Văn hóa công vụ là gốc, là thước đo niềm tin của người dân

Cư xử văn minh phải trở thành bản năng nghề nghiệp

Trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, việc nâng cao văn hóa ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức có vai trò rất quan trọng để tổ chức thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế – xã hội, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường thuận lợi để các tầng lớp Nhân dân tham gia vào công cuộc xây dựng, kiến thiết đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Mặc dù vậy, trong quá trình thực thi công vụ, một số yếu tố khách quan và chủ quan đã tác động gây ra tình trạng lệch chuẩn đạo đức công vụ ở một bộ phận cán bộ, công chức, làm giảm lòng tin của Nhân dân, ảnh hưởng tiêu cực đến việc thực thi công vụ.

Như mới đây, vụ việc công chức tại một phường ở Hà Nội đã to tiếng, có lời lẽ không chuẩn mực với công dân đã cho thấy một số bộ phận cán bộ còn chưa thực hiện tốt văn hóa ứng xử với công dân.

Cán bộ thuế ở Thanh Hóa cầm điếu cày cãi nhau với người dân. Ảnh cắt từ clip xuất hiện hồi tháng 6/2025.

Hay như hồi tháng 6/2025, một clip khác cũng cho thấy còn khoảng trống trong văn hóa ứng xử, giao tiếp của một số bộ phận cán bộ cấp cơ sở. Theo nội dung đoạn clip ghi lại, một cán bộ đội thuế ở Thanh Hóa tranh cãi gay gắt với công dân đến làm thủ tục, lời qua tiếng lại đến mức xưng hô “mày tao” ngay tại phòng làm việc.

Có thể thấy, mặc dù mỗi vụ việc có tình tiết khác nhau, nhưng cùng một mẫu số chung rất rõ đó là sự thiếu kiềm chế, xem nhẹ tư cách giao tiếp công vụ, và quên rằng công sở không phải nơi “hơn thua” bằng giọng điệu.

Dư luận mạng xã hội vì thế phản ứng mạnh không chỉ với một câu nói lệch chuẩn, mà mang theo cảm giác bất an, bởi họ có quyền đặt câu hỏi rằng: Hôm nay rơi vào cảnh bị mắng, ngày mai liệu hồ sơ có bị "ngâm" hay cho "trôi nổi" hay không?

Người dân không đòi hỏi gì quá tầm, họ muốn thái độ tôn trọng tối thiểu, muốn lời xin lỗi đúng lúc, muốn được coi là đối tác của nền hành chính thay vì “đối tượng” để “xử lý”. Ngay trong đợt giám sát gần đây, thông điệp “đừng để người dân sốc với lời ‘xin lỗi, cảm ơn’ ở trung tâm hành chính” đã được nêu thẳng, nhấn vào điều giản dị mà khó: Thói quen cư xử văn minh phải trở thành bản năng nghề nghiệp.

Sự hài lòng của người dân là thước đo hiệu quả

Trong bối cảnh chính quyền địa phương 2 cấp, văn hóa ứng xử là nền tảng xây dựng đạo đức công vụ và đạo đức công vụ là cơ sở để thực thi trách nhiệm công vụ.

Do đó, việc xây dựng và không ngừng bồi đắp văn hóa, đạo đức công vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có vai trò quan trọng và cần thiết trong lộ trình hướng đến một nền hành chính hiện đại, chuyên nghiệp, liêm chính và phục vụ Nhân dân ở nước ta.

Chủ tịch UBND xã Ô Diên (Hà Nội) Đỗ Chí Hưng tận tình hướng dẫn người dân đến làm thủ tục hành chính.

Trước đây, đội ngũ cán bộ công chức, viên chức Nhà nước thường là những người có trình độ, có học vấn, hết lòng phục vụ Nhà nước, phục vụ Nhân dân, có ý thức trách nhiệm với thể chế, dĩ công vi thượng, sống giản dị, không tư lợi.

Tuy nhiên, những năm gần đây, do mặt trái của kinh tế thị trường, bên cạnh đa số công chức vẫn giữ được những giá trị chuẩn mực truyền thống, thì xuất hiện một bộ phận công chức, viên chức còn hách dịch, cửa quyền, sách nhiễu, không giải quyết công việc kịp thời cho người dân.

Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức còn chưa ý thức tốt những suy nghĩ, hành động của mình dù nhỏ hay lớn đều ảnh hưởng đến người dân, doanh nghiệp; trong quá trình giao tiếp, ứng xử, giải quyết công việc, còn một số ít thiếu lễ phép, kính trọng Nhân dân, còn có những lời nói thô tục, miệt thị, chì chiết người dân; chưa tạo được sự thân thiện, gần gũi với người dân và doanh nghiệp; nét đẹp văn hóa của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức chưa được thể hiện bằng hành động, cử chỉ, việc làm nhằm tạo niềm tin trong xã hội góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Do đó, trong đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của từng cán bộ, công chức, viên chức phải lấy hiệu quả công việc thực tế là thước đo, tức là phải căn cứ vào mức độ hài lòng của người dân.

Các chuyên gia cho rằng, tính chuyên nghiệp của một nền hành chính hiện đại hàm chứa tính phục vụ. Nền công vụ hiện đại là hướng vào phục vụ người dân, lấy phục vụ người dân làm mục tiêu chính. Người thực thi công vụ phải trọng dân, kính dân, tác phong, thái độ lịch sự, nghiêm túc, khiêm tốn; ngôn ngữ giao tiếp chuẩn mực, không hách dịch; cách giải quyết công việc hiệu quả, không cửa quyền, gây khó khăn, phiền hà cho Nhân dân.

Cùng đó, văn hóa ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức thể hiện ở nghệ thuật ứng biến linh hoạt, tế nhị, khéo léo nhưng không kém phần tinh tế, đặc sắc, có chiều sâu trong tư duy và hành động. Đối với mọi lĩnh vực hoạt động và trong bất kỳ tình huống nào đều toát lên phong thái bình tĩnh, khiêm nhường, lịch thiệp, chứa đựng những giá trị nhân văn, nhân đạo sâu sắc.

Trên thực tế, văn hóa ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức hiện nay vẫn chưa có sự chuyển biến thật sự mạnh mẽ về nhận thức và hành động, một số bộ phận cán bộ, công chức còn thụ động, có các biểu hiện như: Nước đến chân mới nhảy, hách dịch, trịch thượng, quan cách, gia trưởng.

Trong khi đó, yêu cầu, nhiệm vụ của sự phát triển đất nước ngày càng cao, đặt ra cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cần phải có thái độ nghiêm túc trong làm việc, nêu cao tinh thần, trách nhiệm với cơ quan, đơn vị, hình thành lề lối, tác phong ứng xử có văn hóa, có hiểu biết, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, cho người dân, cho chính bản thân cán bộ, công chức, viên chức.

Do đó, thời gian tới, các chuyên gia cho rằng, cấp uỷ, tổ chức Đảng, người đứng đầu cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá chất lượng thực hiện công việc thông qua sự phản ánh của người dân, doanh nghiệp đánh giá theo các thang điểm trên bảng điện tử nơi làm việc; xử lý nghiêm theo đúng quy định pháp luật, đạo đức công vụ nơi công sở đối với cán bộ, công chức, viên chức không hoàn thành nhiệm vụ, cản trở, gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp đến làm việc, có biểu hiện tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Đồng thời xây dựng các tiêu chí đánh giá về văn hóa ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức, thông qua tiếp xúc, xử lý, giải quyết công việc cho người dân, doanh nghiệp, đồng thời, căn cứ vào đó để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ và bình xét thi đua, khen thưởng cán bộ, công chức, viên chức.

Trong giao tiếp với người dân, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng, lắng nghe, tận tình hướng dẫn quy trình xử lý công việc và giải thích cặn kẽ những thắc mắc của người dân; thực hiện “4 xin, 4 luôn”: Xin chào, xin lỗi, xin cảm ơn, xin phép; luôn mỉm cười, luôn nhẹ nhàng, luôn lắng nghe, luôn giúp đỡ.

Các cơ quan, đơn vị, địa phương cũng cần tích cực, chủ động phát động phong trào thi đua thực hiện văn hóa công sở; tổ chức các hội thi, hội thao về nâng cao văn hóa ứng xử. Qua đó giúp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị phát huy tính tích cực, chủ động, tự bồi dưỡng văn hóa ứng xử đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ công việc đặt ra.

Cùng đó, cần thường xuyên nêu cao tinh thần tự giác, rèn luyện về phẩm chất, năng lực, trình độ, phương pháp tác phong công tác. Đặt ra yêu cầu cao cho bản thân, có động cơ, ý chí phấn đấu vươn lên đúng đắn, có bản lĩnh vững vàng, quan hệ, giải quyết, ứng xử đúng đắn, phù hợp và hiệu quả đối với người dân, doanh nghiệp.

Đảng viên, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương nêu gương về văn hóa ứng xử để cán bộ, công chức, viên chức học tập và làm theo; gương mẫu trong lời nói và hành động; nói ít, làm nhiều, có tầm nhìn chiến lược, dự báo được xu hướng phát triển của cán bộ, công chức, viên chức; biết bao quát được mọi công việc của cơ quan, đơn vị, địa phương, đem lại những điều kiện thuận lợi nhất để cán bộ, công chức, viên chức có môi trường nhân văn để cống hiến tài năng, phát huy tiềm năng, thế mạnh.

Đảng viên, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương thường xuyên quan tâm, chăm lo đến đời sống của cán bộ, công chức, viên chức, xây dựng môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh, giản dị, thấm đẫm giá trị nhân văn sâu sắc; giữ vững tinh thần làm việc dân chủ, bầu không khí vui tươi, phấn khởi trong công sở, xử lý, giải quyết tốt những bất đồng, ý kiến trái chiều của cán bộ, công chức, viên chức, người dân, doanh nghiệp; tạo sự đoàn kết, thống nhất về ý chí và hành động trong mọi việc làm, góp phần xây dựng cơ quan, đơn vị, địa phương vững mạnh, đạo đức và văn minh.

Từng cán bộ, công chức, viên chức nêu cao tinh thần tự bồi dưỡng, rèn luyện về mọi mặt, nhất là văn hóa ứng xử không chỉ nơi công sở mà còn trong đời sống sinh hoạt đời thường; bởi những lời nói và hành động của cán bộ, công chức, viên chức dù lớn hay nhỏ đều ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, của cơ quan, đơn vị, địa phương và bản thân; làm suy giảm niềm tin của người dân, doanh nghiệp vào đội ngũ cán bộ của Đảng.

Có thể khẳng định rằng, việc nâng cao văn hóa ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức chính là góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện về đức – trí – thể – mỹ.