Bộ Công an đề xuất thanh tra doanh nghiệp kinh doanh vàng 3 năm/lần

Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Trong đó có các góp ý của các bộ, ngành vào dự thảo nghị định.

Góp ý về vấn đề về giấy phép, thủ tục, theo Bộ Công an, dự thảo Nghị định quy định xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, cho phép các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng được sản xuất vàng miếng và tạo cơ chế cho phép nhập khấu vàng để có nguồn vàng nguyên liệu.

Tuy nhiên, xét tổng thế tại dự thảo Nghị định đề cập nhiều hình thức giấy phép (giấy phép sản xuất vàng miếng; giấy phép xuất khẩu/nhập khẩu vàng miếng đối với tổ chức tín dụng, doanh nghiệp sản xuất vàng miếng; giấy phép xuất khẩu/nhập khẩu vàng nguyên liệu đối với tổ chức tín dụng, doanh nghiệp sản xuất vàng miếng), nguy cơ xuất hiện cơ chế “giấy phép mẹ” tạo ra nhiều “giấy phép con” và cơ chế cấp “quota” hạn ngạch sản xuất vàng miếng/hạn ngạch nhập khẩu vàng nguyên liệu theo từng năm, từng lần.

Tại dự thảo Nghị định sẽ có nhóm doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện vốn điều lệ để được cấp phép sản xuất vàng miếng /nhập khẩu vàng nguyên liệu như 3 công ty (SJC, PNJ, DOJI), 4 ngân hàng thương mại Nhà nước (Vietcombank, Vietinbank, Agribank, BIDV) và 4 ngân hàng thương mại cổ phần (VPBank, Techcombank, MB, ACB); với cơ chế “giấy phép con” và cấp “quota” hạn ngạch trên dễ dẫn đến việc tiêu cực cấp phép phát sinh, nguy cơ tập trung độc quyền sản xuất vàng miếng/nhập khẩu phân phối vàng nguyên liệu vào nhóm đơn vị được cấp phép, khó khăn trong quản lý việc sản xuất, nhập khẩu vượt hạn mức và việc mua bán giấy phép/hạn ngạch, nếu thiếu cơ chế quản lý, giám sát, hậu kiểm chặt chẽ.

Bộ Công an đề xuất xem xét, bổ sung quy định tối thiểu 3 năm hoặc 5 năm một lần, Ngân hàng Nhà nước chủ trì thanh tra thị trường vàng và các tổ chức có hoạt động kinh doanh vàng.

Ngoài các hình thức giấy phép nêu trên, dự thảo Nghị định vẫn quy định các giấy phép con như: Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ; giấy phép tạm nhập vàng nguyên liệu để tái xuất sản phẩm... có thể “tăng áp lực” về thủ tục hành chính, tạo “rào cản” cho hoạt động kinh doanh vàng của doanh nghiệp.

Về cơ chế quản lý, biện pháp quản lý giá mua, giá bán vàng miếng, Bộ Công an cho biết, dự thảo Nghị định có quy định việc Ngân hàng Nhà nước thực hiện can thiệp bình ổn thị trường vàng thông qua các biện pháp theo quy định của pháp luật nhưng không đề cập cụ thể về cơ chế quản lý, biện pháp quản lý giá mua, giá bán vàng miếng (đặc biệt cần tính toán trường hợp có một thương hiệu mạnh chiếm thị phần lớn chủ chốt như SJC).

Do đó cần nghiên cứu, xem xét bổ sung quy định về cơ chế quản lý, biện pháp quản lý giá mua bán vàng miếng để tạo hành lang pháp lý can thiệp, tránh tạo ra độc quyền và lợi ích nhóm cho các đơn vị kinh doanh vàng miếng tự niêm yết giá: Các đơn vị phải có quy định và giải trình được cơ chế thiết lập giá, thay đổi giá trong ngày; lưu trữ các chứng từ, tài liệu liên quan đến việc tạo giá và thay đổi giá (bao gồm dữ liệu thông tin điện tử); xây dựng cơ chế can thiệp của cơ quan quản lý vào thị trường vàng khi cần thiết (cơ chế can thiệp vào giá mua, bán; cơ chế can thiệp vào cung, cầu thị trường vàng miếng...); bổ sung quy định về biên độ chênh lệch tối đa giữa giá mua và giá bán vàng miếng.

Về quy định liên quan đến kinh doanh, sản xuất vàng miếng, Bộ Công an cho rằng, dự thảo Nghị định chưa có quy định cụ thể về việc quản lý số sê-ri vàng miếng (số sê-ri sản xuất mới, số sê-ri vàng miếng móp méo được gia công lại, sô sê-ri trong các giao dịch mua/bán, số sê-ri vàng miếng chuyển thành nguyên liệu...).

Việc ghi nhận bắt buộc thông tin về sô sê-ri vàng miếng tại chứng từ trong các giao dịch trên có thể giúp hạn chế các rủi ro trong hoạt động kinh doanh vàng, có thể giúp xác minh tính hợp pháp và nguồn gốc vàng giao dịch, giúp việc quản lý và kiểm soát hoạt động kinh doanh vàng chặt chẽ và an toàn hơn, đồng thời đảm bảo quyền lợi khách hàng trong giao dịch vàng miếng.

Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước cần xem xét, bổ sung các quy định quản lý chặt chẽ số sê-ri vàng miếng, bắt buộc ghi nhận thông tin số sê ri tại chứng từ trong các hoạt động, giao dịch trên nhằm hạn chế được các rủi ro trong hoạt động kinh doanh vàng...

Cũng theo Bộ Công an, dự thảo Nghị định quy định hoạt động sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ là hoạt động kinh doanh có điều kiện, tuy nhiên cần đơn giản hóa thủ tục hành chính cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ hoặc chuyển giao thủ tục này cho cơ quan chịu trách nhiệm quản lý chất lượng vàng trang sức mỹ nghệ trên địa bàn cấp tỉnh thực hiện (Sở Khoa học và Công nghệ).

Đồng thời, Bộ Công an cho rằng cần xem xét thành lập Trung tâm thẩm định vàng quốc gia, nghĩa là phải có một cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước (trực thuộc Ngân hàng Nhà nước) có chức năng thẩm định chất lượng sản phẩm vàng (gồm: vàng miếng, vàng nguyên liệu, vàng trang sức mỹ nghệ) nhằm tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và giám sát hoạt động, trách nhiệm của doanh nghiệp sản xuất vàng.

Về tăng cường quản lý nhà nước, thực hiện chế tài để kiểm soát, ổn định đối với hoạt động kinh doanh vàng, Bộ Công an đề xuất nên xem xét, bổ sung quy định cụ thể về cơ chế quản lý, giám sát, hậu kiểm đối với đơn vị được cấp phép sản xuất vàng miếng và việc xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu/vàng miếng của các đơn vị này, trong đó nghiên cứu xem xét quy định bắt buộc các đơn vị này phải thực hiện kiểm toán độc lập chuyên đề định kỳ (hàng năm) đối với hoạt động sản xuất vàng miếng và xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu/vàng miếng.

Bên cạnh đó, cần xem xét, bổ sung quy định tối thiểu 3 năm hoặc 5 năm một lần, Ngân hàng Nhà nước chủ trì thanh tra thị trường vàng và các tổ chức có hoạt động kinh doanh vàng. Các bộ, ngành, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước.