Ngôi làng cổ thứ 4 của Việt Nam được xếp hạng di tích cấp quốc gia

Lộc Yên là ngôi làng cổ thứ 4 của Việt Nam được xếp hạng di tích cấp quốc gia (ảnh Thúy Hằng)

Làng cổ Lộc Yên tọa lạc dưới một thung lũng, được bao quanh bởi sông, suối, núi như: sông Đá Giăng, suối An Sơn, đồi Đá Ràn Dàn, núi Bà Bướm, núi Bàn Mây, núi Rừng Cấm, núi Hố Chò, Vườn Mồ, Dương Phối... phía vùng trũng thấp là ruộng đồng, khe suối.

Con đường duy nhất dẫn vào làng chạy quanh co, lối đi này nằm giữa trung tâm của thung lũng chia đôi làng thành hai xóm, bên tay trái là Gò Tròn, bên phải là Hòn Ngang.

Làng Lộc Yên có tổng diện tích tự nhiên 279 ha, gồm 4 tổ đoàn kết với 191 hộ, 896 khẩu.

Một điều đặc biệt ở Làng cổ Lộc Yên, chính là những con ngõ, bờ vườn, mộ cổ, giếng cổ…đều được làm từ những viên đá ở chính địa phương.

Thời Tây Sơn (1771-1802) làng cổ Lộc Yên có tên gọi ban đầu là Lộc An thôn, do ông Nguyễn Công Tuyết người làng Tân Phước (TP Tam Kỳ ngày nay) khai phá.

Đến năm 1947, thực hiện chủ trương liên hiệp xã của chính phủ cách mạng, Lộc Yên thôn được đổi tên thành làng Tiên Lộc.

Năm 1955, chính quyền Ngô Đình Diệm đổi tên từ “huyện” thành “quận” và các thôn được đổi tên theo thứ tự dãy số, làng cổ Lộc Yên được đổi tên thành thôn 4 và được giữ cho đến ngày nay.

Vào những năm 50 của thế kỷ 20, làng cổ Lộc Yên là nơi đặt công binh xưởng QB 150 chế tạo vũ khí, đạn dược cung cấp cho chiến trường khu V.

Trong kháng chiến chống Mỹ, nhiều gia đình ở Lộc Yên là cơ sở của cách mạng. Hiện làng có 12 gia đình là thân nhân liệt sỹ, nhiều người là thương binh và bệnh binh.

Làng cổ Lộc Yên, Quảng Nam (ảnh Kim Thiện)

Trải qua những biến động, thăng trầm của lịch sử, làng Lộc Yên vẫn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống đặc trưng của mảnh đất xứ Quảng. Người dân nơi đây luôn đề cao tình làng nghĩa xóm, sống gần gũi, chan hòa.

Có thể nói Lộc Yên là một không gian làng khá tiêu biểu ở Quảng Nam. Nếu như làng cổ Đường Lâm (Hà Nội) là một tổng thể kiến trúc cổ, các di tích lịch sử như văn bia, minh văn còn lưu giữ… hay tương đồng với Lộc Yên hơn là làng cổ Phước Tích (TT Huế), điểm nhấn nổi bật của Lộc Yên chính là văn hóa đá đậm nét gắn bó với đời sống sinh hoạt của cư dân.

Tại Lộc Yên, hiện người dân vẫn còn lưu giữ được 8 ngôi nhà cổ có niên đại từ 100 đến 150 năm, với kết cấu là nhà mái lá và nhà rường độc đáo và tinh xảo.

Hiện nay, chính quyền địa phương đang tiếp tục trùng tu nhà cổ và không gian cảnh quan làng cổ gắn với quảng bá và phát triển du lịch.

Được biết, mỗi năm trung bình có khoảng 10.000 lượt khách tới tham quan làng cổ Lộc Yên.