Giá điện có thể tăng 2-5% nếu tính bù khoản lỗ gần 45.000 tỷ đồng của EVN

Bộ Công thương vừa có dự thảo lần 3 Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, gửi Bộ Tư pháp để thẩm định. Thời gian dự kiến trình ban hành nghị định sửa đổi là trong tháng 9 này.

Theo đó, Bộ Công thương đề xuất bổ sung quy định cho phép EVN được tính các khoản chi phí khác chưa được hạch toán đầy đủ trước đây vào giá bán lẻ điện bình quân. Việc này tạo cơ sở pháp lý để EVN thu hồi khoản lỗ của các năm trước thông qua việc điều chỉnh giá bán lẻ điện trong các năm tiếp theo.

Cụ thể, cơ quan này đề xuất 2 phương án bổ sung chi phí.

Phương án 1, cho phép EVN phân bổ các chi phí trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp trong giá bán lẻ điện bình quân, dựa trên báo cáo tài chính đã kiểm toán từ năm 2022 trở đi, sau khi trừ lợi nhuận từ hoạt động khác (nếu có). Phương án này có thể áp dụng cả trong các năm tiếp theo nếu tiếp tục phát sinh.

Theo Bộ Công thương, phương án này tạo sự chủ động cho công tác điều hành, song cũng vấp phải ý kiến cho rằng có thể làm giảm động lực tiết kiệm, kiểm soát chi phí của các đơn vị điện lực do được bù đắp thông qua giá bán lẻ điện bình quân.

Phương án 2, EVN chỉ xử lý các khoản chi phí trực tiếp chưa được bù đắp từ năm 2022 đến trước khi nghị định này có hiệu lực, không áp dụng cho những năm tiếp theo. Bộ cho rằng, đặt ra yêu cầu các đơn vị điện lực phải rà soát, quản trị chặt chẽ hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm thiểu phát sinh và tiến tới không để tình trạng tương tự tái diễn trong tương lai.

Tại dự thảo, Bộ Công thương cũng đề xuất tính cả chênh lệch tỷ giá đánh giá lại chưa phân bổ và chênh lệch tỷ giá chưa thanh toán cho các nhà máy điện. Quy định mới này giúp xác định rõ khoản chênh lệch chưa bù đắp để phân bổ vào giá điện, với số liệu minh bạch từ báo cáo tài chính hàng năm của EVN đã được kiểm toán và công bố công khai.

Giá điện có thể giữ nguyên hoặc chỉ tăng khoảng 2-5% trong năm nay nếu đưa khoản lỗ gần 45.000 tỷ đồng của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vào cơ cấu tính giá.

Cũng trong dự thảo, Bộ Công thương nhấn mạnh giá bán lẻ điện trong thời gian tới cần bù đắp kịp thời nhằm thu hồi đủ chi phí, góp phần bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp, giảm số lỗ lũy kế hoạt động sản xuất kinh doanh của EVN để bảo toàn và phát triển vốn đầu tư Nhà nước tại doanh nghiệp theo tinh thần tại Luật Điện lực.

Theo Bộ Công thương, nhờ điều kiện thủy văn thuận lợi trong 7 tháng năm 2025, kết quả kinh doanh của EVN khả quan hơn dự kiến. Do đó, nếu EVN được bổ sung quy định tính khoản lỗ vào giá, mặt bằng giá điện cuối năm gần như không thay đổi, hoặc chỉ tăng nhẹ 2-5%. Trường hợp tăng 3% từ tháng 10, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả năm chỉ tăng thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.

Bộ Công thương cũng nhấn mạnh việc điều chỉnh giá điện sẽ được thực hiện theo lộ trình, có biên độ nhỏ, tránh giật cục, nhằm giữ ổn định kinh tế - xã hội và cân bằng lợi ích giữa doanh nghiệp với người dân.

Nói về sự cần thiết khi sửa đổi Nghị định 72/2025, Bộ Công thương cho biết, thời gian qua, EVN đã tiến hành triển khai thực hiện việc xây dựng, tính toán giá bán lẻ điện bình quân theo quy định về điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân trong năm 2025.

Việc thực hiện đã có nhiều điểm tích cực về sự minh bạch, thuận tiện và tháo gỡ được nhiều vấn đề tồn tại, giúp cho việc tính toán cập nhật, điều chỉnh giá điện được kịp thời, linh hoạt hơn so với trước đây.

Tuy nhiên, trong thời gian qua vẫn còn một số khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân dẫn đến EVN có khoản lỗ trong giai đoạn 2022-2023.

Để giảm thiểu ảnh hưởng của dịch COVID-19 đến an sinh xã hội và phát triển kinh tế đất nước, giá điện năm 2022 được giữ nguyên không điều chỉnh tăng khi thông số đầu vào như giá than nhập khẩu tăng cao do chiến tranh Nga - Ucraina.

Giá điện năm 2023 mặc dù được điều chỉnh nhưng ở mức vừa phải nên giá điện được điều chỉnh vẫn thấp hơn nhiều so với mức giá điện cần được điều chỉnh dẫn đến chưa thu hồi đầy đủ chi phí phát sinh.

Theo báo cáo của EVN, số lỗ lũy kế 2 năm 2022-2023 khoảng 50.029 tỷ đồng. Đến hết năm 2024, do EVN có lãi nên số lỗ luỹ kế của Công ty mẹ - EVN còn khoảng 44.792 tỷ đồng.

Theo khoản 1 điều 16 Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2008 và được thay thế bởi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2025 (có hiệu lực từ ngày 1/10/2025), quy định: “Doanh nghiệp có lỗ được chuyển lỗ sang năm sau; số lỗ này được trừ vào thu nhập chịu thuế. Thời gian được chuyển lỗ tỉnh liên tục không quá 5 năm, kể từ năm tiếp theo năm phát sinh lỗ".

Với quy định này, số lỗ năm 2022 chỉ được xem xét chuyển lỗ đến hết năm 2027 và nếu kết quả hoạt động kinh doanh các năm 2023-2027 của EVN có lãi thì mới có thể chuyển, bù đắp khoản lỗ 2022. Tuy nhiên năm 2023, EVN vẫn tiếp tục lỗ nên không những không chuyển được khoản lỗ của năm 2022 sang năm 2023 mà còn phát sinh thêm khoản lỗ của năm 2023.

Khoản lỗ của năm 2023 được xem xét chuyển lỗ (phân bổ) đến hết năm 2028 trong trường hợp kết quả hoạt động kinh doanh các năm 2023-2027 của EVN phải có lãi đủ lớn để bù đắp khoản lỗ của năm 2022 trước, sau đó mới được xem xét bù đắp khoản lỗ của năm 2023.

Do đó, để có cơ sở bù đắp các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, hạch toán đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân từ năm 2022 và năm 2023, EVN kiến nghị sửa đổi, bổ sung Nghị định số 72/2025/NĐ-CP để cho phép thu hồi các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân trước đây trên cơ sở kết quả công bố chi phí sản xuất kinh doanh điện hoặc báo cáo tài chính kiểm toán hằng năm.

Theo Bộ Công thương, giá bán lẻ điện trong thời gian tới cần bù đắp kịp thời nhằm thu hồi đủ chi phí, góp phần bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp, giảm số lỗ lũy kế hoạt động sản xuất kinh doanh của EVN để bảo toàn và phát triển vốn đầu tư Nhà nước tại doanh nghiệp theo tinh thần tại Luật Điện lực.

Đồng thời, để EVN có nguồn lực đầu tư các dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, cụm Nhà máy điện Quảng Trạch, nhà máy điện gió ngoài khơi, các nhà máy thủy điện mở rộng và các nguồn điện được Chính phủ, bộ ngành giao đầu tư trong thời gian tới để đảm bảo cung cấp điện cho đất nước giai đoạn 2025-2030.

"Bộ Công thương nhận thấy việc xây dựng Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 72/2025/NĐ-CP để tiếp tục hoàn thiện quy định về cơ chế, đảm bảo cơ sở thực hiện là cần thiết, cấp bách nhằm giải quyết vấn đề phát sinh trong thực tiễn", dự thảo nêu.

Trong khi đó, theo báo cáo của EVN, do ảnh hưởng của tình hình địa chính trị trên thế giới, chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn năm 2022-2023 dẫn đến EVN gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, số lỗ lũy kế 2 năm này khoảng 50.029 tỷ đồng. Đến hết năm 2024 số lỗ luỹ kế của Công ty mẹ - EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng.

Điều này dẫn đến việc vốn đầu tư Nhà nước vào EVN giảm, không bảo toàn được vốn đầu tư của Nhà nước tại doanh nghiệp. Do đó nếu không được tính toán để thu hồi trong giá điện thì sẽ không bù đắp kịp thời phần vốn đầu tư Nhà nước giảm trong giai đoạn các năm trước đây.

Vì vậy, EVN kiến nghị Bộ trưởng Bộ Công thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép tính toán khoản lỗ lũy kế (đây là các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân trước đây) là một khoản chi phí được phép tính vào giá bán lẻ điện bình quân.

Ngoài ra, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, EVN đã thực hiện thoái hết vốn đầu tư ngoài ngành nên không phát sinh khoản lỗ do đầu tư ngoài ngành.