Hàng giả đã lan rộng từ thành phố về đến nông thôn, vùng hẻo lánh

Thông tin này được đưa ra trong báo cáo của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia tại Hội nghị “Chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, gian lận thương mại trong tình hình mới”, ngày 7/7.

Tất cả các sản phẩm hàng hóa đều có nguy cơ bị làm giả

Theo Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, vấn nạn hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đang lan rộng trên thế giới. Trong nước, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ được sản xuất quy mô lớn có dấu hiệu tăng dần, được mua bán công khai, lộ liễu, gần như thách thức các cơ quan chức năng.

Đáng chú ý, khác với trước đây, hàng giả chỉ xuất hiện đối với một số nhóm sản phẩm như thời trang, phụ kiện thời trang, mỹ phẩm, thì hiện nay hàng giả xuất hiện trong hầu hết các ngành, đặc biệt là dược phẩm, thực phẩm chức năng, rượu bia, thuốc lá, linh kiện điện tử, vật tư nông nghiệp, phụ tùng ô tô, xe máy... Có thể nói, tất cả các sản phẩm hàng hóa đều có nguy cơ bị làm giả.

Hành vi vi phạm về quyền sở hữu trí tuệ diễn ra khá phổ biến trong mọi lĩnh vực, mặt hàng, trở thành một vấn đề nan giải. Đặc biệt, khi thương mại điện tử trở thành trào lưu kinh doanh, phương thức mua sắm mới, tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trên các sàn thuơng mại điện tử ngày càng gia tăng cả tính chất và số lượng cũng mức độ tinh vi, phức tạp.

Theo đánh giá, để giúp sức cho hàng hóa gian lận lưu thông và tiêu thụ trên thị trường, cũng phải nói đến hành vi gian lận về quảng cáo sản phẩm. Đó là hành vi quảng cáo sai sự thật, thổi phồng công dụng sản phẩm thông qua sử dụng hình ảnh của người nổi tiếng hoặc giả mạo các chứng nhận của các tổ chức uy tín trong và ngoài nước.

Có thể nói, tất cả các sản phẩm hàng hóa đều có nguy cơ bị làm giả.

Theo Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, hàng giả hiện nay không chỉ phổ biến tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… mà còn lan rộng đến các vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, khu vực hẻo lánh.

Sự lan rộng thông qua nhiều hình thức bán hàng gồm thương mại điện tử, thương mại truyền thống, kinh doanh đa cấp, hội chợ, khuyến mại…, phương thức thủ đoạn sản xuất kinh doanh hàng giả tinh vi từ bao bì, nhãn mác đến chất lượng; thậm chí hàng giả có thể mang cả tem chống giả, gây nhầm lẫn, đánh lừa người tiêu dùng và qua mắt lực lượng chức năng.

Ngoài việc sản xuất buôn bán hàng giả các sản phẩm của các doanh nghiệp chân chính, hiện nay xuất hiện nhiều phương thức giả về chất lượng sản phẩm của chính mình sản xuất như: Không thực hiện hoặc cố tình không thực hiện về chất lượng, hàm lượng, định lượng không đúng với các quy định của pháp luật khi đưa sản phẩm ra thị trường. Đặc biệt, tình trạng này rơi nhiều vào nhóm hàng hoá được tự công bố và chịu trách nhiệm của thương nhân chủ nhãn hiệu hàng hoá.

Cùng với hàng giả, tình trạng vi phạm về quyền sở hữu trí tuệ cũng diễn ra khá phổ biến. Qua công tác đấu tranh của các lực lượng chức năng, mỗi năm có hàng chục nghìn vụ việc liên quan đến xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử lý. Các hành vi vi phạm chủ yếu gồm xâm phạm kiểu dáng công nghiệp; xâm phạm quyền tác giả, tác phẩm; bị xâm phạm nhiều rơi vào đa số các loại hàng hoá có giá trị thương hiệu cao, nổi tiếng trên thị trường quốc tế như thời trang, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, phụ tùng xe gắn máy, đồ gia dụng…

Khảo sát trên các sàn thương mại điện tử Tiki, Lazada, Shopee, các trang mạng xã hội Facebook, Tiktok, Zalo dễ dàng thấy những lời giới thiệu bán hàng có dấu hiệu xâm phạm thương hiệu nổi tiếng quốc tế như Adidas, Gucci, LV, Hermes Chanel, Boss…. Hàng hoá trong nội địa cũng bị xâm phạm và làm giả thương hiệu như gạo, tương ớt, tôn lợp mái, cá biệt là pháo hoa…

Trong hoạt động thương mại truyền thống, hàng hoá xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ được bày bán công khai ở các chợ truyền thống, hội chợ, thậm chí tại các trung tâm thương mại lớn, siêu thị và rất đa dạng chủng loại, mẫu mã đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng.

Ngoài ra, những năm gần đây, tình trạng gian lận thương mại có diễn biến tinh vi, biến tướng dưới nhiều hình thức khác nhau gây khó khăn cho việc thanh tra, kiểm tra, điều tra xử lý của các lực lượng chức năng, nhất là trong các lĩnh vực hải quan, tài chính, gian lận trực tiếp đối với hàng hoá, gian lận về quảng cáo sản phẩm…

Theo Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, tình trạng sản xuất, kinh doanh buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, gian lận thương mại không chỉ gây thiệt hại kinh tế cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng và sự phát triển bền vững của thị trường. Đặc biệt là gây mất ổn định xã hội, làm suy giảm hình ảnh quốc gia, khả năng, năng lực cạnh tranh dẫn đến khó thu hút đầu tư quốc tế.

Tuyên chiến với hàng giả, hàng nhái

Báo cáo của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia nêu rõ, xuyên suốt trong quá trình thực hiện công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, phải nói đến sự quan tâm chỉ đạo của trực tiếp của Thủ tướng Chính phủ; Phó Thủ tướng, Trưởng ban Chỉ đạo 389 quốc gia; Bộ trưởng các Bộ: Công an, Công thương, Tài chính, Y tế…nhằm mục tiêu đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân, doanh.

Trong tình hình mới, phương thức thủ đoạn của các đối tượng sẽ tinh vi hơn, bài bản hơn do xã hội có nhiều tiến bộ về thương mại điện tử, thương mại thời công nghệ số.

Kết quả, trong 6 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng cả nước đã kiểm tra, xử lý 50.419 vụ liên quan đến buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, giảm 21,45% so với cùng kỳ.

Trong đó, có 10.836 vụ buôn bán, vận chuyển hàng cấm, hàng lậu (tăng 79,34% so với cùng kỳ); 36.313 vụ gian lận thương mại, gian lận về thuế (giảm 34,14% so với cùng kỳ); 3.270 vụ hàng giả, vi phạm sử hữu trí tuệ (tăng 8,64% so với cùng kỳ); thu nộp ngân sách nhà nước hơn 6.454,2 tỷ đồng (tăng 6,39% so với cùng kỳ); khởi tố hình sự 1.899 vụ (tăng 192,15% so với cùng kỳ), 3.271 đối tượng (tăng 70,99% so với cùng kỳ).

Đặc biệt, riêng trong tháng cao điểm từ 15/5-15/6, lực lượng chức năng cả nước đã kiểm tra, xử lý 10.437 vụ. Trong đó có 1.936 vụ buôn bán, vận chuyển hàng cấm, hàng lậu; 6.870 vụ gian lận thương mại, gian lận về thuế; 1.631 vụ hàng giả, vi phạm sử hữu trí tuệ; thu nộp ngân sách nhà nước hơn 1.278 tỷ đồng; khởi tố hình sự 204 vụ, 382 đối tượng bị khởi tố.

Theo đại diện Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, dự kiến thời gian tới, tình hình sản xuất, buôn bán hàng giả và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ cũng như các gian lận thương mại khác sẽ tiếp tục có những diễn biến phức tạp, thậm chí có thể gia tăng về số lượng, quy mô và tinh vi hơn.

Ngoài các phương thức thủ đoạn thường thấy, đã được nhận diện, xác định trong công tác nghiệp vụ của các lực lượng chức năng thời gian qua như; tại cửa khẩu; lợi dụng sự thông thoáng của chính sách thông quan hàng hoá, chính sách kho ngoại quan, hệ thống thông quan tự động, vào nội địa; chia nhỏ, phân tán ngay từ khi qua cửa khẩu về các điểm tập kết theo đơn hàng, nhóm hàng, lưu chứa nhiều nơi, không kéo dài thời gian, lựa chọn địa điểm thưa dân cư, nguỵ trang kín đáo… nhằm che mắt cơ quan chức năng để thực hiện sản xuất và buôn bán hàng hoá vi phạm.

Trong tình hình mới, phương thức thủ đoạn của các đối tượng sẽ tinh vi hơn, bài bản hơn do xã hội có nhiều tiến bộ về thương mại điện tử, thương mại thời công nghệ số cũng như các chính sách của Nhà nước tạo điều kiện cho sự phát triển của kinh tế tư nhân.

Trước thực trạng đó, cần có sự vào cuộc của các cấp chính quyền, các lực lượng thực thi, doanh nghiệp, người tiêu dùng một cách toàn diện, trách nhiệm, triệt để và đồng bộ các giải pháp.

Trong đó, doanh nghiệp cần nghiêm túc chấp hành các chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật nhà nước, các quy định trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thương mại, quy định về tiêu chuẩn quốc gia và chất lượng hàng hoá và pháp luật về sở hữu trí tuệ.

Các sàn thương mại điện tử đóng vai trò trung gian kết nối người bán và người mua, nên có trách nhiệm lớn trong việc kiểm soát và ngăn chặn hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Về phía cơ quan chức năng, cần có sự phối hợp chặt chẽ và công khai minh bạch từ phía các lực lượng. Khi luật pháp đủ mạnh, thực thi nghiêm túc, và người dân có ý thức, thì nạn hàng giả mới được đẩy lùi.

Công tác chống hàng giả là nhiệm vụ lâu dài, quyết liệt, cần có sự phối hợp chặt chẽ và công khai minh bạch từ phía các lực lượng. Trong thời gian tới, lực lượng liên ngành sẽ tăng cường kiểm tra, kiểm soát, điều tra xử lý; kiểm soát chặt chẽ tuyến biên giới cửa khẩu, đường hàng không, cảng biển, ứng dụng công nghệ số vào công tác quản lý dữ liệu hàng hoá; có mã định danh hàng hoá, nguồn gốc hàng hoá và chủ thể hàng hoá bằng các giải pháp công nghệ số.

Trong khi đó, đối với người tiêu dùng cần chọn cửa hàng chính hãng, các trung tâm thương mại uy tín, website chính thức, các đại lý ủy quyền của chủ thể quyền, đối với việc thực hiện mua sắm online trên các nền tảng cần có sự tham khảo, lựa chọn, so sánh và đánh giá kỹ cũng như kiểm tra hàng hoá, đặc biệt lựa chọn người bán, gian hàng uy tín, không thực hiện mua bán đối với các nền tảng xã hội ko rõ xuất xứ chủ trang hàng và đặc biệt không mua hàng bằng cảm xúc, cảnh giác trước các chiêu trò hàng giá rẻ, giảm giá sốc, hàng thanh lý và các khuyến mại đi kèm.

Người tiêu dùng cũng cần cập nhật các kiến thức, cách thức phân biệt hàng hoá giả mạo, các khuyến cáo của chủ thể quyền, chủ nhãn hàng đối với hàng hoá có nhu cầu tiêu dùng trước khi thực hiện hành vi tiêu dùng, có thể sử dụng các công cụ chống hàng giả để kiểm tra đánh giá hàng hoá theo khuyến cáo nhằm tăng độ tin cậy khi mua hàng.

Đồng thời, không tiếp tay cho sản xuất hàng hoá giả, buôn bán thương mại hàng giả hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ cũng như các gian lận thương mại khác, đặc biệt tuyên truyền đến các thành viên trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp không sử dụng hàng hoá giả mạo nhãn hiệu, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ để phát huy biện pháp cắt cầu cắt cung; kịp thời chia sẻ thông tin đến các lực lượng chức năng như: Quản lý thị trường, công an các sàn thương mại khi gặp phải hàng hoá giả mạo để các lực lượng thực thi kịp thời xử lý loại bỏ hàng giả trên thị trường.