Rút ngắn quy trình bầu cử nhưng phải đảm bảo chặt chẽ, dân chủ

Chiều 12/5, thảo luận tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, nhiều đại biểu Quốc hội thống nhất với khoảng thời gian từ thời điểm cuối nộp hồ sơ ứng cử tới ngày bầu cử cần rút ngắn từ 70 ngày theo quy định tại khoản 1 Điều 35 Luật hiện hành xuống còn 42 ngày, nhưng vẫn đảm bảo tổng thời gian từ hạn cuối công bố ngày bầu cử đến ngày bầu cử là 115 ngày như luật hiện hành.

Đối với khoảng thời gian từ ngày bầu cử đến ngày khai mạc kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa mới, điều chỉnh giảm thời gian một số bước như: thời hạn công bố kết quả bầu cử, danh sách trúng cử; thời gian tiếp nhận khiếu nại kết quả bầu cử và xem xét giải quyết khiếu nại kết quả bầu cử; thời gian tiến hành bầu cử thêm, bầu cử lại.

Với các điều chỉnh rút ngắn như đề xuất thì ngày khai mạc kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa mới sớm nhất có thể là sau ngày bầu cử chỉ 22 ngày (Luật Tổ chức Quốc hội đang cho phép tối đa là 60 ngày).

Đại biểu Nguyễn Văn An (đoàn Thái Bình).

Đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân nhằm bảo đảm thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về sắp xếp, tinh gọn bộ máy trong hệ thống chính trị.

Đồng thời, nhất trí với phạm vi sửa đổi cũng như tên gọi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân.

Cũng theo đại biểu, yêu cầu xây dựng dự án luật cần bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng, bảo đảm đáp ứng yêu cầu chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, về bầu cử sớm, rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

Quang cảnh thảo luận tổ tại Đoàn đại biểu Quốc hội TP HCM.

Cùng đó phải bám sát các nội dung sửa đổi Hiến pháp có liên quan đến dự án luật; hoàn thiện các quy định về bầu cử trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; điều chỉnh giảm thời gian thực hiện một số bước trong quy trình bầu cử song phải bảo đảm chặt chẽ, công khai, dân chủ, khả thi;...

Ngoài ra, một số ý kiến đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ tán thành với việc lược bỏ toàn bộ các quy định có nội dung liên quan đến Hội đồng nhân dân cấp huyện; điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử còn 42 ngày; bổ sung thành phần đại diện Đoàn đại biểu Quốc hội tham gia làm Ủy viên Ủy ban bầu cử ở tỉnh...

Quan tâm tới hình thức vận động bầu cử, đại biểu Nguyễn Văn An (đoàn Thái Bình) nhất trí với việc bổ sung hình thức vận động bầu cử thông qua hình thức trực tiếp, trực tuyến, trực tiếp kết hợp với trực tuyến và giao Ban thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc căn cứ vào điều kiện thực tiễn để quyết định.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Văn An đề nghị, hình thức này áp dụng với việc bầu cử đại biểu Quốc hội là phù hợp hơn; còn đối với việc áp dụng hình thức Hội nghị tiếp xúc cử tri trực tuyến khi vận động bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã thì nên xem xét, cân nhắc kỹ.

Đại biểu Nguyễn Văn An cho rằng, địa bàn cấp xã, kể cả khi thực hiện sáp nhập như hiện nay thì nhìn chung là hẹp, nhỏ, với việc quy định như thế này có thể dẫn đến tốn kém khi tổ chức.

Mặt khác, theo khoản 3, Điều 5 Luật Tổ chức chính quyền đại phương hiện hành thì một trong những tiêu chuẩn của đại biểu Hội đồng nhân dân là “Cư trú hoặc công tác tại cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp ở đơn vị hành chính mà mình là đại biểu Hội đồng nhân dân”, nghĩa là cũng sinh sống hoặc công tác trong đơn vị hành chính cấp xã.

Đối với việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, các đại biểu Quốc hội cho rằng, cần rút ngắn khoảng thời gian giữa Đại hội Đảng toàn quốc và kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, Hội đồng nhân dân khóa mới để kịp thời kiện toàn nhân sự cấp cao, thực hiện việc phân công cấp ủy viên khóa mới đảm bảo tính đồng bộ, tổng thể, ổn định liên tục, liên thông đội ngũ cán bộ chủ chốt trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội. Đồng thời, cấp ủy các cấp nhiệm kỳ mới kịp thời triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và Đại hội Đảng các cấp.

Trên cơ sở các quy định của Hiến pháp, pháp luật, để thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025, Hội nghị lần thứ 11 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, sau khi cân nhắc thận trọng, kỹ lưỡng, toàn diện, các đại biểu Quốc hội nhận thấy, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 dự kiến sẽ được tổ chức vào Chủ nhật, ngày 15/3/2026 là phù hợp với các yêu cầu về thực tiễn.

Do vậy, các đại biểu Quốc hội cho rằng, việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 là cần thiết.