Mỗi học sinh biết chơi một nhạc cụ - Hà Nội “bắt nhịp” từ những sân khấu học đường

Từ chỉ đạo đến hành động - liên hoan không chỉ là cuộc thi

Tháng 4/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị ngành giáo dục hướng tới mục tiêu mỗi học sinh tốt nghiệp phổ thông biết chơi một loại nhạc cụ, nhấn mạnh trẻ em trong hòa bình xứng đáng được hưởng những điều tốt đẹp như vậy. Chủ trương ấy, khi đi vào đời sống học đường, không dừng ở một “phong trào” ngắn hạn mà cần những mô hình cụ thể, dễ làm, dễ lan tỏa.

Ở cấp phường, nhiều nơi đã chọn cách đi thẳng vào việc - tổ chức liên hoan nhạc cụ học sinh phổ thông như một “điểm chạm” để học sinh có sân chơi, thầy cô có động lực, phụ huynh có niềm tin.

Tại Liên hoan nhạc cụ học sinh phường Đống Đa, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường Vũ Mai Khanh nêu rõ: “Liên hoan không chỉ là một cuộc thi mà còn là một sân chơi văn hóa - giáo dục đầy ý nghĩa”, nơi khơi dậy đam mê nghệ thuật, bồi dưỡng tâm hồn, hoàn thiện nhân cách cho học sinh. Cách đặt vấn đề này cũng là lời “giải thích” thuyết phục nhất cho âu hỏi: Vì sao học nhạc cụ không phải chuyện phụ.

Lần đầu tiên ngành GD&ĐT Thủ đô tổ chức một sân chơi lớn – nơi học sinh có năng khiếu, tình yêu với các loại nhạc cụ được thỏa sức thể hiện đam mê của mình.

Cùng mạch đó, tại phường Cửa Nam, phát biểu khai mạc liên hoan, bà Phan Thị Kim Ngân - Phó Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường - cho biết sau phát động, 100% trường tiểu học và THCS trên địa bàn đã hưởng ứng, đồng thời nhấn mạnh liên hoan góp phần hiện thực hóa giáo dục toàn diện, khuyến khích học sinh làm quen và sử dụng thành thạo ít nhất một loại nhạc cụ phù hợp.

Còn tại phường Hai Bà Trưng, bà Ngô Thị Nguyệt Anh - Phó Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường - khẳng định liên hoan có ý nghĩa phát hiện, bồi dưỡng tài năng trẻ, thúc đẩy phong trào văn hóa - nghệ thuật trong nhà trường và cộng đồng, đồng thời tạo cơ hội để học sinh giao lưu, học hỏi.

Ở góc nhìn quản lý giáo dục, khi bàn về mục tiêu “mỗi học sinh biết chơi một nhạc cụ”, các chuyên gia cũng chỉ ra những “điểm nghẽn” cần tháo gỡ như giáo viên, cơ sở vật chất và quan niệm coi Âm nhạc là “môn phụ”. Chính vì vậy, những mô hình linh hoạt ở cơ sở - tổ chức sân chơi, lan tỏa thói quen luyện tập, tạo cộng đồng yêu nhạc cụ trong trường - được xem là bước đi thực tế để chủ trương đi vào cuộc sống, thay vì trông chờ ngay vào một “điều kiện lý tưởng”.

Khi tiếng đàn thành kỹ năng sống

Ghi nhận tại Trường THCS Chu Văn An, phường Tây Hồ, không khí liên hoan cấp phường vừa qua cho thấy âm nhạc đang được nhà trường “đỡ đầu” bằng sự kiên trì, không ồn ào nhưng hiệu quả. Ngôi trường có hơn 10 tiết mục tham gia, nhiều em tự tin bước lên sân khấu với tâm thế vừa học vừa trải nghiệm.

Em Triệu Hoàng Giang với tiết mục mang lại vị trí xuất sắc

Trong số đó, em Triệu Hoàng Giang - học sinh lớp 7C1 - dự thi Guitar (finger style) với tác phẩm Sun Flower (Paddy Sun). Giang đam mê âm nhạc từ nhỏ, hoàn toàn tự học qua các clip trên mạng, chưa theo lớp chuyên nghiệp. Sau liên hoan, tiết mục của Giang được phường lựa chọn tham dự vòng thi cấp thành phố trong thời gian tới - một “trái ngọt” của tinh thần tự học và sự cổ vũ đúng lúc từ nhà trường.

Chia sẻ về cách làm ở THCS Chu Văn An, cô Trịnh Diệu Hằng, Phó Hiệu trưởng nhà trường - cho biết điều cô mong nhất là học sinh “mang đàn ca sáo nhị… tự đến trường chơi với nhau”, coi trường học như nơi các em được sống trong âm nhạc một cách tự nhiên. Từ năm trước, nhà trường đã tổ chức cuộc thi cấp trường; đêm công diễn bắt đầu lúc 7h30 nhưng từ 6h30 đã có phụ huynh, học sinh đến sớm để chuẩn bị, làm quen lại với nhạc cụ và tâm thế biểu diễn. Cô kể: "Mình ngồi lặng ở một góc, nhìn thấy trên gương mặt học trò đủ cảm xúc: căng thẳng, hồi hộp, tự tin, cả những nụ cười bối rối - và tin rằng chính những khoảnh khắc ấy đang rèn cho các em bản lĩnh, sự kiên trì, khả năng biểu đạt".

Một lớp học nhiều cảm hứng ở Trường THCS Chu Văn An - Tây Hồ

Điều đáng nói, theo cô Hằng, chơi nhạc cụ không chỉ để thi hay biểu diễn, mà là để học sinh có thêm một “ngôn ngữ” diễn đạt cảm xúc, suy nghĩ: “Điều quan trọng không hẳn lúc nào cũng có thể nói hết bằng lời”. Từ tiếng đàn ở sảnh trường, từ những nhóm bạn quây quần đệm - hát sau giờ học, đến sân khấu liên hoan, âm nhạc đã được “đưa vào đời sống” học đường như một kỹ năng sống mềm - bền - thấm.

Cũng từ những sân khấu cấp phường, tinh thần triển khai nhanh đã được ghi nhận ở nhiều nơi. Tại phường Định Công, bài toán “tạo sân chơi” được nhấn mạnh trong thông điệp khai mạc: Liên hoan là hoạt động khuyến khích học sinh phát triển toàn diện, nhất là năng lực thẩm mỹ và khả năng biểu cảm âm nhạc; đồng thời địa phương sẽ tiếp tục duy trì, phát triển sân chơi để lựa chọn nhân tố tiêu biểu dự thi cấp thành phố.

Đích đến sâu xa - gieo thói quen, dựng bản lĩnh

Nhìn từ thực tiễn các phường và nhà trường, “mỗi học sinh biết chơi một nhạc cụ” không chỉ là một chỉ tiêu. Đích đến sâu xa là tạo môi trường để học sinh biết lắng nghe, biết kiên trì, biết làm chủ cảm xúc, biết tự tin trước đám đông và biết đồng hành trong một tập thể - những phẩm chất rất khó hình thành chỉ bằng bài kiểm tra.

Khi âm nhạc được lồng ghép vào các chương trình ngoại khoá ý nghĩa ở nhà trường

Muốn vậy, cách làm hiệu quả thường bắt đầu từ những việc nhỏ nhưng liên tục: Có không gian để tập, có sân chơi để “ra mắt”, có thầy cô đồng hành, có phụ huynh ủng hộ và có cơ chế phát hiện - bồi dưỡng - đưa đi thi cấp cao hơn. Những liên hoan nhạc cụ cấp phường đang cho thấy Hà Nội đã “bắt nhịp” theo hướng ấy - từ lớp học, hành lang trường, đến sân khấu cộng đồng - để chủ trương lớn trở thành niềm vui thường nhật của học sinh.