Áo dài - “thương hiệu mềm” của du lịch Hà Nội

Áo dài - từ biểu tượng văn hóa đến sản phẩm du lịch đặc trưng

Trong bối cảnh Hà Nội đẩy mạnh du lịch văn hóa, việc định vị áo dài như một sản phẩm du lịch đặc trưng vừa giúp giữ gìn di sản, vừa tạo nên dấu ấn khác biệt cho điểm đến. Ở tầm quốc gia, Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hoá đến năm 2020, tầm nhìn 2030, xác định thời trang, thủ công mỹ nghệ, du lịch văn hóa là những lĩnh vực mũi nhọn. Trong dòng chảy đó, Hà Nội có lợi thế đặc biệt khi sở hữu mạng lưới làng nghề, nghệ nhân, nhà thiết kế và hệ sinh thái du lịch phong phú.

Lễ hội Áo dài Du lịch Hà Nội 2025 là minh chứng cho bước đi bài bản của thành phố. Với chủ đề “Áo dài Hà Nội - Tỏa sáng tinh hoa di sản”, sự kiện diễn ra từ ngày 6 đến 9/11 tại Bảo tàng Hà Nội và không gian hồ Hoàn Kiếm, quy tụ hàng chục nhà thiết kế, không gian trưng bày, trình diễn, trải nghiệm và thu hút gần 20.000 lượt khách tham quan. Không chỉ xem biểu diễn, du khách được tham gia các hoạt động may đo, chọn vải, thêu thủ công, trải nghiệm chụp ảnh cùng áo dài trong bối cảnh di sản.

Thiếu nữ Hà Nội diễu hành bằng xe đạp trong khuôn khổ Lễ hội Áo dài Du lịch Hà Nội 2025

Điểm đáng chú ý là áo dài không chỉ được trình diễn như sản phẩm thời trang mà còn được “kể chuyện” như một di sản sống. Sự góp mặt của các nghệ nhân, nhà thiết kế, làng nghề trong vai trò chủ thể sáng tạo giúp người xem hiểu hơn lịch sử, kỹ thuật và giá trị tinh thần ẩn sau mỗi tà áo. Từ đó, trải nghiệm du lịch không chỉ hấp dẫn về thị giác mà còn giàu chiều sâu văn hóa, khiến áo dài trở thành điểm nhấn xúc cảm của du khách khi đến với Hà Nội.

Ngay sau lễ hội, Sở Du lịch Hà Nội tiếp tục tổ chức Diễu hành Áo dài Du lịch Hà Nội 2025 tại không gian hồ Hoàn Kiếm, với khoảng 1.000 - 1.400 người tham gia, nối dài hành trình lan tỏa tình yêu áo dài và quảng bá hình ảnh Thủ đô. Việc duy trì các hoạt động nối tiếp cho thấy áo dài đang dần trở thành “sợi chỉ đỏ” trong chuỗi sự kiện văn hoá - du lịch của thành phố, không chỉ xuất hiện theo mùa lễ hội.

Kết nối làng nghề - tạo giá trị bền vững cho sản phẩm du lịch áo dài

Một trong những hướng đi quan trọng của Hà Nội là đưa áo dài ra khỏi khuôn khổ sự kiện ngắn ngày, gắn chặt hơn với đời sống nghề truyền thống. Làng nghề may áo dài Trạch Xá có tới hơn 90% hộ dân theo nghề, vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh là di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia về nghề may áo dài. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng để Hà Nội xây dựng các sản phẩm du lịch chuyên đề gắn với làng nghề.

Thay vì chỉ chụp ảnh với áo dài ở khu phố cổ hay hồ Hoàn Kiếm, du khách có thể tham gia các tour trải nghiệm “hậu trường” như: Tìm hiểu câu chuyện làng nghề Trạch Xá, quan sát nghệ nhân đo cắt, thêu tay, tự chọn chất liệu, thử khoác lên mình một chiếc áo được may riêng theo số đo. Những trải nghiệm đó không chỉ mang lại giá trị kinh tế cho cộng đồng địa phương mà còn góp phần nuôi dưỡng niềm tự hào nghề nghiệp, khuyến khích thế hệ trẻ tiếp tục gắn bó với di sản cha ông.

Các nghệ nhân thêu thủ công lên những tà áo dài truyền thống

Cùng với Trạch Xá, các làng nghề dệt lụa, thêu tay, làm phụ kiện truyền thống trên địa bàn thành phố là “hậu phương” quan trọng để hình thành chuỗi giá trị du lịch áo dài: Từ chất liệu, thiết kế, gia công đến các dịch vụ đi kèm như studio nghệ thuật, phụ kiện, quà tặng lưu niệm.

Ở góc độ công nghiệp văn hoá, áo dài không chỉ là một bộ trang phục mà còn là điểm giao thoa của nhiều ngành: Thời trang, thủ công mỹ nghệ, nhiếp ảnh, nghệ thuật biểu diễn và du lịch văn hoá.

Thực tế, nhu cầu thuê, mua, thiết kế áo dài chụp ảnh tại khu vực phố cổ, hồ Hoàn Kiếm, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, các di tích trên địa bàn thành phố tăng rõ rệt trong vài năm gần đây. Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp lữ hành đã xây dựng các sản phẩm chuyên biệt như tour “Dạo phố cùng áo dài”, tour ảnh thời trang di sản, bộ quà tặng lấy cảm hứng từ họa tiết áo dài. Chuỗi dịch vụ này tạo nguồn thu đa dạng, góp phần chuyển hóa giá trị văn hoá thành giá trị kinh tế theo đúng tinh thần phát triển công nghiệp văn hoá.

Áo dài trong chiến lược công nghiệp văn hoá và thành phố sáng tạo

Không chỉ là câu chuyện riêng của ngành du lịch, áo dài đang dần được Hà Nội đặt vào tổng thể chiến lược phát triển công nghiệp văn hoá. Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết 09-NQ/TU về phát triển công nghiệp văn hoá giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn 2045; UBND thành phố đã có Kế hoạch 129/KH-UBND cụ thể hóa mục tiêu đưa công nghiệp văn hoá trở thành ngành kinh tế quan trọng, phấn đấu đóng góp khoảng 8% GRDP vào năm 2030 và 10% vào năm 2045.

Trong 13 ngành công nghiệp văn hoá được Hà Nội xác định, thời trang, thiết kế, thủ công mỹ nghệ, nghệ thuật biểu diễn và du lịch văn hoá đều là những lĩnh vực mà áo dài có thể trở thành sản phẩm “đầu kéo”. Một lễ hội áo dài có quy mô hàng chục nghìn lượt khách, kết hợp biểu diễn, trưng bày, không gian sáng tạo, bán sản phẩm, kích cầu tour tuyến… chính là “mô hình mẫu” của một sản phẩm công nghiệp văn hoá hoàn chỉnh: vừa bảo tồn giá trị di sản, vừa tạo doanh thu và việc làm cho nhiều nhóm đối tượng.

Ở tầm quốc tế, Hà Nội là thành phố đầu tiên của Việt Nam gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực thiết kế từ năm 2019. Danh hiệu này đòi hỏi thành phố không chỉ giữ gìn di sản mà còn phải liên tục “thiết kế lại” cách tiếp cận, đưa di sản vào đời sống hiện đại thông qua các sản phẩm sáng tạo.

Trong bối cảnh đó, áo dài - với ưu thế vừa truyền thống vừa linh hoạt trong thiết kế - là chất liệu lý tưởng để các nhà thiết kế, nghệ sĩ, doanh nghiệp sáng tạo thêm nhiều sản phẩm, từ sàn diễn thời trang, phim ảnh, nhiếp ảnh đến sản phẩm số, nội dung truyền thông.

Bên cạnh khung chính sách, những bước tiến về mặt di sản cũng củng cố thêm cho hành trình này. “Tri thức may, mặc áo dài Huế” và nghề may áo dài Trạch Xá đã được ghi danh là di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia, mở đường cho việc tiến tới xây dựng hồ sơ áo dài trình UNESCO công nhận di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại trong những năm tới.

Các chuyên gia văn hoá nhấn mạnh: trước khi nghĩ tới danh hiệu, điều quan trọng là phải chứng minh sức sống của di sản trong cộng đồng - điều mà Hà Nội đang làm khá tốt thông qua chuỗi lễ hội, diễu hành, hoạt động trải nghiệm gắn với áo dài.

Hướng đến sản phẩm du lịch chuyên đề và chiến lược dài hạn

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, việc khai thác áo dài như sản phẩm du lịch đặc trưng của Hà Nội vẫn đối mặt không ít thách thức. Một số sản phẩm còn thiên về sự kiện, chưa hình thành chuỗi tour chuyên sâu cho từng nhóm khách, nhất là khách quốc tế.

Sự kết nối giữa làng nghề, nhà thiết kế, doanh nghiệp lữ hành, đơn vị lưu trú, vận chuyển… đôi khi còn rời rạc, khiến chuỗi giá trị áo dài chưa phát huy hết tiềm năng. Bên cạnh đó, nếu thiếu quy chuẩn và định hướng thẩm mỹ, nguy cơ thương mại hoá quá mức có thể làm phai nhạt giá trị tinh túy của tà áo truyền thống.

Để áo dài thực sự trở thành sản phẩm du lịch mũi nhọn gắn với công nghiệp văn hoá, Hà Nội cần xây dựng chiến lược dài hạn, bài bản hơn. Trước hết, cần sớm phát triển các tour chuyên đề như “Áo dài - Di sản - Trải nghiệm”, kết nối Bảo tàng Hà Nội, không gian phố cổ, hồ Hoàn Kiếm với các làng nghề may, dệt, thêu truyền thống trên địa bàn thành phố.

Các hoạt động trải nghiệm may đo, thêu, trình diễn mini, chụp ảnh, workshop thiết kế… cần được chuẩn hóa về chất lượng dịch vụ, bảo đảm thân thiện, dễ tiếp cận với cả khách nội địa và quốc tế.

Song song, việc đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên, nghệ nhân, cộng tác viên du lịch có khả năng thuyết minh về lịch sử áo dài, câu chuyện làng nghề, mỹ thuật hoa văn, ngôn ngữ trang phục là yếu tố quyết định chiều sâu sản phẩm.

Khách quốc tế trong tà áo dài Việt

Các hiệp hội nghề nghiệp như Hiệp hội Văn hoá Áo dài Việt Nam, các câu lạc bộ áo dài, mạng lưới nhà thiết kế tại Hà Nội có thể trở thành đối tác chuyên môn quan trọng trong việc xây dựng bộ tiêu chí, bộ sưu tập mẫu, chương trình biểu diễn phù hợp cho từng loại hình tour.

Ở góc độ quảng bá, áo dài hoàn toàn có thể trở thành “đại sứ văn hoá” của Hà Nội trong các tuần lễ văn hoá, ngày hội du lịch, lễ hội giao lưu quốc tế. Mỗi chiến dịch xúc tiến du lịch Thủ đô tại thị trường nước ngoài có thể gắn với ít nhất một hoạt động trình diễn áo dài, kết hợp giới thiệu di sản, ẩm thực, sản phẩm sáng tạo khác. Việc ứng dụng công nghệ số - từ nền tảng đặt tour, sản xuất nội dung số về áo dài, triển lãm ảo cho tới trải nghiệm tương tác - cũng sẽ giúp di sản này tiếp cận giới trẻ và du khách toàn cầu hiệu quả hơn.

Khi những tà áo mềm mại xuất hiện giữa không gian di sản của Hà Nội, đó không chỉ là vẻ đẹp thẩm mỹ mà còn là biểu tượng của lịch sử, nghệ thuật và bản sắc dân tộc. Việc khai thác áo dài trong phát triển du lịch và công nghiệp văn hoá cho thấy Hà Nội đang đi đúng hướng trong chiến lược đưa di sản vào đời sống hiện đại.

Nếu được đầu tư đúng tầm, áo dài hoàn toàn có thể trở thành biểu tượng nhận diện mới của du lịch Thủ đô - một “thương hiệu mềm” lan tỏa hình ảnh Việt Nam thanh lịch, tinh tế, sáng tạo và giàu truyền thống tới bạn bè quốc tế.