Năm mới nói chuyện “hồn gốm” Việt

Nghe về các sản phẩm gốm Chu Đậu đã lâu, lại có những người bạn thân thiết quê hương Hải Dương nhưng quả thực chưa bao giờ chúng tôi có dịp tìm hiểu kỹ về làng nghề gốm cổ Chu Đậu. Chúng tôi quyết định dành thời gian về để tìm hồn cốt của một dòng gốm đã đi vào chiều sâu văn hóa Việt. Nói vậy xem chừng hơi cao siêu nhưng đó cũng là một chuyến thực tế đáng nhớ của chúng tôi tại mảnh đất sản sinh ra loại gốm quý của đất nước.

Chúng tôi chọn đến tham quan và tìm hiểu tại Công ty Cổ phần Gốm Chu Đậu - nơi có hàng trăm công nhân trực tiếp làm ra sản phẩm, tất cả là người của làng Chu Đậu và các làng lân cận. Những ngày giáp Tết, không khí lao động sản xuất của công nhân nơi đây khẩn trương hơn bao giờ hết.

Nghệ nhân Hạ Bá Định "mặc dù tuổi cao vẫn miệt mài sáng tạo".

Những người bạn dẫn chúng tôi đi một vòng, giới thiệu các sản phẩm tại gian hàng trưng bày sản phẩm. Đó là hàng trăm loại đồ gốm gia dụng từ chén bát, bình ấm vẽ lam theo kiểu truyền thống. Nhiều loại sản phẩm cũng được thiết kế, tạo dáng mới cách tân từ mẫu mã cũ phát triển theo thị hiếu của thị trường.

Trong khuôn viên rộng 35.000m2 của Công ty Cổ phần Gốm Chu Đậu là nhiều phân xưởng các công đoạn sản xuất các loại sản phẩm từ nhỏ đến lớn. Theo quan sát của nhóm chúng tôi, điều đáng mừng là phần lớn những “người thợ” làm gốm ở đây đều còn rất trẻ. Thậm chí có những người chỉ mới đôi mươi. Vậy mà bàn tay họ nắn nót biến cục đất sét thành hình, vẽ lên rồi đưa vào lò nung. Từng nét bút, đôi tay như kéo thời gian trở về, tái hiện quá khứ huy hoàng mà một thời gốm Chu Đậu nổi danh trên thế giới.

Trong một lần gần đây đến thăm Chu Đậu, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã dành tặng Công ty Gốm Chu Đậu dòng chữ: “Gốm Chu Đậu - Bản sắc Việt, tỏa sáng năm châu”. "Đây là sản phẩm đáng quý tại sao chúng ta phải đi mua đồ nơi khác về, trong khi sản phẩm của chúng ta rất đẹp, nổi tiếng, óng ánh như thế này? Đây là niềm tự hào của dân tộc”, Thủ tướng nói.

Kế thừa những tinh hoa, hồn cốt của bậc tổ nghề, những nghệ nhân tài hoa của Chu Đậu hôm nay không ngừng sáng tạo ra các sản phẩm đặc trưng, đặc sắc và mang dấu ấn riêng trên từng dòng gốm. Trong đó, nét đặc trưng của gốm Chu Đậu được thể hiện ở kiểu dáng, màu men và các văn hoa họa tiết tinh xảo, thể hiện bản sắc văn hóa thuần Việt, phản ánh trung thực nền văn minh của đồng bằng châu thổ sông Hồng. Đỉnh cao của gốm Chu Đậu ngày nay luôn phải đạt được 5 tiêu chí: Trong như ngọc, trắng như ngà, mỏng như giấy, sáng như gương và kêu như chuông. Đó là các sản phẩm không lẫn vào đâu được với các kỹ thuật vẽ vàng hoặc đắp nổi vẽ vàng, hội tụ đầy đủ 5 yếu tố ngũ hành: Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Các sản phẩm được đưa vào những hoa văn, họa tiết gắn liền với các danh lam, thắng cảnh nổi tiếng trên mọi miền đất nước. Đó là vịnh Hạ Long tươi đẹp, chùa Một Cột, Khuê Văn Các linh thiêng; Những bãi biển cát trắng ở Nha Trang, Đà Nẵng; Cầu Thê Húc duyên dáng bên hồ Hoàn Kiếm.

Người thợ trẻ sáng tạo sản phẩm gốm.

Trải qua một năm với nhiều hư hao, mất mát, khó khăn chồng chất vì Covid-19 thì 2021 là năm Bích Thượng Thổ - năm chủ sự cân bằng, sóng êm biển lặng, mọi khó khăn đi qua, nhiều điều tốt đẹp lại tới, vòng lặp tài lộc bắt đầu một chu trình mới. Với ý nghĩa như vậy, sản phẩm gốm Chu Đậu năm nay chủ đạo với các sản phẩm họa tiết phượng hoàng. Theo truyền thuyết, đây là loài chim cao quý có sức sống dẻo dai, hồi sinh từ trong đống tro tàn với hình hài kiêu sa, sẵn sàng ban phát may mắn, quyết tâm và sự hưng vượng cho chủ nhân trong năm mới.

Bên cạnh đó, năm Sửu là năm tôn vinh sự siêng năng, cần mẫn, cố gắng vươn lên. Do đó, quà tặng đề cao tinh thần chăm chỉ, nỗ lực hết mình để giành lấy vinh quang như: Bình hút tài lộc cá chép hoa sen, bình hút tài lộc mã đáo thành công… sẽ góp phần nạp năng lượng, củng cố quyết tâm, luôn giữ vững sự chuyên cần, bền bỉ lâu dài để “tích tiểu thành đại” và bứt phá.

Trường tồn mãi mãi với thời gian, Chu Đậu - dòng gốm cổ - vốn tưởng đã lụi tàn nhưng đã hồi sinh kỳ diệu. Từng dòng sản phẩm ấy mang hơi thở của đất, nước, của cảnh sắc thiên nhiên, con người hòa với nhau làm một. Tinh hoa ấy lại nâng lên một tầm cao mới, nhất là khi một mùa xuân với biết bao kỳ vọng đã ùa về!