Hoàn thiện chính quyền địa phương 2 cấp gắn với phân cấp, phân quyền

Đây là nội dung được đưa ra trong Nghị quyết số 77/NQ-CP về phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3/2025 và Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương.

Theo đó, Chính phủ yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao tập trung nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tổ chức bộ máy trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm hoạt động liên tục, thông suốt, hiệu quả của bộ máy Nhà nước sau khi sắp xếp theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; chú trọng phân định rõ thẩm quyền giữa các cấp chính quyền địa phương khi chuyển từ mô hình chính quyền địa phương 3 cấp thành 2 cấp, gắn với đẩy mạnh phân cấp từ Trung ương cho chính quyền địa phương.

Các bộ, cơ quan ngang bộ khẩn trương xây dựng, ban hành các văn bản theo thẩm quyền trong tháng 4/2025 để hướng dẫn các địa phương chuyển tiếp công việc, bảo đảm không để gián đoạn công tác quản lý ngành, lĩnh vực ở địa phương khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.

Chính phủ cũng giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương khẩn trương hoàn thiện tờ trình, đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp bảo đảm đầy đủ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, thực tiễn để trình Ban Chấp hành Trung ương thông qua; trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã; trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã theo đúng tiến độ, yêu cầu của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương.

Chính phủ yêu cầu khẩn trương hoàn thiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, không tổ chức cấp huyện.

Đồng thời, Bộ Tư pháp tổ chức thẩm định sớm các dự án luật, nghị quyết sẽ trình Quốc hội cho ý kiến thông qua tại kỳ họp thứ 9; tăng cường theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các bộ, cơ quan đẩy nhanh tiến độ soạn thảo, ban hành theo thẩm quyền và trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản quy định chi tiết các luật, nghị quyết đã được Quốc hội thông qua, quyết tâm giải quyết dứt điểm tình trạng chậm, nợ ban hành văn bản quy định chi tiết trong tháng 4/2025.

Vấn đề sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đang được Trung ương thảo luận tại Hội nghị Trung ương 11, khóa XIII.

Trong bài phát biểu khai mạc Hội nghị Trung ương 11, ngày 10/4, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, về nhóm vấn đề tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, trong hơn 4 tháng qua, thực hiện các kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã lãnh đạo, chỉ đạo cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan Đảng, Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận ở cấp Trung ương.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, những con số về tinh giảm đầu mối và hiệu quả công việc cũng như tiết kiệm chi phí nêu trong các báo cáo đã thể hiện rõ tính cách mạng trong việc tinh gọn này. Song đánh giá một cách tổng thể, mô hình tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị chưa thật hoàn thiện, nhất là ở địa phương.

Để tiếp tục cuộc cách mạng về tinh giản tổ chức bộ máy, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã họp nhiều phiên, bàn bạc thấu đáo nhiều khía cạnh và thống nhất cao trình Trung ương Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Cùng với các Đề án về hệ thống tổ chức Đảng ở địa phương; Đề án về sắp xếp, tinh gọn cơ quan Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ; các Đề án về sắp xếp các cơ quan Tòa án, Viện Kiểm sát; và các Đề án về sửa đổi, bổ sung Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, sửa đổi, bổ sung các quy định thi hành điều lệ Đảng, các quy định về kiểm tra, giám sát Đảng để bảo đảm triển khai thực hiện đồng bộ. Đây là vấn đề được cán bộ, đảng viên và nhân dân rất quan tâm.

"Thông tin mà Bộ Chính trị, Ban Bí thư nắm được là đại đa số nhân dân, cán bộ đảng viên đều đồng tình ủng hộ, đánh giá cao chủ trương này và mong muốn sớm được triển khai thực hiện", Tổng Bí thư nêu rõ.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, Đề án về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp cùng với các Đề án kèm theo là những vấn đề rất hệ trọng, có tính lịch sử; không chỉ sắp xếp về tổ chức, bộ máy, cán bộ; mà còn phân cấp về thẩm quyền; bố trí lại đơn vị hành chính; phân bổ về nguồn lực; tạo không gian phát triển.

Mục tiêu là xây dựng Chính quyền theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn; đồng thời, mở ra cục diện mới trong phát triển đất nước với tầm nhìn lâu dài, ít nhất là cho 100 năm tới.

Vì vậy, Bộ Chính trị đề nghị các Ủy viên Trung ương với tư duy đổi mới, tinh thần cách mạng triệt để, vì sự phát triển của đất nước và vì nhân dân, tập trung cho ý kiến những nội dung theo gợi ý thảo luận gửi kèm theo từng Đề án, nhất là những vấn đề lớn như: Về chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính - cấp tỉnh còn 34 tỉnh, thành phố; không tổ chức cấp huyện, giảm khoảng 50% đơn vị hành chính cấp xã; mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, gắn với phân cấp, phân quyền, đặc biệt là cấp xã mới sau khi sáp nhập, làm thế nào để thực sự gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân tốt hơn.

Về mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ các cơ quan Đảng ở cấp tỉnh, cấp xã, tương ứng với chính quyền địa phương 2 cấp để bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng. Về sắp xếp, hợp nhất các cơ quan của các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ vào trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để phối hợp hành động thống nhất, hướng mạnh về cơ sở, hướng đến quần chúng Nhân dân.