Không để vì lợi nhuận mà bất chấp tính mạng con người

Sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả vì lợi nhuận cao

Theo TS. Nguyễn Hùng Long, Phó cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), tình trạng thực phẩm giả đang diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng tại Việt Nam trong thời gian gần đây.

Hoạt động mua bán, vận chuyển hàng cấm, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, gian lận thương mại và hàng giả là thực phẩm qua các tuyến biên giới, cửa khẩu đất liền, đường mòn, lối mở biên giới vẫn diễn biến phức tạp.

Các sản phẩm giả thường được sản xuất tinh vi, khó phân biệt với hàng thật, và chủ yếu được tiêu thụ qua các kênh bán lẻ, mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.

Ông Long cho biết, hằng năm, thông qua công tác hậu kiểm về an toàn thực phẩm, Cục An toàn thực phẩm cũng đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm, trong đó một số vụ việc có dấu hiệu sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, đặc biệt là thực phẩm bảo vệ sức khỏe lưu hành ngoài thị trường khi chưa được công bố, giả nhãn hiệu, giả nguồn gốc, xuất xứ, giả về chất lượng… đã chuyển cơ quan cảnh sát điều tra để xem xét, xử lý.

TS. Nguyễn Hùng Long, Phó cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế).

Theo ông Long, các nguyên nhân chính của việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả đó là lợi nhuận cao. Việc sản xuất và kinh doanh thực phẩm giả, đặc biệt là thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả mang lại lợi nhuận lớn, trong khi chi phí đầu tư thấp, khiến nhiều đối tượng bất chấp pháp luật để thực hiện hành vi này.

Mặt khác, hệ thống pháp luật và công tác quản lý, nhất là trong giai đoạn hiện nay đang tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong đăng ký kinh doanh; đăng ký bản công bố sản phẩm: Đa số các thực phẩm hiện nay được tự công bố, chỉ có 3 nhóm sản phẩm phải được đăng ký bản công bố sản phẩm với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường.

Cùng đó, một số quy định pháp luật chưa thực sự chặt chẽ, tạo kẽ hở cho các đối tượng lợi dụng, như việc tự công bố/ đăng ký bản công bố sản phẩm đơn giản, trao quyền cho doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm.

Các đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả hoạt động có tổ chức chặt chẽ, trên địa bàn rộng, liên tỉnh, xuyên quốc gia với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi; lợi dụng chính sách thông thoáng trong đăng ký doanh nghiệp; đăng ký bản công bố sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe để trốn tránh trách nhiệm khi có vi phạm...

Khó khăn trong kiểm soát hoạt động thương mại điện tử: Việc mua bán thực phẩm qua mạng xã hội, các sàn thương mại điện tử, đặc biệt là hàng “xách tay” ngày càng phát triển, khiến việc kiểm soát, giám sát chất lượng trở nên khó khăn.

Lực lượng hậu kiểm và kinh phí thực hiện công tác này còn mỏng và thiếu, các vụ việc buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng...bị phát hiện, xử lý còn chưa tương xứng với tình hình thực tế và yêu cầu nhiệm vụ.

Nghiêm trị vi phạm, tăng hậu kiểm

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho rằng, thị trường thực phẩm chức năng tại Việt Nam đang phát triển mạnh, giá trị thị trường đạt khoảng trên 2 tỷ USD, được người dân quan tâm và lựa chọn sử dụng, hoạt động mua bán diễn ra với nhiều hình thức, nhiều doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, sản xuất.

Tuy nhiên, một số công ty vì lợi nhuận đã bỏ qua các quy định về các sản phẩm thực phẩm chức năng tạo ra sản phẩm không đảm bảo chất lượng; công tác quản lý mới chỉ đảm bảo an toàn nhưng chưa đảm bảo chất lương.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên.

Cùng đó, cơ chế tự công bố đặt ra thách thức cho vấn đề hậu kiểm; chưa có cơ chế để thu hồi công bố sản phẩm. Công tác kiểm tra, giám sát và hậu kiểm còn hạn chế, chưa chủ động tại các địa phương.

Bên cạnh đó là việc quảng cáo sai nội dung trên các nền tảng mạng xã hội; ý thức của các chủ doanh nghiệp và người tiêu dùng trong việc sản xuất, mua bán và sử dụng các sản phẩm dược phẩm và thực phẩm chức năng còn nhiều bất cập.

Để giải quyết các vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị cần thực hiện nghiêm Chỉ thị 17/2022 của Ban Bí thư và công điện số 41/CĐ-TTg ngày 17/4/2025 và số 55/CĐ-TTg ngày 2/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ.

Trong đó, cần khẩn trương hoàn thiện và sửa Nghị định số 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm để đảm bảo quản lý chặt công tác quản lý an toàn thực phẩm, khắc phục những vướng mắc, bất cập trình Chính phủ trước 15/5/2025 để thống nhất quản lý chất lượng về thực phẩm chức năng.

Lãnh đạo Bộ Y tế cũng yêu cầu siết chặt quản lý về công tác đăng ký, tự công bố sản phẩm; tăng cường hậu kiểm, tăng cường kiểm tra đột xuất phát hiện và xử lý kịp thời thiết lập tiêu chuẩn chất lượng bắt buộc đối với sản phẩm thực phẩm chức năng; yêu cầu doanh nghiệp phải công bố chất lượng và phương pháp kiểm tra chất lượng với cơ quan chức năng.

Đồng thời tăng cường truyền thông về thực phẩm chức năng để người dân hiểu đúng, dùng đúng và làm đúng. Tuyên truyền đạo đức quảng cáo và vi phạm quảng cáo, xử lý vi phạm của đơn vị truyền thông quảng cáo, người tham gia quảng cáo; tăng cường tham gia đánh giá độc lập và tôn trọng ý kiến phản ánh của người dân.