Sắp xếp lại để giải quyết tình trạng "lạm phát đại học"

Theo Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị ban hành tháng 8, các bộ, ngành, địa phương phải sớm sắp xếp, tái cấu trúc hệ thống giáo dục đại học; sáp nhập, giải thể trường không đạt chuẩn; xóa bỏ cấp trung gian; nghiên cứu sáp nhập viện nghiên cứu với trường đại học và chuyển một số trường về địa phương quản lý.

Hiện cả nước có 140 trường đại học công lập thuộc diện sắp xếp. Việc tổ chức lại sẽ khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, chồng chéo trong quản lý, tăng hiệu quả đầu tư và chất lượng đào tạo. Bộ GD&ĐT đang tính toán nhiều phương án như chuyển các trường do bộ, ngành quản lý về địa phương; sáp nhập trường ở địa phương với trung ương, hoặc giữa các trường thuộc bộ, ngành; giải thể những trường quá nhỏ, không đạt chuẩn.

Sinh viên Đại học Bách Khoa Hà Nội nghiên cứu khoa học

Bộ cũng sẽ tái cấu trúc mạng lưới theo hướng giảm đầu mối, tăng quy mô và năng lực của các trường mạnh; những trường có vị trí địa chính trị quan trọng sẽ được giữ lại nhưng buộc phải phát triển nhanh hơn. Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ xây dựng kịch bản cụ thể cho từng trường, bao gồm cả phương án nhân sự sau sáp nhập.

Chia sẻ về vấn đề này, TS. Lê Viết Khuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam cho biết, việc sắp xếp, tái cấu trúc cơ sở giáo dục không chỉ đơn thuần là tinh giản hay hợp nhất, mà nó là một cơ hội lịch sử để chúng ta định hình một hệ thống giáo dục quốc dân thống nhất. Ông cho rằng, sự ra đời của Nghị quyết 71 đã khẳng định rõ yêu cầu phát triển giáo dục đại học như một trụ cột của hệ thống giáo dục quốc dân. Trong bối cảnh đó, sắp xếp lại cơ sở giáo dục không còn là lựa chọn, mà là con đường bắt buộc nếu chúng ta muốn nâng cao chất lượng đào tạo, gắn kết giáo dục với nhu cầu phát triển đất nước.

TS. Lê Viết Khuyến đánh giá, đây chính là thời điểm mang tính bước ngoặt, mở ra cơ hội hiếm có để định hình lại toàn bộ hệ thống theo hướng đồng bộ, hiện đại và hội nhập quốc tế.

Trao đổi với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, TS. Bùi Văn Tuấn, Phó Viện trưởng, Viện Hà Nội học và Đào tạo quốc tế (Trường Đại học Thủ đô) : "Một điểm mới quan trọng của Nghị quyết số 71-NQ/TW là cơ chế sàng lọc và tái cấu trúc hệ thống. Lần đầu tiên, văn kiện cấp cao có chỉ đạo rõ ràng về việc sáp nhập, thậm chí giải thể những cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn. Đây là tín hiệu cho thấy quyết tâm chấn chỉnh chất lượng, tránh tình trạng “lạm phát đại học” và đào tạo không hiệu quả. Cách tiếp cận này giúp hệ thống tinh gọn, đồng thời định hình lại chuẩn mực chất lượng đào tạo".

Chiều 5/10, tại họp báo Chính phủ thường kỳ, Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng cho biết sáp nhập, giải thể các trường đại học, dạy nghề yếu kém là chủ trương lớn của Bộ Chính trị, nên sẽ được thực hiện nghiêm túc, khoa học và quyết liệt. "Việc sắp xếp sẽ tác động đến tâm tư, tình cảm của nhiều người, nên cần làm thận trọng nhưng đồng thời phải bài bản, khoa học và dứt khoát", ông Dũng nói.

Theo ông, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng đề án sáp nhập các đại học và chuyển một số trường về địa phương quản lý. Đề án sẽ trình Chính phủ phê duyệt trong năm nay để có thể bắt đầu thực hiện ngay từ 2026. "Đề án xác định rõ sứ mệnh của từng đại học, trường dạy nghề với nguyên tắc, tiêu chí cụ thể, công khai, minh bạch, tránh tình trạng xin - cho, tiêu cực", ông nói, đồng thời khẳng định sẽ lấy ý kiến bộ, ngành, địa phương, chuyên gia và các trường đại học trước khi trình để đạt đồng thuận cao.