Chuyên gia lý giải vì sao ổ dịch tại TP HCM rất phức tạp

Ngày 7/2, TP HCM thông báo phát hiện 24 ca dương tính tại cộng đồng xuất phát từ việc truy vết nhóm công nhân làm nhiệm vụ bốc xếp hàng hóa tại Sân bay Tân Sơn Nhất. Điều đáng nói là trong số này nhiều trường hợp F1 dương tính song F2 lại âm tính. Vì rất có thể F1 trước đó có thể đã dương tính nhưng không có triệu chứng và đã lây sang F2 và hiện nay F1 đã khỏi.

Tại cuộc họp khẩn với TP, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cũng nhận định tình hình dịch tại TP HCM khá phức tạp vì ổ dịch đã trải qua các chu kỳ lây nhiễm và hiện nay chưa xác định được điểm khởi đầu của đợt dịch này. Có thể có thêm các trường hợp mắc Covid-19 trong thời gian tới hoặc là các ca đã khỏi.

GS.TS Nguyễn Thanh Long, Bộ trưởng Bộ Y tế. Ảnh: Trần Minh.

Theo Bộ trưởng, ổ dịch tại khu bốc xếp hành lý Sân bay Tân Sơn Nhất đã có từ trước, vì vậy từ 5 ca nhiễm Covid-19 tại đây qua truy vết và xét nghiệm đã phát hiện thêm 24 ca tại 6 quận, huyện của TP HCM.

"Nhóm công nhân bốc xếp hàng hóa (cả người nhiễm và chưa nhiễm) có thể không có điểm lây nhiễm từ khu vực bốc xếp vào khu hành khách, khu vực có người phục vụ trong Cảng Hàng không. Tuy nhiên, việc giao lưu của nhóm công nhân này đối với cộng đồng ở TP Hồ Chí Minh rất lớn. Do vậy, số ca nhiễm có thể không dừng ở con số 29 mà có thể có thêm"- Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng cũng đề nghị TP xem xét đánh giá từng khu phố, từng phường, xã, quận huyện để quyết định lựa chọn địa điểm áp dụng theo Chỉ thị 16 hay Chỉ thị 15.

PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng Sự kiện y tế công cộng Bộ Y tế cho rằng không thể so sánh ổ dịch tại TP HCM nguy cơ cao hơn ổ dịch tại Hải Dương, Quảng Ninh. Tuy nhiên có vài điểm cần lưu ý.

Thứ nhất đợt dịch Covid-19 tại TP HCM lần này không phải đợt dịch lớn nhất tại đây nhưng phức tạp nhất. Lý do vì virus đã ra cộng đồng với nhiều ca mắc, gần 30 ca chỉ trong vòng 2 ngày. Đặc biệt, trong đợt dịch lần này TP.HCM ghi nhận tình trạng một số trường hợp F1 âm tính nhưng F2 lại dương tính. Điều này chứng tỏ virus đã âm thầm lây lan trong một khoảng thời gian từ lâu. Virus đã lây lan trong cộng đồng, sân bay, nơi mọi người giao lưu, đi lại nhiều.

PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng Sự kiện y tế công cộng Bộ Y tế.

Thứ hai, TP cũng chưa tìm ra nguồn lây. Những ca bệnh được phát hiện ở khu dân cư đều dựa trên các trường hợp F1 của ổ dịch ở sân bay. Tuy nhiên, các trường hợp dương tính tại sân bay chưa chắc là đã bắt nguồn từ BN1979 (ca bệnh đầu tiên được phát hiện tại sân bay Tân Sơn Nhất).

Vì vậy những trường hợp này chưa chắc đã phải là F của nhau. Điều này cũng khiến ổ dịch tại TP HCM phức tạp hơn. Ổ dịch sân bay cũng chưa chắc là ổ chỉ điểm.

"Trong khi đó với ổ dịch tại Hải Dương, chúng ta có thể dự đoán dịch bắt đầu xuất hiện từ ngày 14-15/1.

Chúng ta cũng đã sớm khoanh được vùng dịch là Công ty TNHH Poyun, sớm phong tỏa thành phố Chí Linh và Quảng Ninh là sân bay Vân Đồn. Việc khoanh trúng ổ dịch rất quan trọng, từ đó dễ ngăn chặn nguồn bệnh hơn", TS Phu nói.

TS Phu cũng cho rằng không thể dự đoán được tình hình dịch tại TP HCM vì ẩn số nhiều nguy cơ, có khả năng sẽ có thêm nhiều ca mới lây lan đáng lo ngại tại đây.

"Việc TP.HCM phải làm quyết liệt là xét nghiệm và truy vết. Một là để phát hiện những điểm nguy cơ phục vụ cho việc phong tỏa tránh lây lan. Thứ hai là để phát hiện những điểm nguy cơ khác nữa", TS Phu nói.

Theo ông, TP cần xét nghiệm trên diện rộng nhưng có chỉ định, không phải làm tràn lan mà chọn điểm để xét nghiệm. Chẳng hạn, như vừa rồi khu vực sân bay là một điểm có nguy cơ. Phương pháp xét nghiệm gộp mẫu rất hiệu quả để làm điều này, vừa tiết kiệm mẫu, chi phí, thời gian, vừa giúp xét nghiệm nhanh, tăng năng suất.

TP HCM hiện có 13 địa điểm đang bị phong tỏa.

Bên cạnh đó, TP cần thực hiện các biện pháp giãn cách, phong tỏa hợp lý do UBND thành phố cũng như các quận, huyện quy định, đánh giá nguy cơ để thực hiện. Tuy nhiên, cần thực hiện hợp lý để phòng chống dịch bệnh không ảnh hưởng đến đời sống của người dân, an sinh xã hội một cách không đáng có.

"Đã giãn cách, phong tỏa là sẽ gây ảnh hưởng rồi nhưng vì phòng chống dịch bệnh mà chúng ta phải làm. Nếu để dịch xảy ra như các nước trên thế giới thì tổn hại rất nhiều", TS Phu nói.

Người dân không nên quá hoang mang, tuân thủ thông điệp 5K

"Mặc dù tình hình dịch TP.HCM đang phức tạp nhưng người dân không nên quá hoang mang. Thay vào đó theo dõi thông tin chính thống, tuân thủ tuyệt đối các biện pháp được khuyến cáo. Nếu chúng ta tuân thủ đúng, virus khó có thể xâm nhập. Dịch có thể xuất hiện ở bất kỳ địa phương nào, không riêng gì TP HCM", TS Phu khuyến cáo.

Chuyên gia khuyến cáo, điều quan trọng hiện tại là người dân cần tuân thủ nghiêm ngặt các biện phòng bệnh. Cụ thể, thực hiện đầy đủ thông điệp 5k: khẩu trang, khử khuẩn, không tụ tập đông người, khai báo y tế... Hiện nay, chủ yếu virus lây qua hô hấp và tiếp xúc.

Dịch Covid-19 trên thế giới vẫn rất phức tạp, Việt Nam không nằm ngoài nguy cơ đó. Dịch có thể lây mạnh và rất nhanh. Nhiều người dân còn chủ quan không thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch đầy đủ. Điều này khiến nguy cơ lây lan dịch bệnh càng cao.

Trong lúc này Chính phủ, Bộ Y tế, chính quyền địa phương đã có đầy đủ các hướng dẫn và quy định. Tình hình dịch diễn biến hết sức phức tạp thì vấn đề kiểm tra và xử phạt là hết sức cần thiết để mọi người thực hiện nghiêm, có như vậy mới phòng chống dịch có hiệu quả.