Hạ tầng hàng không tắc cả trên trời, dưới đất

Hạ tầng quá tải - một trong những nút thắt lớn trở thành chủ đề được mổ xẻ chính tại chuyên đề về hàng không trong khuôn khổ Diễn đàn cấp cao du lịch Việt Nam lần thứ hai, sáng 9/12.

Tổng cục trưởng Du lịch Nguyễn Trùng Khánh cho biết, 80% hành khách du lịch Việt Nam đi bằng đường hàng không, góp phần giúp du lịch Việt Nam những năm qua đạt tốc độ tăng trưởng gấp đôi giai đoạn 2015 - 2018 và tăng hơn 15% so với cùng kỳ trong 11 tháng đầu năm.

Tuy nhiên, theo ông, một trong những hạn chế hiện nay là các thị trường trọng điểm như Hà Nội, TP HCM, Nha Trang... quá tải, nhiều thời điểm chưa được đáp ứng nhu cầu.

Ông Nguyễn Trùng Khánh - Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Việt Nam. Ảnh: Giang Huy

Theo các chuyên gia, hạ tầng hàng không quá tải không chỉ là nút thắt cho chính ngành này mà còn ảnh hưởng tới phát triển du lịch.

Đồng quan điểm, ông Lương Hoài Nam - chuyên gia hàng không, cho rằng "hạ tầng quá tải là đương nhiên". Ông dẫn chứng, Việt Nam có 22 sân bay, nhưng tổng công suất mới ngang bằng sân bay Changi (Singapore), sân bay Suvarnabhumi (Bangkok, Thái Lan), sân bay quốc tế Kuala Lampur (Malaysia)...

Thừa nhận thực trạng này, ông Võ Huy Cường - Phó cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam bổ sung, tắc nghẽn không riêng tại khu bay, đường tiếp cận vào sân bay cũng quá tải, điển hình là sân bay Tân Sơn Nhất. Do đó, việc phát triển và mở rộng sân bay vệ tinh là cần thiết, nhưng tồn tại hiện nay là chính sách còn khiếm khuyết, chưa tạo động lực cho các doanh nghiệp tham gia đầu tư.

"Cần có chính sách đồng bộ nếu muốn gỡ nút thắt hàng không. Hệ thống cảng hàng không sân bay nếu vài năm tới không gỡ được sẽ càng tắc hơn, ảnh hưởng không chỉ ngành hàng không mà cả du lịch", ông Cường nhấn mạnh.

Ông Võ Huy Cường - Cục phó Cục Hàng không Việt Nam. Ảnh: Giang Huy

Tuy nhiên ông lưu ý, giải quyết vấn đề này vẫn sẽ nảy sinh những nút thắt mới. Ông Cường dẫn chứng, trước năm 2006, Đà Nẵng rất khó mở cửa thị trường du lịch vì khách không biết ăn chơi gì, ở đâu... Nhưng sau thời gian phát triển hạ tầng du lịch, khách du lịch tới Đà Nẵng đạt những con số kỷ lục, nhưng lại gặp vấn đề về tắc nghẽn giao thông ở đây.

Góp ý giải pháp gỡ điểm nghẽn hạ tầng hàng không, ông Stefano Bortoli - CEO ATR cho rằng, nên tối ưu công suất nhàn rỗi của các sân bay nhỏ bằng cách sử dụng các máy bay ATR nhỏ, tiết kiệm năng lượng để không cần đầu tư nhiều,

Ủng hộ cách tiếp cận này, Phó cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cho rằng, Việt Nam cần khai thác hiệu quả nhất cơ sở hạ tầng hiện có. Bởi, hiện 4 sân bay quốc tế bắt đầu có dấu hiệu quá tải, trong đó Tân Sơn Nhất đã quá tải. Các sân bay còn lại, Việt Nam có điều kiện khai thác tốt hơn.

"Do bay Cam Ranh khó khăn, các hãng hàng không Trung Quốc, Nga.. bắt đầu bay đến Phú Quốc, Đà Lạt, Quy Nhơn... Đây là tín hiệu đáng mừng", ông Cường cho biết. Như vậy, các hãng lữ hành phải có định hướng cho khách đến các vùng miền mới.

Căn cơ hơn, các ý kiến cho rằng cần cơ quan điều hành chung định hướng phát triển ở từng vùng miền cụ thể. Trước mắt, khi chưa có, ngành du lịch và hàng không phải đồng hành với nhau để khai thác tốt những sân bay có đèn đêm như Đồng Hới, Phú Bài, Vân Đồn... Đây cũng là những sân bay đáp ứng được các tàu bay như ATR, A320, 321.

Ở góc độ tư nhân, đại diện Vietjet đề nghị, cần xã hội hoá mạnh hơn để tư nhân cùng tham gia phát triển, huy động vốn cho hạ tầng. Theo ông, hiện nhiều quốc gia Australia, Anh, Mỹ... cho tư nhân tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng hàng không và một số sân bay tại Australia, Thái Lan cho tư nhân quản lý vận hành nên đạt chất lượng rất tốt.

"Chúng ta không nên chỉ 'chăm chăm chờ vốn Nhà nước' trong đầu tư hạ tầng hàng không. Cho phép tư nhân, quỹ đầu tư nước ngoài tham gia phát triển hạ tầng cơ sở sẽ giúp giải bài toán đầu tư này", ông Cường nhấn mạnh.

Về vấn đề này, ông Lương Hoài Nam bổ sung, thực tế Việt Nam đề cập xã hội hoá hạ tầng sân bay 10 năm nay, nhưng chuyển hoá thành dự án thực tế chưa nhiều. Ông đề cập gần đây mở rộng nhà ga thứ ba Tân Sơn Nhất loay hoay vài năm nay rồi cuối cùng đề xuất giao Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đầu tư. Hay Long Thành cũng được đề xuất giao ACV - doanh nghiệp Nhà nước làm.

Đồng tình quan điểm phải xã hội hoá hạ tầng hàng không, ông Lương Hoài Nam - chuyên gia hàng không nói, Chính phủ cần có chính sách biện pháp để biến từ lời nói thành hành động thực tế.

Nói về sân bay được làm bằng vốn tư nhân, Phó cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam nhìn nhận, hiện chưa có tổng kết rõ ràng nào về hiệu quả các dự án này. Một số sân bay, cảng hàng không đã được xã hội hoá như Vân Đồn, Cam Ranh... nhưng theo ông Cường, muốn mở rộng thêm lại vướng. "Cơ chế, hệ thống pháp lý hiện nay đã đủ hấp dẫn, tạo niềm tin cho nhà đầu tư hay chưa? Chúng ta phải chỉ ra và gỡ điểm nghẽn này để nghĩ tới tháo nút thắt lớn hơn", ông Cường nhấn mạnh.