Từ vụ patê Minh Chay nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum: Sử dụng đồ hộp như nào cho an toàn

Có 9 người nhập viện và bài học tuân thủ an toàn vệ sinh thực phẩm

Những ngày qua, đã có 9 trường hợp ngộ độc được đưa vào các bệnh viện lớn ở Hà Nội và TPHCM cấp cứu, điều trị sau khi ăn Pate Minh Chay.

Tất cả các trường hợp này có biểu hiện lâm sàng tương đồng nhau và dù các bệnh nhân ở nhiều tỉnh, thành khác nhau nhưng đều cùng sử dụng một loại sản phẩm là Pate Minh Chay của Công ty TNHH Hai thành viên Lối Sống Mới (Công ty Lối Sống Mới; địa chỉ tại tổ 2, thị trấn Đông Anh, huyện Đông Anh, TP Hà Nội).

Kết quả kiểm nghiệm ban đầu đối với một số sản phẩm Pate Minh Chay của các lô khác nhau do Công ty Lối Sống Mới sản xuất cho thấy xuất hiện vi khuẩn Clostridium Botulinum type B (Vi khuẩn Clostridium Botulinum có độc lực rất mạnh, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, kéo dài và dễ tử vong)

Theo các chuyên gia y tế, vi khuẩn Clotridium botulinum (C. botulinum) hình que, tạo nha bào (bào tử), sống kỵ khí, sinh độc tố có 6 típ (A, B, C, D, E, F) trong đó các típ A, B, E có khả năng gây bệnh cho người. Ngoại độc tố của C. botulinum cực độc, là tác nhân gây bệnh của vi khuẩn (vài phần triệu gam - nano gram đủ để gây bệnh).

Vi khuẩn C. botulinum có khả năng sống sót cao, nha bào của chúng (tồn tại trong đất, phân, bùn, trên động vật, hải sản, đồ hộp... nhiều tháng; có thể sống trong đồ hộp đã mở, thịt, cá hun khói ... nhiều tuần). Trong điều kiện bảo quản lạnh và có môi trường kiềm thì vi khuẩn có thể sinh ra nhiều độc tố.

Patê Minh Chay chứa độc tố

Bệnh truyền qua đường tiêu hóa, do sử dụng đồ ăn, thức uống nhiễm C. botulinum đã sinh ra độc tố hoặc do ăn uống phải thực phẩm chứa nha bào C. Botulinum, khi vào đường tiêu hóa phát triển thành thể sinh dưỡng, sinh ra độc tố và gây bệnh. Các loại đồ hộp, thức ăn được chế biến, sản xuất, bảo quản không đạt tiêu chuẩn vệ sinh trong điều kiện yếm khí dễ bị nhiễm C. botulinum.

Bệnh lý của C. botulinum gây ra cho người là do nhiễm độc ngoại độc tố của vi khuẩn C.botulinum với biểu hiện hội chứng viêm dạ dày- ruột cấp tính, nhiễm độc thần kinh có liệt mềm, diễn biến nhanh và có thể tử vong. Các thể bệnh chính là: Thể ngộ độc do độc tố C. botulinum đã có trong thức ăn (ngộ độc tiên phát); Thể ngộ độc do ăn phải bào tử hoặc vi khuẩn C. botulinum và sinh độc tố thứ phát ở đường ruột (ngộ độc thứ phát).

Hiện chưa có kết luận chính thức về việc vi khuẩn cực độc Clostridium Botulinum type B đã "xâm nhập" vào sản phẩm Pate Minh Chay như thế nào. Chỉ biết mới đây Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế đã phát đi công văn khẩn yêu cầu thu hồi 13 sản phẩm của Công ty Lối Sống Mới.

Công văn của Cục ATTP đề nghị những đơn vị nói trên nhanh chóng phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra, giám sát thị trường, chủ động thu hồi các sản phẩm của Công ty TNHH Hai thành viên Lối Sống Mới (địa chỉ tại thị trấn Đông Anh, huyện Đông Anh, TP Hà Nội) và thông báo số lượng cụ thể về cục.

Theo đó, 13 sản phẩm bị yêu cầu thu hồi là: Pate Minh Chay, Pate nấm hầu thủ, Ruốc nấm Heri vị hảo hạng, Muối vừng bát bảo đặc biệt, Ruốc nấm Heri hương thảo mộc, Giò lụa lúa mì, Muối lạc truyền thống, Chả quế lúa mì, Muối vừng bát bảo, Giò nấm lúa mì, Ruốc nấm truyền thống, Ruốc nấm sả ớt và Ruốc nấm chấy tỏi.

Người tiêu dùng cần tự bảo vệ mình trước khi cơ quan chức năng hậu kiểm

Vụ ngộ độc khi dùng Pate Minh Chay đặt ra vấn đề mất an toàn thực phẩm, nói cách khác là thực phẩm "bẩn", vốn là một vấn đề nan giải lâu nay ở nước ta.

Có nhiều nguyên nhân khiến tình trạng thực phẩm "bẩn" trong đó, những nguyên nhân quan trọng thường được chỉ ra là sản xuất, mua bán tiêu dùng nhỏ lẻ, trong khi không ít người sản xuất - kinh doanh tham lợi nhuận, coi thường sức khỏe người tiêu dùng... Điều đáng nói, mọi loại thực phẩm mà các cơ sở hay công ty sản xuất tại đều được cấp phép và chịu sự kiểm tra, giám sát, thế nhưng cho đến khi có những sự việc đáng tiếc xảy ra thì mới có những động thái quyết liệt như: Rà soát, thu hồi, kiểm tra... Tuy nhiên, khi thu hồi được, thì phần nhiều loại thực phẩm “bẩn” này đã được tiêu thụ (trong tháng 7 và tháng 8, TP.HCM có 1.290 khách hàng mua 1.559 hộp patê Minh Chay bằng hình thức online - PV)

Hiện nay, theo Nghị định 15, doanh nghiệp (DN) được tự công bố sản phẩm của mình và chịu trách nhiệm trước pháp luật về công bố đó, thay vì gửi hồ sơ công bố tới các cơ quan Nhà nước để xác nhận, chỉ trừ một số sản phẩm phải công bố tại Bộ Y tế và Sở Y tế, đồng nghĩa với việc chuyển đổi phương thức quản lý ATTP từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Nhiều ý kiến lo ngại làm thế nào để phân biệt được sản phẩm đạt chất lượng và sản phẩm không đạt chất lượng trên thị trường. Nếu chưa được hậu kiểm, liệu sản phẩm có đạt chất lượng theo công bố của DN hay không?

Xưởng sản xuất patê Minh Chay tại số 53, tổ 2, thị trấn Đông Anh, Hà Nội hiện đang tạm dừng sản xuất (ảnh Tuổi trẻ)

Thay vì trông chờ vào việc hậu kiểm của cơ quan chức năng và lương tâm của người bán hàng thì người tiêu dùng cần chủ động bảo vệ mình trước vấn nạn thực phẩm bẩn hiện nay và để phòng nhiễm C. botulinum chủ yếu là ăn chín uống sôi, không ăn các thức ăn nghi ngờ ôi thiu hoặc cất giữ quá lâu.

Vi khuẩn bị diệt ở 60oC trong 30 phút và bởi các hóa chất khử trùng thông dụng; để khử độc tố cần đun sôi 100oC ít nhất 15 phút; để diệt nha bào cần đun ở 100oC ít nhất 1 giờ, hoặc hơi nước nóng ở áp lực cao hay sấy khô trên 160oC ít nhất 30 phút. Bào tử C. botulinum tồn tại ở đất, bùn, phân tươi hoặc đã ủ, đường tiêu hóa của động vật và người mang khuẩn lành, các loại đồ hộp, thức ăn bảo quản, lên men ở môi trường kỵ khí, vì vậy việc phòng bệnh tốt nhất là cần thận trọng khi đi mua các loại thực phẩm đóng hộp. Nếu phía bên ngoài của đồ hộp bị móp méo, rỉ sắt... mặc dù còn hạn dùng cũng không nên mua vì sản phẩm đã không được bảo quản tốt.

Nếu vỏ hộp có hiện tượng bị phồng lên thì phải cảnh giác vì nó đã có khả năng bị hư hỏng do nhiễm độc vi khuẩn C. botulinum, nếu ăn rất dễ gây ngộ độc dẫn đến tử vong. Trường hợp những thực phẩm đóng hộp trong điều kiện có thể dùng được, nếu có nghi ngờ, nên luộc kỹ trước khi dùng.