Nhà nước không còn độc quyền sản xuất vàng miếng: Chuyên gia nói gì?

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.

Nội dung đáng chú ý của Nghị định 232/2025/NĐ-CP là đã bãi bỏ khoản 3 Điều 4 của Nghị định 24/2012/NĐ-CP xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Nhận định về việc này, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi cho rằng, việc Nhà nước bỏ độc quyền sản xuất vàng không đồng nghĩa thả nổi mà đây là sự chuyển đổi từ cơ chế “một trung tâm chi phối” sang mô hình đa chủ thể nhưng trong khuôn khổ quản lý tập trung.

Việc này cũng tạo điều kiện để nhiều doanh nghiệp đủ năng lực tham gia thị trường, góp phần đa dạng hóa nguồn cung, giảm áp lực khan hiếm, đồng thời khuyến khích cạnh tranh về giá, dịch vụ và uy tín thương hiệu.

Theo ông Huy, việc xuất hiện của nhiều đơn vị có tiềm lực vốn và hệ thống quản trị hiện đại sẽ giúp thị trường vàng minh bạch hơn, phản ánh sát hơn diễn biến quốc tế, qua đó giảm dần tình trạng chênh lệch giá nội - ngoại quá lớn.

Xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng là một bước đột phá mang tính lịch sử.

Tuy nhiên, ông Huy cũng cho rằng, do điều kiện cấp phép cao, khả năng chỉ một số doanh nghiệp lớn tham gia. Thị trường vì vậy sẽ vận hành theo cơ chế cạnh tranh có chọn lọc, khác với độc quyền tuyệt đối nhưng cũng tránh được sự phân tán quá mức.

“Đây chính là cách tiếp cận cân bằng, mở cửa nhưng vẫn đảm bảo sự ổn định, bảo vệ hệ thống tài chính - tiền tệ quốc gia”, ông Nguyễn Quang Huy nhấn mạnh.

Vị chuyên gia cũng cho rằng, giá vàng luôn chịu tác động kép từ những yếu tố quốc tế như: biến động về lãi suất, giá cả của đồng USD và căng thẳng địa chính trị. Cùng với đó là những yếu tố trong nước, trong đó có tâm lý nắm giữ vàng như một tích sản và chỉ có mua vào nhưng hạn chế bán ra, nguồn cung trong nước hạn chế.

Do đó, để kìm đà tăng của giá vàng cần một tổ hợp giải pháp đồng bộ bao gồm việc minh bạch hóa giao dịch. Theo đó, quy định thanh toán qua ngân hàng với giao dịch giá trị lớn sẽ vừa giảm cơ hội đầu cơ tiền mặt, vừa giúp cơ quan quản lý giám sát dòng chảy vàng - tiền một cách hiệu quả.

Ông Huy cũng cho rằng cần sử dụng công cụ tài chính hiện đại bằng cách từng bước xây dựng thị trường phái sinh vàng (hợp đồng tương lai, hoán đổi) để doanh nghiệp và nhà đầu tư có lựa chọn phòng ngừa rủi ro thay vì chỉ dựa vào vàng vật chất.

Một yếu tố khác là thông tin phải minh bạch và truyền thông chính thống, góp phần ổn định tâm lý, giảm thiểu hiện tượng “sốt vàng” do tin đồn.

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi.

"Khi chính sách vận hành minh bạch, thị trường sẽ phát triển theo hướng hiện đại, gắn kết hơn với thông lệ quốc tế, đồng thời vẫn đảm bảo mục tiêu tối thượng đó là ổn định kinh tế vĩ mô và an toàn hệ thống tài chính, tiền tệ quốc gia", ông Huy chia sẻ.

Cũng theo ông Huy, việc chấm dứt cơ chế độc quyền vàng miếng đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tiến trình hoàn thiện thị trường vàng Việt Nam. Đây không chỉ là thay đổi kỹ thuật quản lý, mà là chiến lược tác động lâu dài đến cấu trúc thị trường, hành vi đầu tư và niềm tin của xã hội.

Trong ngắn hạn, sự dịch chuyển này chắc chắn gây ra biến động nhất định về giá và tâm lý. Chênh lệch với giá thế giới khó thể triệt tiêu ngay do còn phụ thuộc hạn ngạch nhập khẩu, thương hiệu, và tập quán nắm giữ. Tuy vậy, cạnh tranh về chênh lệch mua - bán, chất lượng sản phẩm, dịch vụ hậu mãi sẽ bắt đầu hình thành, tạo áp lực buộc giá trong nước dần tiến gần hơn đến chuẩn quốc tế.

Trong trung hạn, khi hệ thống cấp phép minh bạch, cơ chế nhập khẩu vận hành thông suốt và nguồn cung đa dạng hơn, thị trường sẽ phản ánh đúng hơn quan hệ cung - cầu thực chất.

Từ đó, người dân sẽ có thêm lựa chọn, doanh nghiệp có động lực phát triển uy tín thương hiệu, trong khi phần thương hiệu chỉ còn mang tính tương đối. Đây là giai đoạn quan trọng để tái lập lòng tin, đồng thời chuyển dần giao dịch sang kênh minh bạch qua hệ thống ngân hàng.

Về dài hạn, nếu chính sách tiếp tục kiên định với mục tiêu minh bạch, quản lý hiệu quả và hội nhập dần với chuẩn mực quốc tế, thị trường vàng sẽ trở thành cấu phần hiện đại của hệ thống tài chính. Công cụ quản trị rủi ro, sản phẩm phái sinh và chuẩn kiểm định chất lượng sẽ được phát triển, giúp nhà đầu tư chuyên nghiệp hóa hoạt động, đồng thời giảm vai trò “trú ẩn truyền thống” mang tính cảm tính.

Theo ông Huy, việc bỏ độc quyền vàng miếng không chỉ nhằm điều chỉnh giá ngắn hạn, mà là một bước đi nhằm tạo ra thị trường cân bằng, an toàn và bền vững hơn, qua đó nâng cao vị thế và niềm tin đối với nền tài chính quốc gia trong dài hạn.