Bài 2: Chuyển đổi số - "chìa khóa" để công nghiệp văn hóa Thủ đô "cất cánh"

Trả lời phỏng vấn báo Tuổi trẻ Thủ đô, PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ (Nguyên Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội) đã cung cấp cái nhìn tổng thể về công nghiệp văn hóa cũng như quan điểm của Đảng bộ Hà Nội trước yêu cầu phát triển công nghiệp văn hóa. Để làm rõ những bước đi tiên phong của Đảng bộ Hà Nội trong lãnh đạo phát triển công nghiệp văn hóa, PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ (Nguyên Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội) tiếp tục có những phân tích cụ thể, sâu sắc.

- Phóng viên: Thưa ông, đối với Đảng bộ Hà Nội, việc xây dựng Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22/02/2022 của Thành ủy Hà Nội về "Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" diễn ra như thế nào?

PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ trao đổi với phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô

- PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ: Tôi còn nhớ, vào tháng 2/2017, đồng chí Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Nguyễn Văn Phong, khi đó đang giữ nhiệm vụ Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy, đã tổ chức hội thảo khoa học đầu tiên về công nghiệp văn hóa, từ lý luận cho đến vận dụng cho Hà Nội. Sau đó là rất nhiều hội thảo, tọa đàm, nghiên cứu sâu về vấn đề phát triển công nghiệp văn hóa dựa vào đặc thù của Thủ đô. Đó là tiền đề để Hà Nội đã có Nghị quyết đầu tiên trong các địa phương của cả nước, Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22/2/2022 của Thành ủy Hà Nội về "Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

Trong Nghị quyết đã xác định tập trung đầu tư phát triển một sổ lĩnh vực giàu tiềm năng, lợi thế của Thủ đô như: Du lịch văn hóa; Nghệ thuật biểu diễn; Thủ công mỹ nghệ; Thiết kế; Quảng cáo; Mỹ thuật nhiếp ảnh và triển lãm; Điện ảnh; Thời trang; Âm thực; Phần mềm và các trò chơi giải trí; Truyền hình và phát thanh; Xuất bản... phù hợp với thực tiễn Thủ đô và từng giai đoạn cụ thể.

Trong đó, quan điểm thứ tư đã xác định: "Quá trình phát triển công nghiệp văn hóa đi đôi với hoàn thiện thị trường văn hóa, đảm bảo có trọng tâm, trọng điểm, lộ trình theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, phát huy cao nhất lợi thế của Thủ đô, đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả liên kết giữa các ngành, các khâu sáng tạo, sản xuất, phổ biến và tiêu dùng; tạo nên những sản phẩm văn hóa mới đặc sắc, hình thành liên kết chuỗi góp phần gia tăng giá trị, sức cạnh tranh, thúc đẩy thị trường xuất khẩu, phát triển và định vị thương hiệu sản phẩm công nghiệp văn hóa Thủ đô ở trong nước, khu vực và trên thế giới; tạo ra cơ hội cống hiến, khả năng tiếp cận, thụ hưởng quá trình sáng tạo văn hóa gắn với phát triển văn hóa sáng tạo, định hướng thị hiếu và nâng cao văn hóa thấm mỹ cho người dân, cộng đồng xã hội".

Thành cổ Sơn Tây trở thành điểm đến của các lễ hội văn hóa

Nghị quyết cũng đặt ra mục tiêu cụ thể đến năm 2025, tập trung phát triển 6 ngành công nghiệp văn hóa, sản phẩm dịch vụ công nghiệp văn hóa có lợi thế và đến năm 2030, duy trì phát triển ổn định bền vững 6 ngành trên 13 ngành công nghiệp văn hóá Thủ đô là: Du lịch văn hóa, Thủ công mỹ nghệ, Nghệ thuật biểu diễn, Thiết kế, Ẩm thực, Phần mềm và trò chơi giải trí.

Thực hiện Nghị quyết 09 - NQ/TU của Thành ủy Hà Nội, ngày 12/8/2022, UBND thành phố đã xây dựng Kế hoạch 217/KH-UBND, trong kế hoạch đã xác định "Ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô là ngành kinh tế mũi nhọn, phát triển toàn diện, là động lực phát triển các ngành, lĩnh vực khác, là tiền đề để xây dựng Hà Nội có chất lượng cuộc sống cao; phấn đầu đóng góp khoảng 10% GRDP của thành phố vào năm 2045.

- Phóng viên: Có thể thấy rằng, so với yêu cầu của Chính phủ, phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô có đề xuất thêm ngành Ẩm thực. Đây là nét mới, có tính tiên phong của Thủ đô. Ông nhận định như thế nào về việc này?

- PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ: Theo tôi, ẩm thực là ngành thực sự có tiềm năng phát triển rất lớn ở Thủ đô bởi rất nhiều các món ăn, đồ uống đã nổi tiếng không chỉ ở Việt Nam mà lan tỏa ra toàn thế giới. Nhiều vị đứng đầu ở các quốc gia, nhiều chính khách chính trị ở khắp mọi nơi trên thế giới đã thưởng thức và ca ngợi như phở Hà Nội, bún chả, chả cá Lã vọng, bánh tôm hồ Tây, bia Hà Nội, cà phê trứng... Nhiều loại bánh trung thu sản xuất theo kiểu truyền thống đã hấp dẫn và cuốn hút người tiêu dùng xếp hàng như thời bao cấp để được thưởng thức...

Trong chiến lược phát triển ngành công nghiệp văn hóa của đất nước chưa có Ẩm thực. Quá trình phát triển chắc chắn sau này cũng sẽ bổ sung bởi không chỉ ở Hà Nội mà rất nhiều vùng miền, địa phương trên cả nước thực sự cũng có nhiều món ăn, đồ uống nồi tiếng.

Chuyển đổi số là chìa khóa

- Phóng viên: Sau một thời gian nhất định triển khai công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô, một số kết quả tích cực đã được ghi nhận. Sau khi Nghị quyết 09 về công nghiệp văn hóa được Thành ủy Hà Nội ban hành, tính riêng năm 2022, riêng ngành công nghiệp văn hóa đã đóng góp khoảng 1,49 tỷ USD vào tổng sản phẩm trên địa bàn thành phố Hà Nội (chiếm tỷ trọng 3,7% GRDP của thành phố Hà Nội), trong đó giá trị gia tăng của ngành nghệ thuật, vui chơi và giải trí của Hà Nội đạt khoảng 196,5 triệu USD (chiếm tỷ trọng 0,49% GRDP của Hà Nội. Ông đánh giá ra sao về kết quả này?

Tháng 11/2024, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Hà Minh Hải trải nghiệm “phở số”

- PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ: Tôi cho rằng, các thành quả của ba ngành: Du lịch văn hóa, ẩm thực, nghệ thuật biểu diễn vừa qua đã có sự ghi dấu ấn, tiếng vang, và những kết quả nhất định, song chưa trở thành các sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa phát triển mạnh. Để các sáng tạo văn hóa trở thành các sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa phát triển mạnh, chúng ta phải có sự nhận thức, có quyết tâm và tiến hành triển khai thực hiện một cách bài bản, khoa học, tháo gỡ những rào cản, điểm nghẽn, những khó khăn thách thức cần vượt qua để phát triển.

- Phóng viên: Ông có gợi ý nào để lĩnh vực công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô phát triển mạnh mẽ hơn nữa?

- PGS.TS Nguyễn Chí Mỳ: Kế hoạch 217/KH-UBND của UBND thành phố cũng đã lựa chọn 3 trên 6 ngành, trên 13 ngành công nghiệp văn hóa của Hà Nội, trước mắt trong tình hình mới cần thiết ưu tiên phát triển là: Du lịch văn hóa, Âm thực, Nghệ thuật biểu diễn. Như vậy, khi cần đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm, kế hoạch đã lựa chọn ba ngành. Vấn đề đặt ra là mỗi ngành cần tiếp tục suy nghĩ lựa chọn một số sản phẩm, dịch vụ ưu tiên, tạo thúc đẩy phát triển cho các sản phẩm, dịch vụ của các ngành công nghiệp văn hóa khác và các ngành, các lĩnh vực của Hà Nội.

Có 10 tiêu chí cần phải hướng tới. Cụ thể:

Thứ nhất, sản phẩm và dịch vụ văn hóa phải có tiềm năng, lợi thế phát triển cao.

Thứ hai, sản phẩm đã có uy tín, gây ấn tượng, quan tâm, ưu thích của nhiều người.

Thứ ba, sản phẩm, dịch vụ có tiếng vang, tính đại diện, mang đậm bản sắc văn hóa Hà Nội.

Thứ tư, sản phẩm khả năng quảng bá, phổ biến sản phẩm, dịch vụ và tiêu dùng rộng rãi trong nước, khu vực và quốc tế.

Thứ năm, sản phẩm góp phần định hướng phát triển văn hóa thẩm mỹ cho thanh, thiếu niên. Thứ sáu, sản phẩm phải góp phần bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc.

Thứ bảy, sản phẩm có khả năng mở rộng quy mô và sức cạnh tranh cao.

Thứ tám, sản phẩm có tính độc đáo với thương hiệu riêng.

Thứ chín, sản phẩm có khả năng liên kết trong sản xuất, phổ biến, tiêu dùng và xuất khẩu sản phẩm.

Thứ mười là sản phẩm và dịch vụ tạo ra và đóng góp giá trị kinh tế, văn hóa cho thành phố (quy mô số lượng lao động, số lượng doanh nghiệp, mức đóng góp thuế trong GRDP, tác động tới tư duy, thái độ, hành vi của người tiêu dùng).

Đây là những tiêu chí, yêu cầu cần thiết khi lựa chọn xác định một số sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa Thủ đô cần ưu tiên phát triển.

Chìa khóa nằm ở quá trình chuyển đổi số trong phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội. Thành phố cần quan tâm, đầu tư mtooj cách bài bản, sâu sắc, có tính xuyên suốt cho số hóa di tích, nhằm nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn, phát huy giá trị. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác chuyên môn và quản lý trong lĩnh vực bảo tàng, di tích, di sản văn hóa phi vật thể, di sản tư liệu. Số hóa còn đặc biệt có ý nghĩa trong quảng bá di sản, thúc đẩy du lịch của thành phố. Có như vậy, công nghiệp văn hóa mới thực sự trở thành động lực mạnh mẽ cho nền kinh tế Thủ đô và cả nước.

- Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!