Theo yêu cầu trong Chỉ thị số 19/CT-TTg ngày 24/6/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy (PCCC) đối với nhà ở nhiều tầng, nhiều căn hộ và nhà ở riêng lẻ kết hợp sản xuất, kinh doanh.

Thực tế cho thấy, nhiều nhà trọ, căn hộ cho thuê trên địa bàn TP Hà Nội nói chung và quận Hoàng Mai nói riêng “chạy đua thời gian” kịp hoàn thành các yêu cầu về an toàn PCCC. Đối với những trường hợp chưa đảm bảo công tác này, chính quyền, lực lượng chức năng địa phương sẽ kiên quyết dừng hoạt động đến khi hoàn thành xong yêu cầu PCCC.

Một góc Hoàng Mai ngày nay

Có thể nói, để thực hiện Chỉ thị 19 của Thủ tướng Chính phủ trong bối cảnh cả nước đang thực hiện cuộc đại cách mạng về sắp xếp, tinh giản bộ máy là một thách thức lớn. Trong khi ngay từ đầu tháng 3/2025, cơ quan thường trực về công tác PCCC là Công an cấp quận, huyện đã xoá bỏ, công tác PCCC được giao cho chính quyền địa phương.

Ghi nhận tại quận Hoàng Mai trong những ngày cuối tháng 3, chúng tôi nhận thấy sự vào cuộc khẩn trương, triển khai, duy trì thực hiện từ cấp quận đến các phường để triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, với tinh thần không để ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến với “giặc lửa”.

Quận Hoàng Mai là địa bàn có mật độ dân cư đông, tốc độ đô thị hóa nhanh, tập trung nhiều khu trọ, nhà ở kết hợp kinh doanh, đặc biệt ở các phường như Định Công, Thịnh Liệt, Hoàng Văn Thụ, Giáp Bát…

Với đặc thù này, chính quyền quận xác định công tác PCCC theo Chỉ thị 19 không đơn thuần là việc kiểm tra, xử phạt, mà phải là quá trình “đồng hành, hỗ trợ và tháo gỡ khó khăn” cho người dân.

Cán bộ, chính quyền và người dân mong muốn tháo gỡ khó khăn trong công tác PCCC

Bà Lê Thị Thanh Ngà - Quyền Chủ tịch UBND phường Định Công cho biết: “Ngay sau vụ cháy nhà 6 tầng khiến 4 người tử vong xảy ra trên địa bàn hồi tháng 6/2024, phường đã triển khai quyết liệt công tác tuyên truyền, kiểm tra, phân loại các cơ sở nhà trọ, nhà ở nhiều tầng. Toàn bộ 43/43 tổ dân phố đã được hướng dẫn, ký cam kết mở lối thoát hiểm thứ hai.

Tính đến nay, đã có hơn 11.200 hộ trên địa bàn thực hiện xong phương án mở lối thoát hiểm và trang bị PCCC tối thiểu. Đặc biệt, đối với những cơ sở chưa thực hiện việc đảm bảo PCCC phải dừng hoạt động cho đến khi thực hiện xong. Thực tế, việc này được tuyên truyền đầy đủ và người dân sẽ phải chấp hành, vì có bài học nhãn tiền, sát thực ngay trên địa bàn hồi tháng 6/2024”.

Điển hình là tại tổ dân phố số 24 và 26 phường Định Công, người dân đã góp tiền mua thiết bị chữa cháy cầm tay, bình xịt mini, vòi phun nước và tổ chức diễn tập định kỳ.

Ông Trần Văn Tạc - Tổ trưởng tổ dân phố 24&26 - cho biết: “Chúng tôi hiểu rằng nếu đợi lực lượng chức năng đến khi cháy đã bùng phát thì có thể quá muộn. Phòng cháy tại chỗ vẫn là quan trọng nhất. Nhờ những dụng cụ PCCC này mà nhiều vụ việc cháy nhỏ đã được dập tắt ngay từ khi mới phát sinh. Thậm chí, khi có thông tin cháy ở các khu vực khác, cán bộ tổ cũng được huy động hỗ trợ kịp thời”.

Câu chuyện của gia đình ông Nguyễn Văn Toàn ở phố Trịnh Đình Cửu là một minh chứng. Ông Toàn cho biết: “Nhà tôi có 5 tầng, cho thuê hơn 10 phòng trọ. Sau khi được tuyên truyền, tôi quyết định phá bỏ hai phòng ở tầng 1 để làm khu vực để xe, khu vực sạc điện riêng biệt và lối thoát hiểm khẩn cấp. Mặc dù mất một phần doanh thu, nhưng đổi lại là sự yên tâm của người thuê và chính mình”.

Chị Nguyễn Thị Huyên - người thuê trọ tại nhà ông Toàn ngay từ những ngày đầu - chia sẻ: “Khi thấy chủ nhà sẵn sàng đầu tư, nâng cấp hệ thống PCCC tự động, tôi cảm thấy rất an tâm. Trước kia nghe vụ cháy ở Khương Hạ, gần nhất là ở chính khu vực Định Công Hạ tôi từng mất ngủ nhiều đêm. Giờ thì yên tâm hơn hẳn”.

Không chỉ tại phường Định Công, các phường khác trên địa bàn quận Hoàng Mai cũng triển khai quyết liệt. Tại phường Thịnh Liệt, hàng trăm căn nhà trọ, nhà ở kết hợp kinh doanh được kiểm tra, hướng dẫn cụ thể.

Chủ tịch UBND phường Thịnh Liệt, ông Dương Văn Hòa cho biết: “Ngay từ đầu năm 2025, phường đã xây dựng kế hoạch cụ thể, giao trách nhiệm cho từng cán bộ phụ trách địa bàn, phối hợp với công an phường, tổ dân phố. Chúng tôi cũng vận động xã hội hóa, thành lập các tổ liên gia PCCC, mô hình “nhóm hộ an toàn”, từ đó phát huy vai trò tự quản và chủ động trong phòng cháy tại cơ sở”.

Thực tế cùng cán bộ phường và công an phường Thịnh Liệt những ngày cuối tháng 3/2025, tại số nhà 33, ngách 61, ngõ 88, chủ nhà Nguyễn Thị Tình vui vẻ chia sẻ: “Nhà tôi mới đi vào hoạt động hơn 1 năm nhưng luôn full phòng, khách chủ yếu là gia đình và hợp đồng thuê lâu dài.

Họ chia sẻ với tôi rằng do nhà mới xây, có đầy đủ điều kiện đảm bảo công tác PCCC, nhà không cho để xe điện nên rất yên tâm kí hợp đồng thuê lâu dài, thậm chí không có ý định đổi chỗ ở đến khi có nhà riêng.

Mỗi khi tập huấn, được yêu cầu đi học tập, nâng cao kỹ năng PCCC thì chúng tôi đều gửi nội dung cụ thể vào nhóm zalo của toà nhà để triển khai nội dung đến từng phòng và yêu cầu thực hiện nghiêm”.

Hệ thống báo cháy tự động hiện đại được người dân phường Thịnh Liệt đầu tư ngay từ đầu

Dẫn chúng tôi đi vào các nhà có phòng cho thuê trọ, nhiều tầng, Thiếu tá Trần Đức Hòa, Cảnh sát khu vực phường Thịnh Liệt chia sẻ: Khi nắm được hộ nào định xây nhà ở kết hợp kinh doanh, chúng tôi đã mời họ đến những hộ đã làm tốt công tác PCCC để tham khảo, áp dụng.

Việc đầu tư ngay từ đầu vừa bảo đảm an toàn công tác PCCC, vừa có chi phí rẻ hơn là cải tạo, đầu tư bổ sung, nhà chị Tình là minh chứng rõ ràng nhất trong công tác này.

Việc thực hiện nghiêm Chỉ thị 19 không chỉ là đáp ứng yêu cầu pháp luật, mà còn là câu chuyện về nhân sinh. Bởi phía sau mỗi căn nhà trọ là cuộc sống của hàng triệu người lao động, sinh viên, người thu nhập thấp…

Việc dừng hoạt động nhà trọ không đảm bảo PCCC có thể khiến hàng nghìn người mất nơi cư trú. Do đó, chính quyền quận Hoàng Mai xác định nhiệm vụ kép: Vừa nâng cao an toàn, vừa đồng hành cùng người dân.

Thực tế, bên cạnh việc tuyên truyền, kiểm tra, phường còn tổ chức nhiều đợt tập huấn, hướng dẫn kỹ năng thoát hiểm, sử dụng bình chữa cháy, sơ cứu khi gặp nạn... Tài liệu của Bộ Công an, Cục PCCC được phát tới tận tay người dân, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức.

Vụ cháy tại chung cư mini số 37 ngõ 29/70 Khương Hạ (quận Thanh Xuân) khiến 56 người tử vong là nỗi đau chưa nguôi. Tại phiên toà xét xử, cả bị cáo và bị hại đều nghẹn ngào vì hậu quả quá lớn. Đại diện Viện kiểm sát khẳng định: “Các cơ sở chưa đủ điều kiện PCCC buộc phải dừng hoạt động”.

Trụ sở Tuần tra nhân dân và tiếp nhận tạm trú, lưu trú của Công an phường Định Công - là nơi để các vận dụng PCCC giúp người dân "tranh thủ giờ vàng" chữa cháy.

Số liệu từ UBND TP Hà Nội cho thấy, toàn thành phố có hơn 159.000 cơ sở thuộc diện quản lý PCCC, trong đó trên 8.200 cơ sở tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao. Trong 10 năm qua, cơ quan chức năng đã xử phạt hơn 105 tỷ đồng, đình chỉ hơn 3.600 lượt cơ sở… nhưng nguy cơ vẫn tiềm tàng.

Theo số liệu điều tra cơ bản trên địa bàn quận (14 phường) Hoàng Mai, hiện có 74.414 hộ gia đình để ở, 5.766 hộ gia đình để ở kết hợp sản xuất kinh doanh. Tính đến 10/12/2024 trên địa bàn Quận đã thành lập 1.402 tổ liên gia an toàn PCCC; trong đó 25 tổ đảm bảo các theo tiêu chí của Bộ Công an, 1.377 tổ đáp ứng tiêu chí của UBND thành phố; có 1.453 điểm chữa cháy công cộng với 2.906 bình chữa cháy và đang tiếp tục triển khai lắp đặt thêm 1.161 điểm chữa cháy công cộng nhằm nhân rộng hơn nữa trên địa bàn.

Các lực lượng đã tổ chức 14 lớp tuyên truyền, phổ biến kiến thức, kỹ năng PCCC cho 5766/5.766 (đạt 100%) hộ gia đình kết hợp sản xuất kinh doanh và đã tổ chức 273 lớp tuyên truyền cho 74.414/74.414 (đạt 100%) hộ gia đình để ở; đồng thời, vận động tự trang bị bình chữa cháy xách tay, dụng cụ phá dỡ thô sơ đối với các hộ gia đình kết hợp sản xuất kinh doanh (đạt 100%) và hộ gia đình để ở (đạt 98%).

Hiện đã vận động được 19046/19435 hộ (đạt 98%) nhà ở hộ gia đình mở lối thoát nạn thứ hai, 5.766/5.766 (100%) hộ gia đình kết hợp sản xuất, kinh doanh mở lối thoát nạn thứ 2.

Về các đối tượng thuộc diện thực hiện theo Chỉ thị 19, đối với nhà trọ: Lực lượng công an đã phối hợp với UBND các phường kiểm tra rà soát đối với 3.098 cơ sở liên quan; đã tổ chức kiểm tra 3.098 lượt cơ sở, lập 3.098 biên bản kiểm tra. Đối với chung cư mini: Lực lượng Công an đã phối hợp với UBND các phường kiểm tra rà soát đối với 19 cơ sở liên quan; tạm đình chỉ một số hạng mục cơ sở chung cư mini trên địa bàn. Đối với nhà ở kết hợp sản xuất, kinh doanh có nguy cơ cháy, nổ cao: Đã rà soát đối với 2.817 cơ sở liên quan.

Tuy nhiên, công tác điều tra cơ bản, rà soát các nhà ở kết hợp sản xuất, kinh doanh phát sinh của các phường còn chưa được thực hiện nghiêm túc, số liệu tăng giảm không thống nhất, dẫn đến còn sót các hộ gia đình kết hợp sản xuất, kinh doanh chưa được vận động trang bị bình chữa cháy, trang bị dụng cụ phá dỡ hay mở lối thoát nạn thứ 2; chưa đảm bảo 100% hộ gia đình kết hợp sản xuất kinh doanh được vận động tham gia Tổ liên gia an toàn PCCC; nhiều hộ kinh doanh không có đăng ký kinh doanh dẫn đến việc phát hiện cơ sở, xác định chủ thể vi phạm gặp nhiều khó khăn…

Trao đổi với PV Tuổi trẻ Thủ đô, ông Võ Xuân Trọng, Phó Chủ tịch UBND quận Hoàng Mai cho biết: Quận đã chỉ đạo UBND phường thường xuyên tổ chức kiểm tra, kiến nghị, xử lý nghiêm đối với số nhà trọ phát sinh mới, không để sót, lọt cơ sở; tập trung phúc tra về PCCC&CNCH đối với số nhà trọ đã được kiểm tra, hướng dẫn, kiến nghị, xử lý nghiêm các cơ sở không chấp hành đúng quy định.

Cán bộ phường và Công an phường Thịnh Liệt kiểm tra công tác PCCC nhà trọ nhiều tầng

Đối với các nhà trọ không đảm bảo các điều kiện an toàn PCCC đề nghị UBND các phường xử lý nghiêm, yêu cầu vận động người dân đang sinh sống di chuyển ra khỏi các cơ sở không đảm bảo các điều kiện an toàn PCCC.

Quận sẽ tiếp tục kiểm tra, đôn đốc các cơ sở duy trì các điều kiện an toàn PCCC cũng như thực hiện các kiến nghị về PCCC; chỉ đạo UBND các phường, đơn vị thuế xử phạt nghiêm đối với các trường hợp kinh doanh không có giấy đăng ký kinh doanh…

Kiểm tra công tác PCCC nhà cho thuê cao tầng tại phường Thịnh Liệt, Định Công

Từ thực tế trên có thể thấy, để "không ai bị bỏ lại phía sau", cần có chính sách hỗ trợ kỹ thuật, tài chính, lộ trình rõ ràng và tăng cường truyền thông hiệu quả. Bài toán về PCCC không chỉ là chuyện kỹ thuật, mà còn liên quan đến đời sống, kinh tế, xã hội của hàng triệu người.

Quận Hoàng Mai đang cho thấy quyết tâm cao độ trong việc bảo vệ an toàn cộng đồng, đồng thời kiên trì, linh hoạt để cùng người dân vượt qua thử thách. Nếu cả hệ thống chính trị cùng chung tay, nếu người dân sẵn sàng thay đổi vì sự an toàn, chắc chắn “giặc lửa” sẽ không còn là nỗi ám ảnh, mà là bài học đã được biến thành hành động cụ thể trong đời sống hằng ngày.