "lệch pha" không đáng có. Học sinh đang phải chịu trách nhiệm cho một sự thay đổi vĩ mô mà không được chuẩn bị kỹ lưỡng.

“Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ và có tầm nhìn chiến lược từ Bộ GD&ĐT và các trường đại học. Một lộ trình rõ ràng, thông báo sớm về phương án tuyển sinh, và việc duy trì sự đa dạng trong các tổ hợp xét tuyển là những yếu tố then chốt để đảm bảo công bằng cho tất cả học sinh, đặc biệt là những em đã gắn bó và đam mê các môn khoa học xã hội.

Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể đảm bảo một kỳ thi tốt nghiệp THPT công bằng, hiệu quả, và tạo điều kiện cho mọi tài năng được phát triển đúng hướng, góp phần xây dựng một xã hội hài hòa và bền vững”, chuyên gia Trần Thu Phương khẳng định.