Đại biểu Quốc hội đề xuất sớm mở tuyến cao tốc huyết mạch Sơn La - Yên Bái

Chiều 4/11, tại phiên thảo luận tổ về dự thảo văn kiện trình Đại hội lần thứ XIV của Đảng, đại biểu Hoàng Thị Đôi (đoàn Sơn La) đã nêu 2 nhóm kiến nghị chính, có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển vùng Tây Bắc cũng như cả nước là phát triển năng lượng xanh – đa dạng nguồn cung điện; đầu tư tuyến cao tốc Sơn La - Yên Bái (Lào Cai).

Theo đại biểu Hoàng Thị Đôi, dự thảo văn kiện đã thể hiện rõ tầm nhìn phát triển nhanh và bền vững dựa trên văn hóa, con người, khoa học – công nghệ và chuyển đổi số. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu phát triển mới, đại biểu đề nghị bổ sung nội dung về cơ chế, chính sách huy động nguồn lực phát triển điện hạt nhân, điện gió ngoài khơi, điện mặt trời trên lòng hồ thủy điện, thủy lợi tại các tỉnh miền núi.

Đại biểu nhắn nhấn mạnh, việc này không chỉ cấp thiết mà còn mang ý nghĩa chiến lược, bởi 4 lý do.

Thứ nhất là đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Theo đại biểu, Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ thiếu điện khi các nguồn truyền thống như thủy điện đã khai thác gần hết, còn nhiệt điện than phải giảm dần theo lộ trình cam kết môi trường. Việc phát triển điện hạt nhân và năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) sẽ giúp bổ sung nguồn công suất nền ổn định, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Đại biểu Hoàng Thị Đôi (đoàn Sơn La).

Theo bà Đôi, điện hạt nhân với công suất lớn và khả năng vận hành ổn định là nguồn điện không phát thải carbon quan trọng trong dài hạn. Còn điện gió ngoài khơi là nguồn năng lượng tái tạo có khả năng vận hành phụ tải nền, giúp cân bằng hệ thống điện quốc gia.

Thứ hai, thực hiện cam kết chuyển đổi năng lượng và giảm phát thải. Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 (Net Zero). Việc phát triển mạnh mẽ các nguồn năng lượng sạch là tất yếu để hiện thực hóa mục tiêu này. Điều này cũng phù hợp với Quy hoạch điện VIII, vốn đã định hướng tăng tỷ trọng điện gió, điện mặt trời và nghiên cứu điện hạt nhân.

Thứ ba, huy động vốn và công nghệ. Các dự án năng lượng tái tạo và điện hạt nhân đòi hỏi nguồn vốn đầu tư cực lớn và công nghệ cao. Do đó, cần khung chính sách minh bạch, cơ chế mua bán điện rõ ràng, quy trình cấp phép thuận lợi để thu hút đầu tư trong và ngoài nước, đặc biệt là vốn FDI. Đại biểu đề xuất có cơ chế đặc thù cho điện hạt nhân nhằm huy động tối đa nguồn lực nhà nước và tư nhân trong lĩnh vực đòi hỏi công nghệ cao này.

Thứ tư, sẽ góp phần phát triển bền vững vùng miền. Khai thác năng lượng phải gắn với tận dụng hiệu quả tài nguyên đất đai; Việc phát triển điện mặt trời trên lòng hồ thủy điện và thủy lợi không chỉ giúp giảm chiếm dụng đất nông nghiệp, giảm bốc hơi nước mà còn nâng cao hiệu suất sử dụng mặt nước. Tương tự, các dự án điện gió, điện mặt trời trên đồi núi sẽ biến vùng đất nông nghiệp kém hiệu quả thành khu vực kinh tế năng lượng, tạo việc làm và tăng thu ngân sách địa phương.

“Xây dựng chính sách đặc thù phát triển điện hạt nhân, điện gió ngoài khơi và năng lượng tái tạo vùng miền núi sẽ là cầu nối biến tiềm năng khổng lồ thành hiện thực – giải quyết đồng thời bài toán năng lượng, môi trường và phát triển kinh tế”, đại biểu Hoàng Thị Đôi nhấn mạnh.

Bà Đôi cũng cho biết, theo Quyết định 369/QĐ-TTg ngày 4/5/2024 về Quy hoạch vùng trung du và miền núi phía Bắc, tuyến cao tốc Sơn La – Yên Bái đã được xác định là một trong các dự án kết nối trọng điểm giữa tiểu vùng Tây Bắc và Trung Bắc Bộ, nối với tuyến cao tốc Hà Nội – Lào Cai (CT05).

Đại biểu Hoàng Thị Đôi cho rằng cần bổ sung nội dung này vào dự thảo văn kiện Đại hội XIV để thể hiện rõ quyết tâm chính trị và định hướng đầu tư trong giai đoạn tới. Đại biểu nêu rõ 3 lợi ích chiến lược của dự án.

Một là liên kết vùng, mở rộng không gian phát triển. Tuyến cao tốc Sơn La – Yên Bái sẽ kết nối trực tiếp các tỉnh Tây Bắc với vùng Đông Bắc và Đồng bằng sông Hồng, tạo hành lang kinh tế mới từ Sơn La – Yên Bái – Lào Cai – Hà Nội. Việc rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa, du lịch và dịch vụ sẽ tăng tính cạnh tranh, thu hút đầu tư và phát triển đô thị mới.

Hai là hỗ trợ tiêu thụ nông sản và logistics vùng: Theo đại biểu, Sơn La hiện là vựa nông sản lớn thứ hai của miền Bắc, với hơn 85.000 ha cây ăn quả, sản lượng trên 500.000 tấn/năm. Tuy nhiên, việc vận chuyển nông sản đi các thị trường lớn vẫn phụ thuộc quốc lộ nhỏ hẹp, chi phí logistics cao. Tuyến cao tốc này sẽ là “cầu nối tiêu thụ nông sản” từ Sơn La – Lai Châu – Điện Biên ra Hà Nội và sang Trung Quốc qua cửa khẩu Lào Cai.

Theo định hướng Quy hoạch vùng, cao tốc Sơn La – Yên Bái sẽ nằm trên “vành đai trung chuyển hàng hóa nông sản, công nghiệp chế biến và du lịch dịch vụ”, góp phần hình thành các vùng sản xuất tập trung gắn với trung tâm chế biến và xuất khẩu.

Ba là tăng cường quốc phòng, an ninh và ứng phó thiên tai. Nêu rõ, với vị trí địa chiến lược của Sơn La, tuyến cao tốc này không chỉ phục vụ phát triển kinh tế mà còn đóng vai trò công trình lưỡng dụng, giúp tăng khả năng cơ động của lực lượng quốc phòng – an ninh, đồng thời bảo đảm giao thông thông suốt trong các tình huống thiên tai, cứu trợ, phòng chống lũ lụt.

“Đường cao tốc Sơn La – Yên Bái không chỉ là tuyến giao thông mà là mạch máu của phát triển, là con đường nối liền kinh tế với quốc phòng, đồng bằng với miền núi”, đại biểu Đôi khẳng định.