Phó Chủ tịch Quốc hội: Có lợi ích nhóm trong quy hoạch điện hay không?

Sáng 12/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021”.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy đã trình bày báo cáo tóm tắt kết quả giám sát, nêu rõ kết quả, hạn chế, nguyên nhân của tồn tại, hạn chế, bài học kinh nghiệm và kiến nghị những giải pháp trong giai đoạn trước mắt và dài hạn.

Theo ông Huy, những bất cập trong cung ứng năng lượng, nhất là việc chuẩn bị nhiên liệu sơ cấp thực hiện kế hoạch cung cấp điện và vận hành hệ thống điện quốc gia hằng năm, dự trữ xăng dầu đã dẫn đến tình trạng thiếu xăng dầu cục bộ cuối năm 2022, tình hình thiếu điện ở miền Bắc đầu năm 2023, gây bức xúc trong dư luận xã hội, cử tri và Nhân dân.

Một số dự án nguồn điện chưa đưa vào vận hành do chậm tiến độ, chậm khởi công so với quy hoạch, hoặc dừng triển khai...

Cùng với đó, việc triển khai quy hoạch các phân ngành năng lượng còn nhiều hạn chế, bất cập, nhất là trong việc tổ chức thực hiện Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh đối với việc phát triển điện mặt trời, điện gió, thủy điện nhỏ. Việc đầu tư nguồn điện và lưới điện giai đoạn 2016 - 2021 chưa đồng bộ, đạt mục tiêu đề ra.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy.

Theo đánh giá của Chủ nhiệm Lê Quang Huy, thị trường năng lượng cạnh tranh phát triển chưa hoàn chỉnh, chưa đồng bộ, chưa đạt mục tiêu đề ra, thiếu liên thông giữa các phân ngành năng lượng, cơ chế, chính sách giá năng lượng còn bất cập; Thị trường xăng dầu trong nước còn bị động, thiếu hụt nguồn cung và vướng mắc trong cơ chế điều hành.

Tại phiên họp, quan tâm đến công tác quy hoạch, trong quá trình triển khai các quy hoạch phân ngành như than, dầu, năng lượng tái tạo, năng lượng gió, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh bày tỏ băn khoăn đánh giá về chất lượng của các quy hoạch này, tính liên thông, kết nối giữa các phân ngành như thế nào, có khắc phục được việc ban hành quy hoạch phân ngành trước và quy hoạch tổng thể sau hay không? Vì theo ông Thanh, phải ban hành quy hoạch tổng thể trước, quy hoạch phân ngành sau.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Đoàn giám sát đã đưa ra nhận định, việc triển khai quy hoạch các phân ngành năng lượng còn nhiều bất cập, nhất là trong việc tổ chức Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh đối với việc phát triển điện gió, điện mặt trời, thủy điện nhỏ.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, trong thời gian ngắn vừa qua, Bộ Công thương ban hành giá ưu đãi (FIT) có thời hạn, xuất hiện nhiều phong trào đầu tư rất ồ ạt điện mặt trời, điện gió.

Vừa qua, nhiều dự án đã hoàn thành và đưa vào hoạt động, tuy nhiên lại xuất hiện tình trạng dự án được hưởng giá FIT, có dự án thì không, hoặc có dự án được hưởng một phần giá FIT…

"Ở đây là câu chuyện điện sản xuất ra rồi nhưng thiếu lưới truyền tải, thừa cục bộ, các nhà đầu tư không bán điện được lên lưới. Câu chuyện này đoàn giám sát phải làm rõ, nguyên nhân và trách nhiệm việc ban hành giá FIT đúng không, việc hưởng giá FIT cho các doanh nghiệp có công bằng, đúng nguyên tắc và tiêu chí hay không?", ông Thanh nói.

Ông Thanh cũng đặt vấn đề, việc một nguồn công suất nhất định đầu tư ra mà không tiêu thụ, sử dụng được do thiếu đường dây truyền tải có phải là sự lãng phí, thất thoát nguồn lực xã hội hay không?.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương.

Cũng liên quan đến vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị đánh giá kỹ hơn thực trạng Quy hoạch điện VII, Quy hoạch điện VII điều chỉnh, vướng mắc giữa quy hoạch và truyền tải điện ra sao khi để xảy ra tình trạng điện thì thừa mà không hòa được lưới điện quốc gia.

"Một số doanh nghiệp bất bình, không tin vào chính sách năng lượng của chúng ta. Quy hoạch thì vượt công suất truyền tải, đến khi có điện rồi không hòa lưới điện cho người ta. Cái này có vấn đề gì trong đó không, có lợi ích nhóm không? Đoàn giám sát phải phát hiện, nếu có thì chuyển hồ sơ cho cơ quan chức năng", ông Phương nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng đề nghị đối với từng vấn đề phải chỉ rõ nguyên nhân và trách nhiệm cụ thể của cơ quan, địa phương để đề xuất giải pháp tháo gỡ, giải pháp cần phải có trọng tâm.

"Các đồng chí nói nguy cơ thiếu điện rất lớn, nhưng giải pháp thế nào lại chẳng thấy nói gì. Các đồng chí hô lên một câu khẩu hiệu là kiên quyết không để thiếu năng lượng trong bất kỳ tình huống nào. Câu rất hay nhưng lại không thấy có giải pháp nào", ông Phương nhấn mạnh.