Đề xuất thí điểm cho VNPT, Vietnam Airlines, VATM tự chủ lương

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội vừa công bố dự thảo Nghị định thực hiện thí điểm quản lý lao động, tiền lương, tiền thưởng đối với người lao động và người quản lý một số Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước là Công ty mẹ - Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), Công ty mẹ - Tổng công ty Hàng không Việt Nam - CTCP (Vietnam Airlines) và Công ty mẹ - Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM).

Theo đó, dự dạo quy định nguyên tắc chung xác định và trả lương, thù lao, tiền thưởng theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW, đồng thời bổ sung thêm các yếu tố khách quan loại trừ khi xác định tiền lương (ngoài quy định hiện hành) cho phù hợp với đặc thù của các đơn vị, như: đầu tư, phát triển sản phẩm, dịch vụ mới lĩnh vực công nghệ cao (đối với VNTP trong thời gian nghiên cứu, mới đầu tư chưa tạo ra lợi nhuận nhưng vẫn phải trả lương); bố trí thêm lao động theo quy chuẩn mới điều hành bay an toàn của cơ quan có thẩm quyền (đối với VATM); yếu tố sản xuất đầu vào cơ bản ảnh hưởng đến chi phí (đối với Vietnam Airlines xăng dầu chiếm khoảng 40% chi phí sản xuất nên ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận, quỹ tiền lương).

Máy bay của Vietnam Airlines.

Về lao động và thang, bảng lương, giao quyền tự chủ cho doanh nghiệp lập kế hoạch, tuyển dụng, sử dụng lao động, xây dựng thang bảng lương (kể cả đối với người quản lý); đồng thời quy định người có thẩm quyền khi tuyển dụng dư thừa lao động thì phải chịu trách nhiệm kể cả việc giảm trừ tiền lương, không hưởng tiền thưởng.

Về tiền lương của người lao động và Ban điều hành, được hưởng chung quỹ tiền lương (bao gồm cả thưởng trong tiền lương) theo đơn giá tiền lương khoán do đại diện chủ sở hữu giao ổn định từ năm 2019 đến khi kết thúc thí điểm dựa trên chi phí tiền lương đã thực hiện giai đoạn 2016 - 2018 có tính đến các yếu tố đặc thù của từng đơn vị vào đơn giá khoán.

Trong đó, đơn giá tiền lương khoán theo chỉ tiêu sản xuất, kinh doanh phản ánh hao phí lao động và năng suất của từng đơn vị (VNPT theo tổng doanh thu trừ tổng chi phí chưa có lương, Vietnam Airlines theo tấn.km hàng hóa và hành khách luân chuyển, VATM theo km điều hành bay). Đồng thời tính bổ sung một phần tiền lương của lao động đặc thù vào đơn giá tiền lương khoán do giai đoạn 2016 - 2018 tiền lương trả cho số lao động này thấp hơn so với thị trường (hiện nay VNPT trả lương cho một số lao động công nghệ cao bằng khoảng 70% so với thị trường, Vietnam Airlines trả lương cho phi công là người Việt Nam bằng 60% so với phi công là người nước ngoài).

Việc hình thành đơn giá tiền lương khoán trên được gắn với điều kiện như lợi nhuận năm 2019 không thấp hơn bình quân 2016 - 2018 (để tránh bổ sung lương của lao động đặc thù quá cao, giảm hiệu quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp); mức tiền lương năm 2019 tính theo đơn giá tiền lương khoán không giảm so với năm 2018 (do dựa trên tiền lương giai đoạn 2016-2018 và để bảo đảm nguyên tắc không giảm tiền lương khi năng suất lao động và hiệu quả sản xuất, kinh doanh không giảm).

Quỹ tiền lương hằng năm được xác định trên đơn giá tiền lương khoán ổn định và chỉ tiêu tính đơn giá khoán, gắn với mức tăng, giảm lợi nhuận hàng năm so với bình quân giai đoạn 2016-2018. Trường hợp lợi nhuận thấp hơn thì phải giảm trừ quỹ tiền lương; trường hợp lợi nhuận vượt thì được tính thêm vào quỹ tiền lương tối đa 2 tháng tiền lương (việc bổ sung tiền lương với tính chất là tiền thưởng trong tiền lương nhằm khuyến khích doanh nghiệp nâng cao hiệu quả theo tinh thần Nghị quyết 27-NQ/TW và được hạch toán vào chi phí trước khi quyết toán).

Về tiền lương của Hội đồng thành viên/Hội đồng quản trị, Kiểm soát viên, quy định mức lương cơ bản, tiền lương được hưởng theo chức danh. Cụ thể, mức lương cơ bản quy định theo 2 loại doanh nghiệp gắn với quy mô, độ phức tạp quản lý (vốn, doanh thu, đầu mối quản lý, lao động).

Theo đó, về phân 2 loại, dựa trên tiêu chí vốn tại Nghị định 69/2014/NĐ-CP của Chính phủ (tập đoàn 10.000 tỷ đồng, Tổng công ty 1.800 tỷ đồng trở lên), số liệu thống kê thực tế doanh thu, đầu mối quản lý, lao động và xếp hạng hiện hành của các đơn vị (VNTP hạng tập đoàn, Vietnam Airlines và VATM hạng tổng công ty đặc biệt), theo 2 phương án.

Cụ thể, phương án 1 quy định tiêu chuẩn chung trên cơ sở đó các đơn vị tự xác định loại công ty để tính mức lương cơ bản. Phương án này có ưu điểm là thuận lợi cho việc ban hành tiêu chuẩn chung vào năm 2021. Phương án 2 căn cứ tiêu chuẩn dự kiến trên và quy mô hiện hành ấn định loại công ty (theo đó VNTP và Vietnam Airlines loại 1, VATM loại 2). Phương án này có ưu điểm là đơn giản vì chỉ có 3 đơn vị, nhưng khó tổng kết để ban hành tiêu chuẩn chung vào năm 2021 và khó cho việc áp dụng đối với các công ty con thuộc 3 đơn vị nêu trên.

Theo dự thảo, mức lương cơ bản được quy định thấp nhất 40 triệu đồng và cao nhất 70 triệu đồng, được dựa trên cơ sở tính bằng khoảng 30 - 35% mức lương chức danh tương đương trên thị trường. Mức tiền lương được hưởng xác định trên cơ sở mức lương cơ bản và tăng thêm không quá 1 lần gắn với lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận/vốn. Đồng thời để khuyến khích các công ty hoàn thành vượt kế hoạch lợi nhuận thì cho phép tính thêm tiền lương của người quản lý như người lao động (thêm tối đa 2 tháng lương/năm), quy định này sẽ bao trùm được mức lương hiện nay nhà nước đã cho thực hiện đối với Vietnam Airlines theo Nghị định 53/2015/NĐ-CP của Chính phủ.

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội thí điểm các đề xuất này từ năm 2019 đến khi Chính phủ ban hành Nghị định quản lý lao động, tiền lương, thù lao, tiền thưởng áp dụng đối với các doanh nghiệp Nhà nước.