Phát triển đô thị: Lấy con người làm trung tâm

Quá trình phát triển đô thị tại Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức và cần phải có cách nhìn thực tế hơn trước xu thế mới của thời đại. Đây là nội dung được các chuyên gia và nhà đầu tư chia sẻ tại buổi tọa đàm “Phát triển các khu đô thị: Thực trạng và xu hướng mới” diễn ra chiều 18/7.

Khu đô thị Nam Trung Yên, Hà Nội.

Chất lượng đô thị chưa cao

Theo số liệu của Bộ Xây dựng, đến hết năm 2017, cả nước có tổng số 813 đô thị, trong đó có 2 đô thị loại đặc biệt gồm Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, 19 đô thị loại I, 23 đô thị loại II, 45 đô thị loại III, 84 đô thị loại IV, 640 đô thị loại V. Tổng diện tích đất thuộc ranh giới hành chính đô thị trên 340.000km2 (chiếm khoảng 10% diện tích đất cả nước), trong đó diện tích đất khu vực nội thị ước khoảng 145.000km2 (chiếm khoảng 4,4% diện tích đất cả nước).

Cách thức phát triển đô thị ở Việt Nam trong thời gian vừa qua dựa trên 3 hình thức. Một là nâng cấp các đô thị hiện tại (vẫn hay gọi là chỉnh trang đô thị). Hai là quy hoạch và chuyển từ đơn vị hành chính nông thôn sang đơn vị hành chính đô thị (chuyển một phần xã thành thị trấn; một phần huyện thành quận, thị xã hoặc TP thuộc tỉnh). Ba là thực hiện các dự án phát triển khu đô thị mới.

GS.TSKH Đặng Hùng Võ cho rằng, tỷ lệ đô thị hóa là một khía cạnh về số lượng của đô thị hóa, vấn đề chất lượng đô thị hóa lại có tầm quan trọng cao hơn. Các chỉ số về chất lượng thể hiện ở mật độ kinh tế của mỗi đô thị, sự kết nối của đô thị đó với các trung tâm kinh tế quan trọng và những hạn chế trong phát triển, trong đó tính đến khả năng chống chọi của đô thị với ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu. “Ở Việt Nam, tỷ lệ đô thị hóa thấp là một nhược điểm nhưng nhược điểm lớn hơn là chất lượng đô thị không cao. Cụ thể như khả năng tạo việc làm thấp, mất cân đối giữa dân số và hạ tầng, kể cả kỹ thuật, xã hội và môi trường. Các nhà đầu tư luôn hướng theo việc tạo không gian ở nhiều nhất để kiếm lợi ích từ kinh doanh, giảm nhiều nhất các không gian hạ tầng. Một số "đô thị ma" đã hình thành, không hấp dẫn người tới ở, tạo nên kho bất động sản (BĐS) tồn đọng gắn với nợ xấu” - ông Đặng Hùng Võ nói.

Vẫn chịu nhiều sức ép

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc gia tăng dân số ở các đô thị, đặc biệt là đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh... đã tạo ra sức ép lớn đến môi trường như khói bụi, rác thải, chất thải... gây ra hiệu ứng nhà kính. Chỉ tính riêng tại Hà Nội, mỗi ngày các hoạt động sinh hoạt và sản xuất của người dân thải ra môi trường khoảng 6.000 - 6.500 tấn rác, tăng bình quân 15%/năm. Trong khi đó, lượng dân số vẫn tăng đều theo từng năm và số lượng các dự án khu đô thị mới cũng mọc lên ngày càng nhiều, từ đó lại tạo thêm nhiều áp lực lên môi trường sống.

Theo Tổng Thư ký Hiệp hội BĐS Việt Nam Đỗ Viết Chiến, trước những sức ép về ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân, việc xây dựng các khu đô thị mới nên hướng vào mô hình đô thị sinh thái, phát triển theo triết lý xanh. “Phát triển đô thị mới nghiêng về sinh thái chính là triết lý mà các khu đô thị mới cần phải hướng đến. Các khu đô thị phát triển về sau này cần chú trọng đến yếu tố bền vững và giá trị con người chính là vấn đề quan trọng nhất cần phải hướng tới” - ông Chiến chia sẻ.