Ngôi làng gần một thế kỷ "giữ hồn" cho lá cờ Tổ quốc

Nằm cách Thủ đô Hà Nội khoảng 30km về phía Nam, nơi đây, gần 80 năm qua, làng Từ Vân được biết đến là địa chỉ duy nhất chuyên sản xuất cờ Tổ quốc cho cả nước.

Theo lời kể lại của bà con làng nghề, tháng 8/1945, để chuẩn bị cho ngày tổng khởi nghĩa, Uỷ Ban kháng chiến đã mời các nghệ nhân của làng Từ Vân thêu, làm cờ Tổ quốc. Những nghệ nhân sau đó được tuyển vào Hợp tác xã Cờ đỏ trên phố Hàng Bông. Đó là thời khắc lịch sử và cũng là dấu mốc đặc biệt để nghề may cờ Tổ quốc của làng Từ Vân ra đời.

Cách mạng Tháng 8 thành công, ngày Quốc khánh 2/9/1945, trong dòng người náo nức với rừng cờ phấp phới trên quảng trường Ba Đình có hàng vạn lá cờ được thêu dệt nên từ bàn tay tài hoa của những người thợ làng Từ Vân.

Người làng còn nhớ lại, sau Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/12/1946) cả làng Từ Vân vẫn tiếp tục may cờ để đưa lên chiến khu cách mạng. Họ âm thầm thêu những ngôi sao năm cánh với tất cả tấm lòng của mình cùng niềm tin cách mạng chiến thắng.

Đặt chân đến ngôi làng trước thềm Quốc khánh 2/9, tôi có cơ duyên được trò chuyện cùng ông Nguyễn Văn Phục - một trong những hộ kinh doanh lâu năm tại làng Từ Vân, ông Phục hồ hởi chia sẻ: "Thị trường cờ năm nay đang rất sôi động, đặc biệt gần ngày 2/9. Tại cơ sở của tôi, các nhân viên phải tăng ca để đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường".

Phóng viên mong muốn tìm hiểu kỹ hơn về các công đoạn làm ra một lá cờ đỏ sao vàng, ông Phục nói: "Cờ in máu mang hồn nước” nên mỗi khi bắt tay vào làm cờ Tổ quốc, từ việc cắt vải theo nhiều kích thước khác nhau, đến in hình ngôi sao, thêu và may hoàn thiện... mỗi công đoạn đều được chúng tôi thực hiện tỉ mỉ, chứa đựng tâm huyết của người dân làng nghề".

"Mỗi đường kim mũi chỉ chúng tôi đặt xuống đều chứa đựng niềm tự hào và trách nhiệm, góp phần tạo nên lá cờ Tổ quốc tung bay", ông Phục nói.

Nếu như trước đây, việc may cờ chủ yếu làm thủ công bằng tay nên tốn thời gian, cần nhiều nhân công thì đến hiện tại, các hộ sản xuất quy mô lớn tại Từ Vân đều trang bị máy móc hiện đại, lập trình tự động trên máy tính nên độ chính xác cao, tốc độ cắt vải nhanh mà chi tiết lại sắc nét, đẹp hơn.

Chị em phụ nữ thì ngồi máy khâu chỉnh chu từng đường chỉ, lọt thỏm tiếng máy khâu dồn dập, lúc nhanh, lúc chậm để may cờ.

Ngoài sân, nhiều người trung tuổi đang nhanh chóng lắp những lá cờ Tổ quốc cầm tay

Những ngày này, nhân công tại xưởng may cờ làm việc hết công suất. Mỗi người một công đoạn, tất cả đều hoạt động như “máy”.

Tại làng Từ Vân, có nhiều gia đình đã truyền nghề may cờ Tổ quốc qua 4 thế hệ. Công việc này không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn là niềm tự hào, gắn kết họ với truyền thống làng nghề thiêng liêng.

Vừa cặm cụi hoàn thiện những mũi thêu của lá cờ Tổ quốc, bà Nguyễn Thị Huấn vừa tranh thủ chia sẻ với tôi về công việc của mình. Bà cho biết: “Để hoàn thiện một lá cờ Tổ quốc đạt tiêu chuẩn của thị trường, bắt buộc phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau. Mặc dù công việc này không đòi hỏi phải có kỹ thuật cao nhưng mỗi công đoạn đều đòi hỏi người thợ phải thật cẩn thận, tỉ mỉ. Bởi, chỉ cần một cần một thao tác sai, lá cờ Tổ quốc đó sẽ không được sử dụng".

"Thêu một lá cờ bằng tay là cả một quá trình đấy! Việc này thường kéo dài từ 2-3 ngày. Với những người mới bước vào nghề, thời gian hoàn thành có thể lên đến cả tuần lễ", bà chia sẻ thêm.

Chính vì lẽ đó nên cờ thêu có chất lượng vượt trội và giá cũng đắt hơn nhiều so với cờ may. Giá bán của cờ thêu tại xưởng sản xuất đã vào khoảng 600.000 – 1.000.000 đồng tùy kích cỡ. Còn khi ra đến thị trường, giá có thể đội lên gấp 2,3 lần.

Những lá cờ sau khi hoàn thiện được gấp gọn và đóng gói kỹ càng, chờ chuyến xe gửi đi khắp mọi miền Tổ quốc phục vụ dịp Lễ Quốc khánh 2/9.

Ngày nay, trong không khí vui tươi của ngày Tết Độc lập, hàng ngàn hàng vạn lá cờ được treo trên khắp mọi miền Tổ quốc. Từ mũi Cà Mau đến địa đầu Móng Cái, đâu đâu cũng ngập tràn sắc đỏ. Vẻ đẹp thiêng liêng ấy được xuất phát chính từ tình yêu và niềm tự hào dân tộc của những người thợ ngày đêm miệt mài gửi gắm vào lá cờ.

Tuy nhiên, cùng với quá trình đô thị hóa, phát triển đa dạng các loại ngành nghề mới, hiện nay, nhiều hộ gia đình ở làng Từ Vân đã chuyển đổi sang sản xuất, kinh doanh các loại sản phẩm khác. Số lượng hộ duy trì nghề may cờ tổ quốc ở làng Từ Vân chỉ còn gần 10 hộ lành nghề nhất với hơn 100 nhân công.

Động lực cho các hộ gia đình nơi đây tiếp tục giữ gìn nghề truyền thống này đơn giản chính là niềm tự hào khi đã dệt nên một phần linh hồn của dân tộc.

Nổi bật trong số đó là những cô, cậu thanh niên, với những người trẻ, may cờ là sự may mắn, vinh dự không phải ai cũng có...

Gần một thế kỷ qua, những người thợ lành nghề tại làng Từ Vân vẫn luôn cố gắng kế thừa và giữ gìn nghề của cha ông để lại. Hình ảnh những lá cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới vào những dịp trọng đại của đất nước chính là niềm tự hào và là niềm tin để nghề may cờ Tổ quốc của làng Từ Vân mãi trường tồn cùng với thời gian.