Kỳ 4: Kiến nghị Bộ Công an điều tra sai phạm của lãnh đạo TISCO tại dự án hơn 8.000 tỷ đồng

Như thông tin đã đưa, mới đây, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông báo Kết luận thanh tra Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên, trong đó đã chỉ rõ nhiều sai phạm nghiêm trọng của TISCO.

Theo đó, Thanh tra Chính phủ cho biết, hiện một số thiết bị đã rỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng Dự án, thiệt hại vốn đầu tư, trong đó, trách nhiệm chính về những khuyết điểm, sai phạm thuộc TISCO.

Cụ thể, TISCO đã lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chưa đầy đủ cơ sở trình Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS), Bộ Công Thương và Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời thành lập Ban Quản lý Dự án (QLDA) không đủ năng lực; phê duyệt và điều chỉnh thiết kế cơ sở (TKCS) không đúng thẩm quyền; lựa chọn tư vấn lập Báo cáo NCKT không đúng quy định; trình cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt Báo cáo NCKT và thẩm định, quyết định phê duyệt điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư (TMĐT), kế hoạch đầu tư (KHĐT) nhưng không thẩm định những nội dung thay đổi, không làm rõ các nội dung điều chỉnh; bổ sung một số chi phí không có trong quyết định của VNS; không xác định chi tiết các nội dung chi phí cho công tác chạy thử. Tính chi phí quản lý dự án vượt so với quy định nhưng không làm các thủ tục điều chỉnh, bổ sung chi phí quản lý Dự án theo quy định tại điểm 1.1 Mục 1 của Quyết định số 957/QĐ-BXD.

Thanh tra Chính phủ cũng chỉ rõ, TISCO đã lập, trình xin phê duyệt KHĐT không đúng quy định tại Điều 6 Luật Đấu thầu 2005; xác định một số khoản chi phí và giá một số gói thầu không phù hợp với nội dung Báo cáo NCKT được duyệt theo quy định tại khoản 26 Điều 4 Luật Đấu thầu 2005, khoản 2 Điều 10 Nghị định số 58/2008/NĐ-CP, mục II Chương II Phần thứ 2 Thông tư số 04/2000/TT-BKH, Quyết định số 10/2005/QĐ-BXD.

Đồng thời phê duyệt Hồ sơ mời sơ tuyển gói thầu EPC số 01# không đúng quy định tại điểm a khoản 2 Điều 24 Nghị định số 16/2005/NĐ-CP; mục II Chương II (Phần 1) Thông tư số 04/2000/TT-BKH; khoản 1 mục I (Phần 3) Thông tư số 01/2004/TT-BKH; Hồ sơ mời sơ tuyển không yêu cầu nhà thầu nộp bảo lãnh dự thầu theo quy định tại khoản a Điều 24 Nghị định số 16/2005/NĐ-CP.

Bên cạnh đó, TISCO cũng lập, trình xin phê duyệt Hồ sơ mời thầu giai đoạn 1 không đúng quy định tại khoản 5, 12, 15 Điều 1 Nghị định số 66/2003/NĐ-CP. Lập, trình xin phê duyệt điều chỉnh gói thầu EPC số 01# từ 143.250.000 USD lên 160.980.640 USD không đúng quy định tại khoản 26 Điều 4, khoản 4 Điều 6 Luật Đấu thầu 2005; Điều 8, khoản 2 Điều 9 Nghị định số 111/2006/NĐ-CP.

Cơ quan Thanh tra cũng kết luận, TISCO cũng đánh giá Hồ sơ dự thầu giai đoạn 2 không đúng quy định tại Điều 27, 33 Nghị định số 111/2006/NĐ-CP; trình xin hủy đấu thầu không đúng quy định tại khoản 2, 4 Điều 4 Luật Đấu thầu 2005; không trình và phê duyệt danh sách nhà thầu đạt yêu cầu về kỹ thuật theo quy định tại khoản 4 Điều 61 Luật Đấu thầu 2005. Không lập, trình xin phê duyệt kế hoạch, nội dung thương thảo hoàn thiện hợp đồng theo quy định tại khoản 1 Điều 18 Nghị định số 111/2006/NĐ-CP.

Ngoài ra, TISCO đã ký Hợp đồng EPC với Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) có một số nội dung không chặt chẽ: không quy định cụ thể về tiến độ thực hiện hợp đồng theo quy định tại khoản 2 mục II Phần II Thông tư số 02/2005/TT-BXD; không quy định tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định tại khoản 2 Điều 108 Luật Xây dựng 2003, danh sách nhà cung cấp và quy trình mua sắm thiết bị, tiến độ tổng thể; không phê duyệt và kiểm soát chặt chẽ tiến độ tổng thể của Dự án (chi tiết đối với từng phần công việc) theo quy định tại Điều GCC 8.3 - Chương trình tiến độ (điều kiện chung), SCC38 (điều kiện riêng) và phù hợp với tiến độ tổng thể được phê duyệt tại Quyết định số 684/QĐ-HĐQT ngày 5/10/2005 của VNS; ký các Phụ lục hợp đồng (từ Phụ lục lần 1 đến Phụ lục lần 4), ký các hợp đồng xây lắp (ba bên), trực tiếp giám sát chất lượng máy móc, thiết bị và thanh toán cho các nhà thầu phụ theo giá điều chỉnh là vi phạm quy định tại khoản 17, 31 Điều 4 Luật Đấu thầu 2005, điểm b khoản 3 Điều 4 Nghị định số 99/2007/NĐ-CP; điểm b khoản 3 Điều 4 Nghị định số 112/2009/NĐ-CP; khoản 16, 17, 21, 31, 36 Điều 4 Luật Đấu thầu 2005 và khoản 3 Điều 3 Luật Xây dựng 2003; quản lý dự án không đúng quy định tại khoản 1 Điều 45 Luật Xây dựng 2003, gây bất lợi cho TISCO làm ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng dự án; gây thất thoát vốn đầu tư, không đúng Hợp đồng EPC số 01#.

Sau 18 tháng kể từ ngày Hợp đồng có hiệu lực, MCC không thực hiện nhưng TISCO không áp dụng điều khoản phạt hợp đồng đã ký với MCC, không báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét để hủy đấu thầu lại theo quy định khi MCC đề nghị điều chỉnh hợp đồng đưa ra nhiều hạng mục không hợp lý, không có căn cứ (Văn bản số 7160/BKHĐT-KTCN ngày 01/10/2008 của Bộ KHĐT).

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, TISCO cũng không lập dự toán mà sử dụng số liệu của Tổng công ty cổ phần Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) trình VNS, các bộ, ngành và Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chi phí phát sinh Phần C 15.570.099 USD không có căn cứ. Thỏa thuận gia hạn thời gian thực hiện hợp đồng và hiệu lực thanh toán L/C; ký Biên bản thỏa thuận tách Phần C, chuyển một số nội dung phần việc của Phần P sang Phần C với giá trị (theo báo cáo ban đầu của TISCO là trên 50 tỷ đồng) là vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật về đầu tư, Hợp đồng EPC số 01#.

Bên cạnh đó, TISCO cũng ký các Phụ lục thỏa thuận MCC chuyển cho TISCO: CO, CQ, trọn bộ đơn bảo hiểm, tiếp nhận nhiều máy móc, thiết bị không đúng quy cách chủng loại, sai khác về xuất xứ, tên nhà cung cấp, mã hiệu, thông số kỹ thuật, vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 45 Luật Xây dựng 2003 và Hợp đồng EPC số 01#. Thẩm định, phê duyệt dự toán, tổng dự toán, thẩm tra phê duyệt TMĐT điều chỉnh không đúng quy định.

Theo Thanh tra Chính phủ, TISCO có thẩm quyền ký quyết định điều chỉnh TMĐT theo quy định tại khoản 2 Điều 7 Nghị định số 112/2009/NĐ-CP. Tuy nhiên, việc điều chỉnh TMĐT Dự án lên 8.104.907,173 triệu đồng là không có căn cứ, không đúng quy định tại khoản 2 Điều 1 Luật số 38/2009/QH12 và khoản 1 Điều 7 Nghị định số 112/2009/NĐ-CP (không được điều chỉnh TMĐT đối với Dự án sử dụng trên 30% vốn nhà nước). Mặc dù, ý kiến của các bộ, ngành cho rằng không có cơ sở điều chỉnh TMĐT nhưng TISCO vẫn ký quyết định điều chỉnh TMĐT là cố ý vi phạm các quy định của pháp luật về đầu tư.

Hơn nữa, TISCO cũng phê duyệt gói thầu Mỏ sắt Tiến Bộ không đúng thẩm quyền, quyết định phê duyệt dự án không có kế hoạch nguồn vốn để thực hiện; phê duyệt TKKT và tổng dự toán, không phù hợp với TKCS đã được phê duyệt tại Quyết định số 1272/QĐ-T-CT9 ngày 02/10/2007 là vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 13 Nghị định số 209/2004/NĐ-CP; quyết định phê duyệt không có nội dung các bước thiết kế để làm cơ sở thực hiện và ký hợp đồng với đơn vị tư vấn thiết kế không đúng quy định tại điểm c khoản 2 Điều 16 Nghị định số 12/2009/NĐ-CP; phê duyệt phương án khảo sát phục vụ TKKT sơ sài vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều 9 Nghị định số 209/2004/NĐ-CP. Thay đổi các hạng mục số 25, 26, 27, 33 thuộc Mỏ sắt Tiến Bộ vi phạm quy định khoản c Điều 21, Điều 22 Nghị định số 209/2004/NĐ-CP, Điều 48 Nghị định số 85/2009/NĐ-CP.

Kết luận thanh tra cũng nêu, TISCO ký hợp đồng với Nhà thầu tư vấn lập thế kế kỹ thuật và tổng dự toán Mỏ sắt Tiến Bộ, Nhà thầu tư vấn không giám sát tác giả trong suốt thời gian thi công, không tham gia nghiệm thu các hạng mục hoàn thành theo hồ sơ TKKT đã được TISCO phê duyệt theo quy định tại Điều 22 Nghị định số 209/2004/NĐ-CP; ký hợp đồng, thanh toán cho các Nhà thầu phụ 09 hạng mục không có trong quyết định phê duyệt của Dự án vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 4 của Nghị định số 112/2009/NĐ–CP; ký các phụ lục bổ sung điều chỉnh tiến độ để các nhà thầu kéo dài thời gian thực hiện không đúng quy định của Hồ sơ mời thầu, chậm đưa Dự án vào hoạt động làm tăng chi phí vốn đầu tư, lãi vay.

Đồng thời, chưa thực hiện quyết toán gói thầu Mỏ sắt Tiến Bộ đã hoàn thành, đưa vào sử dụng theo quy định tại khoản 3 Điều 30 Nghị định số 112/2009/NĐ-CP. Phê duyệt TKKT và dự toán gói thầu Mỏ sắt Tiến Bộ, trong đó có 2 hạng mục Đập ngăn nước số 1 và 2 không đúng với mục a khoản 1 Điều 18 của Nghị định số 12/2009/NĐ-CP. Chưa thực hiện thu hồi tiền tạm ứng hợp đồng theo chỉ đạo của Bộ Công Thương trong thời gian MCC không thực hiện hợp đồng và không phát hành Thư đòi tiền bảo lãnh thực hiện hợp đồng; để MCC hưởng phí quản lý Phần C trái quy định.

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, TISCO đã thanh toán thay cho MCC thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhập khẩu thiết bị và chi phí tiếp nhận, bảo quản trông coi thiết bị nhưng đến nay chưa thu hồi. Thanh toán cho Nhà thầu phụ VINAINCON và các Nhà thầu Việt Nam khác theo đơn giá điều chỉnh không đúng Hợp đồng EPC 01#. Thanh toán một số khoản không đúng quy định: chi tiếp các Đoàn đàm phán hợp đồng; các Đoàn đi công tác nước ngoài; tư vấn ký hợp đồng thầu phụ; tư vấn lập định mức đơn giá; tư vấn thẩm tra TMĐT điều chỉnh; tư vấn quản lý và giám sát gói thầu. Thanh toán cho ANZ phí mở L/C, tư vấn, thu xếp vốn nhưng ANZ không giải ngân; chi phí Ban QLDA vượt quy định. Chưa xác nhận đầy đủ khối lượng, giá trị phần việc các Nhà thầu phụ thực hiện Dự án.

Theo Thanh tra Chính phủ, những vi phạm trên của TISCO có dấu hiệu cố ý làm trái các quy định của pháp luật, buông lỏng quản lý, gây thất thoát vốn đầu tư.

Trên cơ sở kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ yêu cầu VNS, TISCO theo thẩm quyền tổ chức kiểm điểm, xử lý đối với tổ chức, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm nêu tại Kết luận thanh tra.

Đồng thời, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự (Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ, tài liệu cho Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an ngày 14/11/2017), gồm: Việc Tổng giám đốc TISCO và một số cán bộ thuộc TISCO, VNS, Bộ Công Thương có liên quan trong việc ký các Biên bản thỏa thuận phân chia công việc Phần C, chuyển một số phần việc từ Phần P sang Phần C; ký hợp đồng giao VINAINCON, các nhà thầu phụ khác thực hiện Phần C; thanh toán theo đơn giá điều chỉnh không đúng Hợp đồng EPC làm phát sinh tăng TMĐT, gây thất thoát vốn đầu tư.

Việc Tổng giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trong việc ký các Phụ lục hợp đồng EPC và một số văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa không đúng Hợp đồng EPC, tiêu chuẩn về quản lý chất lượng hàng hóa, bất lợi cho TISCO, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra việc Tổng giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho MCC, các Nhà thầu phụ, các tổ chức tư vấn, vi phạm quy định, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Chờ biến động nhân sự cấp cao tại TISCO

Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO - mã CK: TIS) mới đây đã thông báo ngày đăng ký cuối cùng lập danh sách cổ đông tham dự Đại hội đồng cổ đông thường niên 2019. Theo đó, ngày đăng ký cuối cùng là 28/2/2019 và ngày giao dịch không hưởng quyền là 27/2/2019.

Theo dự kiến, TISCO sẽ tổ chức Đại hội đồng cổ đông nhiệm kỳ 2019-2024 vào ngày 10/4/2019 tới tại hà văn hóa Công ty, tổ 14. phường Hương Sơn, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.

Tại họp cổ đông sắp tới, cổ đông TISCO sẽ họp nghe báo cáo đánh giá kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, báo cáo giám sát của Hội đồng quản trị đối với hoạt động của Công ty và Ban điều hành; đánh giá hoạt động của Hội đồng quản trị Công ty nhiệm kỳ 2014-2019; dự kiến kế hoạch sản xuất kinh doanh, đầu tư năm 2019 và những chỉ tiêu cơ bản nhiệm kỳ 2019-2024 của Công ty.

Đồng thời, cổ đông sẽ nghe báo cáo đánh giá hoạt động của Ban kiểm soát nhiệm kỳ 2014-2019 và phương hướng hoạt động nhiệm kỳ 2019-2024; Báo cáo thẩm định Báo cáo tài chính năm 2018 của Công ty.

Bên cạnh đó, các cổ đông cũng sẽ nghe các tờ trình của Hội đồng quản trị, Ban Kiểm soát Công ty với Đại hội đồng cổ đông nhiệm kỳ 2019-2024 về việc thông qua báo cáo tài chính cho kỳ kế toán từ 1/1/2018 đến 31/12/2018; tờ trình về phương án phân phối lợi nhuận năm 2018 của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên.

Ngoài ra, các cổ đông cũng sẽ nghe tờ trình về mức thù lao cho các thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát Công ty năm 2019; kế hoạch sản xuất kinh doanh và đầu tư năm 2019 của Công ty, đặc biệt là tờ trình về bầu thành viên Hội đồng quản trị và Ban Kiểm soát nhiệm kỳ 2019-2024.

Theo tìm hiểu của phóng viên, ngày 20/2/2019, HĐQT Công ty CP Gang thép Thái Nguyên đã ban hành quyết định quy chế tổ chức Công ty CP Gang thép Thái Nguyên 2019, đồng thời gửi các mẫu giấy ủy quyền; mẫu giấy xác nhận dự đại hội, mẫu bầu HĐQT, BKS nhiệm kỳ 2019 - 2024 tại Đại hội đồng cổ đông 2019.