Bài 3: Không khoan nhượng với vi phạm PCCC khi sắp xếp các đơn vị hành chính

Thực trạng đáng báo động tại các chung cư mini, nhà trọ

Tại phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, một chung cư mini nằm trong ngõ 93 phố Trung Kính là ví dụ điển hình cho sự đối phó trong công tác PCCC. Tòa nhà, thoạt nhìn như một căn hộ riêng lẻ, thực chất chứa tới 20 hộ dân với khoảng 40 người sinh sống.

Lực lượng chức năng phường Trung Hoà kiểm tra công tác PCCC

Chị Vũ Thị Thu H, bảo vệ tại đây, cho biết chủ đầu tư đã quay lại khắc phục hệ thống PCCC sau khi bị kiểm tra. Tuy nhiên, lực lượng chức năng đánh giá các biện pháp này chỉ mang tính hình thức: Cửa chống cháy lan được lắp đặt, nhưng khói vẫn có thể xâm nhập qua cửa chính và lan lên các tầng. Khu vực nhà xe - nơi tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao - vẫn tồn tại tình trạng nấu nướng, sử dụng thiết bị điện không an toàn và chất đầy vật liệu dễ cháy như gỗ, nhựa.

Tương tự, tại cơ sở nhà trọ ở ngõ 219/16 phố Nguyễn Ngọc Vũ, phường Trung Hòa, tầng 1 được tận dụng làm nhà để xe nhưng ẩm thấp, bừa bộn với các tấm gỗ ép, đồ dùng dễ cháy. Đáng lo ngại, nhiều phòng trọ được xây kín, không có lỗ thoáng ngoài cửa ra vào, không đảm bảo lối thoát nạn thứ hai.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch UBND phường Trung Hòa, khẳng định: “Cơ sở này không thể khắc phục lối thoát nạn thứ hai, nên chúng tôi buộc phải đình chỉ hoạt động và yêu cầu chuyển đổi công năng”.

Tại phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, khảo sát vào cuối tháng 4/2025 tại ngõ 105 phố Doãn Kế Thiện cho thấy nhiều nhà trọ dành cho sinh viên và hộ gia đình thiếu lối thoát hiểm thứ hai, hệ thống PCCC lắp đặt sơ sài, không có cửa chống cháy lan.

Kiểm tra an toàn PCCC tại một khu chung cư mini phường Mai Dịch

Dù UBND phường đã thông báo yêu cầu khắc phục tới 1.011 cơ sở từ đầu năm 2025 và xử phạt 280 trường hợp với tổng số tiền gần 138 triệu đồng, công tác khắc phục vẫn chậm.

Ông Nguyễn Tuấn Anh, đại diện UBND phường Mai Dịch, cho biết: “Một số cơ sở không đủ diện tích hoặc kinh phí để thi công các hạng mục PCCC, đặc biệt trong các ngõ nhỏ. Chúng tôi đang hoàn thiện hồ sơ để đề xuất đình chỉ 7 chung cư mini và 31 nhà trọ vi phạm”.

Thực tế, nhiều chủ cơ sở chỉ lắp đặt thiết bị PCCC để “qua mặt” kiểm tra, không đảm bảo hiệu quả thực tế.

Anh Mông Tuấn Quyền, chủ thầu một nhà trọ tại ngõ 219/16 Nguyễn Ngọc Vũ, thừa nhận đã trang bị thêm bình chữa cháy sau khi được tuyên truyền, nhưng vẫn không đáp ứng yêu cầu về lối thoát nạn.

Anh Quyền cho biết: “Tôi sẽ trao đổi với chủ nhà để trả lại cơ sở, vì nếu bị đình chỉ, chúng tôi không thể tiếp tục kinh doanh”.

Người thuê trọ cũng đối mặt với khó khăn. Một cư dân tại nhà trọ này chia sẻ: “Tôi mới chuyển vào được 3 tháng. Ban đầu thấy chủ cơ sở lắp đặt thiết bị PCCC nên yên tâm, nhưng sau kiểm tra mới biết không đảm bảo an toàn. Giờ chuyển đi thì giá nhà trọ chỗ khác cao, khó tìm được nơi phù hợp”.

Thực trạng này cho thấy, dù các biển cảnh báo PCCC được gắn tại nhiều nhà trọ, người dân vẫn bỏ qua do giá thuê thấp hoặc ngại thay đổi chỗ ở.

Áp lực từ Chỉ thị 19 và tái cấu trúc hành chính

Chỉ thị 19/CT-TTg yêu cầu các địa phương tăng cường trách nhiệm trong công tác PCCC, đặc biệt tại các cơ sở có nguy cơ cháy nổ cao như chung cư mini, nhà trọ. Trong bối cảnh Hà Nội tái cấu trúc hành chính, bỏ cấp quận và chuyển giao nhiệm vụ PCCC về phường, áp lực đảm bảo an toàn càng lớn.

Theo báo cáo của Công an TP Hà Nội, tính đến tháng 4/2025, chỉ 35,26% (hơn 24.000) cơ sở trên địa bàn khắc phục đầy đủ các yêu cầu PCCC, trong khi 67,74% vẫn tồn tại vi phạm nghiêm trọng như thiếu lối thoát nạn, hệ thống điện không an toàn, không có vách ngăn chống cháy.

Thời hạn 30/6/2025 là mốc cuối để các cơ sở khắc phục vi phạm, nếu không sẽ bị đình chỉ hoạt động. Ông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết phường Trung Hòa đang triển khai hai tổ công tác để rà soát và kiểm tra liên tục.

Nhiều nhà trọ ở Hà Nội không đảm bảo công tác PCCC. Ảnh: Anh Tuấn

Với các cơ sở không thể khắc phục, phường sẽ công khai thông tin vi phạm trên truyền thông và phối hợp với các trường đại học để cảnh báo sinh viên, người lao động tránh thuê trọ tại những nơi mất an toàn.

Một vấn đề nổi cộm là tình trạng “đình chỉ trên giấy”. Dù nhiều cơ sở bị thông báo đình chỉ, một số vẫn lén lút hoạt động, bất chấp nguy hiểm.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLaw, nhận định: “Chồng chéo văn bản pháp luật và thiếu hướng dẫn cụ thể về đình chỉ chung cư mini, nhà trọ khiến việc thực thi gặp khó khăn. Để đảm bảo hiệu quả, Hà Nội cần ban hành quy định rõ ràng về trình tự đình chỉ, đồng thời áp dụng các biện pháp mạnh như cắt điện, nước đối với các cơ sở vi phạm cố tình”.

TS. Nguyễn Thành Nam, chuyên gia quy hoạch đô thị tại Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế - Xã hội Hà Nội, nhấn mạnh: “PCCC không chỉ là trách nhiệm của chính quyền mà còn cần sự hợp tác từ chủ cơ sở và cư dân. Hà Nội nên triển khai chương trình hỗ trợ tài chính, kỹ thuật cho các chủ nhà trọ nhỏ, đồng thời tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rằng an toàn PCCC là vì lợi ích chung".