Hà Nội: Xã Thư Lâm tìm lời giải hút khách quốc tế

Xã Thư Lâm là đơn vị hành chính mới của thành phố Hà Nội, đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025 theo Nghị quyết 1656/NQ-UBTVQH15, với diện tích hơn 43km² và quy mô dân số trên 95.000 người. Trên không gian rộng ấy là một “mật độ di sản” hiếm có: 96 di tích, trong đó có 25 di tích cấp Quốc gia, 18 di tích cấp thành phố, cùng 31 lễ hội, bao gồm hai di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là Lễ hội Đền Sái và Lễ hội Kén rể thôn Đường Yên.

Theo Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu, Thư Lâm đang hội tụ đúng những giá trị mà du lịch Thủ đô ưu tiên phát triển: hệ thống di sản vật thể - phi vật thể phong phú, không gian làng quê Bắc Bộ còn nguyên bản, làng nghề gỗ Vân Hà - Thiết Úng nổi tiếng và chuỗi lễ hội đặc sắc như Rước vua Đền Sái, hội Kén rể, hội Kéo lửa nấu cơm thi. Từ đây, địa phương có thể phát triển trọn gói các dòng sản phẩm du lịch văn hóa, du lịch làng nghề gắn với sáng tạo, du lịch lễ hội và nghệ thuật truyền thống.

Khai thác “mỏ vàng” di sản Thư Lâm

Không chỉ dày đặc di tích, Thư Lâm còn được ví như một “bảo tàng sống” của nghệ thuật dân gian Hà Nội. Ca trù Lỗ Khê vang bóng gần 600 năm, giữ trọn nét bác học tao nhã; múa rối nước Đào Thục đã hơn 300 năm tuổi, gắn chặt với cảnh quan làng quê Bắc Bộ; tuồng Lương Quy có lịch sử hơn một thế kỷ và chèo Thư Lâm vẫn bền bỉ tồn tại trong sinh hoạt cộng đồng.

Ở làng nghề gỗ mỹ nghệ Thiết Úng, 25 nghệ nhân - trong đó có 5 nghệ nhân ưu tú - ngày ngày “thổi hồn” vào những sản phẩm gỗ tinh xảo, nhiều dòng sản phẩm đạt chuẩn OCOP, gắn với thương hiệu “Gỗ mỹ nghệ Vân Hà” và đã vươn ra thị trường xuất khẩu.

Sở Du lịch Hà Nội phối hợp với UBND xã Thư Lâm khảo sát điểm đến cho du khách

Những giá trị ấy đang từng bước được “đóng gói” thành hành trình trải nghiệm văn hóa Thư Lâm trong ngày: bắt đầu từ làng nghề Thiết Úng, nơi du khách tận mắt xem nghệ nhân thao tác chạm khắc; tiếp đó là dâng hương tại Đền Sái, tìm hiểu truyền thuyết An Dương Vương và lễ hội Rước vua giả; thưởng thức chương trình múa rối nước Đào Thục ngay tại sân khấu làng quê; dùng bữa với ẩm thực quê Bắc; rồi kết thúc bằng những trích đoạn ca trù Lỗ Khê, tuồng Lương Quy và chèo Thư Lâm. Nhiều doanh nghiệp du lịch đánh giá đây là tour giàu bản sắc, hài hòa giữa văn hóa - lễ hội - nghệ thuật, đủ chiều sâu để phát triển thành sản phẩm chủ lực.

Tuy nhiên, để tour không chỉ “hay trên giấy” mà thật sự trở thành điểm dừng chân thường xuyên của các đoàn khách quốc tế, Thư Lâm vẫn cần những lời giải cụ thể.

Phó Chủ tịch UBND xã Thư Lâm Nguyễn Thành Luân thẳng thắn nhìn nhận địa phương còn đối diện nhiều thách thức: Hạ tầng giao thông và bãi đỗ xe chưa thật sự đồng bộ, dịch vụ phụ trợ còn thiếu, công tác quảng bá chưa tương xứng với tiềm năng, mô hình trải nghiệm chưa đa dạng, nguồn nhân lực du lịch tại chỗ chưa được đào tạo bài bản.

Hiến kế bứt phá tour văn hóa Thư Lâm

Từ thực tế đó, các chuyên gia và doanh nghiệp lữ hành đề xuất một loạt hướng đi để Thư Lâm bứt phá, trước hết là “mài giũa” chính những giá trị đang có. PGS.TS Dương Văn Sáu cho rằng địa phương đã làm tương đối tốt khâu dịch vụ nền tảng, nhưng cần nâng chất trải nghiệm.

Ông gợi ý tổ chức các dịch vụ vận chuyển mang bản sắc nông thôn như xe trâu theo mùa, giúp du khách cảm nhận rõ hơn không khí làng quê; tập trung hoàn thiện chất lượng những dịch vụ hiện có, đồng thời “kết nối mạnh hơn với doanh nghiệp để chuyển giá trị thành giá cả”, tức là biến câu chuyện di sản thành các gói sản phẩm cụ thể, dễ bán và dễ mua.

Ở góc độ thị trường quốc tế, TS. Vũ Văn Tuyên, Giám đốc Travelogy Việt Nam, nhấn mạnh lợi thế vị trí khi Thư Lâm chỉ cách sân bay Nội Bài khoảng 26km, rất thuận tiện cho các đoàn khách quốc tế kết nối trước hoặc sau hành trình dài.

Theo ông, hiếm nơi nào vùng ven Hà Nội còn giữ được khá nguyên vẹn hình ảnh cây đa - bến nước - sân đình như ở Thư Lâm, trong khi cơ sở hạ tầng đã đủ sức đón các đoàn khách MICE vài trăm người. Ông đề xuất xã xây dựng thêm không gian nghệ thuật sắp đặt liên quan đến múa rối nước để du khách chụp ảnh, mua rối mini làm quà và kết hợp với các trò chơi trải nghiệm dựa trên nghi thức lễ hội như thi thổi cơm, qua đó kéo dài thời gian lưu trú.

Du khách tham quan điểm đến Thư Lâm

Bà Nguyễn Thị Bích Ngà, Giám đốc Công ty du lịch Chiếc Nón Việt, đưa thêm góc nhìn từ thị trường Italia và Châu Âu. Theo bà, nhóm khách này đang chuyển mạnh sang tìm kiếm các sản phẩm du lịch xanh, bền vững và chân thực. Nhiều đối tác quốc tế yêu cầu bỏ các show múa rối nước trong nhà ở trung tâm thành phố để tìm đến không gian biểu diễn gốc, giàu câu chuyện văn hóa hơn.

Đào Thục, với sân khấu giữa làng quê và câu chuyện đời sống nông nghiệp, đáp ứng trọn vẹn xu hướng đó. Bà đánh giá cao sự sạch sẽ, bài bản của làng nghề Thiết Úng và đề nghị địa phương sớm có bộ phận chuyên trách kết nối doanh nghiệp, thiết kế tour linh hoạt cho từng thị trường khách.

Từ trải nghiệm đã có với các đoàn khách quốc tế, bà Đặng Thị Thọ, đại diện Phoenix Voyages, cho rằng, xã Thư Lâm đang sở hữu một “tam giác sản phẩm” cực mạnh gồm Thiết Úng - Đào Thục - Đền Sái, hoàn toàn có thể kết hợp với tour đạp xe khám phá làng quê Bắc Bộ. Muốn chuỗi sản phẩm này vận hành hiệu quả, theo bà, cần đẩy mạnh truyền thông, xây dựng các tour ghép để bảo đảm lượng khách ổn định, từ đó nâng thu nhập cho người dân địa phương và tạo động lực gìn giữ di sản.

Với thị trường Đông Bắc Á và khách nội địa, ông Nguyễn Hữu Cường, Tổng giám đốc Tràng An Travel, Trưởng ban Phát triển hội viên CLB Lữ hành UNESCO Hà Nội, nhận định làng nghề gỗ và hệ thống đền chùa của Thư Lâm là lợi thế rõ rệt. Khách Nhật Bản, Hàn Quốc vốn rất quan tâm đến văn hóa tâm linh và đồ gỗ thủ công, trong khi giới trẻ Việt Nam lại yêu thích không gian làng cổ, những bối cảnh đậm chất Bắc Bộ để tìm hiểu văn hóa và “check-in”. Với 96 di tích và mùa lễ hội dày đặc, Thư Lâm có khả năng trở thành điểm đến quanh năm nếu biết thiết kế lịch sự kiện định kỳ và sản phẩm phù hợp cho từng nhóm khách.

Múa rối Đào Thục là một trong những di sản văn hoá phi vật thể tiêu biểu của Thủ đô. Ảnh: H.L

Trên cơ sở các hiến kế, xã Thư Lâm đang xây dựng Đề án bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, thể thao truyền thống gắn với phát triển công nghiệp văn hóa giai đoạn 2025-2030. Trọng tâm là hoàn thiện quy hoạch, đầu tư đồng bộ hạ tầng văn hóa - thể thao, mở rộng không gian ẩm thực, lưu trú và mua sắm; xây dựng Trung tâm biểu diễn nghệ thuật truyền thống tại Đào Thục; mở lớp truyền dạy ca trù, tuồng, rối nước cho thế hệ trẻ; đẩy mạnh truyền thông số và hỗ trợ làng nghề đăng ký bản quyền, tổ chức định kỳ Tuần lễ tinh hoa đồ gỗ Vân Hà.

Theo Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu, Thư Lâm đã sở hữu đầy đủ điều kiện để trở thành điểm đến văn hóa, nghệ thuật, làng nghề đặc sắc của Thủ đô giai đoạn 2025-2030.

Vấn đề còn lại là cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa địa phương - doanh nghiệp - người dân: Địa phương tập trung cải thiện hạ tầng, chuẩn hóa khâu đón tiếp và thuyết minh, xây dựng mô hình quản lý điểm đến thống nhất; doanh nghiệp chủ động khảo sát, đưa tour vào khai thác ổn định; người dân tích cực tham gia du lịch cộng đồng, giữ gìn môi trường và bản sắc. Sở Du lịch Hà Nội cam kết đồng hành trong xây dựng sản phẩm gắn với công nghiệp văn hóa, quảng bá mạnh trên các kênh truyền thông.

Khi những mảnh ghép ấy được lắp lại với nhau, xã Thư Lâm không chỉ là vùng đất “dày di sản” trên bản đồ hành chính mà sẽ trở thành một miền di sản sống động của Hà Nội - nơi nghệ thuật dân gian, làng nghề cổ và không gian lễ hội hòa quyện trong từng trải nghiệm.

Đó cũng là lời giải để trong tương lai gần, du khách quốc tế nườm nượp tìm về Thư Lâm, không chỉ để xem một buổi rối nước hay ghé qua làng nghề, mà để sống trọn một ngày trong không gian văn hóa Bắc Bộ đích thực.