Giao sàn thương mại điện từ khai và nộp thuế thay cho người kinh doanh

Quy về một đầu mối

Một trong những nội dung gây chú ý của Thông tư số 40 là quy định: Ngoài việc thực hiện nghĩa vụ thuế theo các quy định hiện hành thì chủ sở hữu sàn thương mại điện tử (TMĐT) sẽ có trách nhiệm khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh thông qua sàn theo lộ trình của cơ quan thuế. Đây là một trong những nội dung nhận được nhiều ý kiến không đồng thuận.

Theo đại diện một sàn TMĐT lớn tại Việt Nam, sàn TMĐT rất khó “thay thế” cơ quan thuế để kê khai và nộp thuế giúp hộ kinh doanh trên sàn, bởi lẽ, sàn TMĐT chỉ là nơi kết nối về công nghệ cho người bán hàng, hoàn toàn không có nghiệp vụ về thuế để thực hiện kê khai. Mặt khác, sàn TMĐT cũng thực hiện nghĩa vụ thuế của riêng mình theo đúng quy định của pháp luật nên không thể nộp thay người kinh doanh.

“Nếu buộc phải thực hiện quy định trên, nếu sàn TMĐT kê khai sai, tính toán và ghi nhận không chuẩn, hoặc sàn không có “công cụ”để buộc người kinh doanh nộp thuế thì trách nhiệm pháp lý của sàn sẽ như thế nào? Trường hợp người kinh doanh trốn tránh hoặc cố tình nợ thuế sẽ phải xử lý thế nào? Chưa kể, sàn TMĐT sẽ phát sinh thêm chi phí và phải bổ sung nguồn lực lớn nếu thực hiện quy định này”- đại diện sàn TMĐT nói.

Về thời hạn để Thông tư có hiệu lực là từ 1/8 tới đây, như vậy khoảng thời gian còn lại là quá ngắn để các sàn sắp xếp về công nghệ, bố trí thêm nhân lực thực hiện yêu cầu của cơ quan thuế. Do đó, Thông tư gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

Không chỉ “tạo áp lực” cho sàn TMĐT bởi quy định trên, Thông tư 40 còn “như đánh đố” khi chỉ hướng dẫn chung là: “Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong năm Dương lịch từ 100 triệu đồng trở xuống thì thuộc trường hợp không phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN theo quy định pháp luật. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng hạn; chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế theo quy định”.

Trên thực tế, cá nhân kinh doanh có thể thực hiện bán hàng qua nhiều sàn TMĐT khác nhau và chỉ bản thân cá nhân đó biết được doanh thu phát sinh tổng hợp lại như thế nào. Như vậy, một sàn TMĐT đơn lẻ khó có khả năng xác định doanh thu của người kinh doanh trên sàn có đạt 100 triệu đồng/năm hay không.

Nếu xác định mức doanh thu không đúng hoặc không đủ, trách nhiệm xử lý của các bên liên quan thế nào? Bên cạnh đó, quy định này cũng dẫn đến việc người kinh doanh có thể “lách luật”, “né thuế” bằng cách chia nhỏ doanh thu, mở nhiều shop trên sàn, hoặc nhờ người đứng tên shop…

Thông tư đang "xung đột" với Nghị định

Ủng hộ quan điểm cần thu thuế các cá nhân, hộ kinh doanh nói chung và trên sàn TMĐT nói riêng vì mục tiêu chống thất thu thuế, song theo ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Dịch vụ tư vấn thuế của Deloitte Việt Nam, quy định này cần được xem xét kỹ lưỡng và có thể cần được điều chỉnh phù hợp với thực tế.

“Quy định ràng buộc các nền tảng bán lẻ trực tuyến phải có trách nhiệm kê khai, nộp thuế hộ bán lẻ trên sàn là cách kiểm soát triệt để, tiến bộ và công bằng nhất. Tuy nhiên, quy định trong Thông tư 40 sẽ dễ cho cơ quan quản lý thuế, nhưng gây khó cho các sàn TMĐT.

Quy định này còn chưa chặt chẽ, cần chỉnh sửa thêm cho hài hòa giữa vai trò quản lý thu thuế của cơ quan thuế, trách nhiệm tối cao trong kê khai nộp thuế của cá nhân kinh doanh trước pháp luật và việc hỗ trợ cơ quan thuế thông qua hoạt động kinh doanh của sàn”- ông Tuấn nói.

Ảnh minh họa (nguồn IT)

Từ góc độ quy định của pháp luật, Luật sư Trương Hữu Huy, Đoàn Luật sư TP HCM, Giám đốc điều hành Công ty Luật Huy & Partners, cho biết, sàn giao dịch TMĐT không phải là đơn vị “trả thu nhập” mà chỉ cung cấp hạ tầng công nghệ để kết nối người bán và người mua, giúp họ thực hiện giao dịch. Vì vậy, sàn không thuộc đối tượng có nghĩa vụ kê khai, khấu trừ thuế thu nhập của người bán theo quy định tại khoản 1, Điều 24 của Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Ngoài ra, căn cứ Điều 36, Khoản 7 Điều 37 Nghị định 52/2013/NĐ-CP quy định về thương mại điện tử, trách nhiệm của thương nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử không bao gồm trách nhiệm kê khai và nộp thuế thay cho người bán, mà người bán chính là đối tượng có trách nhiệm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế theo quy định pháp luật về thuế (cụ thể là Khoản 1, Điều 24, Luật Thuế TNCN 2007).

Như vậy, xét về góc độ pháp lý, theo quy định tại Điều 156 của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Thông tư 40 là văn bản dưới nghị định nhưng lại gây xung đột và mâu thuẫn với văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn là Nghị định số 52/2013/NĐ-CP thì điều này là trái với các nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật theo quy định tại Điều 156 đã dẫn - Luật sư Huy nhấn mạnh thêm.

Bên cạnh đó, Điều 45 Luật Quản lý thuế cũng quy định: “Cá nhân kinh doanh sẽ phải kê khai và nộp thuế tại cơ quan thuế nơi họ đặt địa điểm kinh doanh”. Trong khi hầu hết các sàn TMĐT đều có địa điểm kinh doanh ở tỉnh khác (thường là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh). Vì thế, việc yêu cầu các sàn TMĐT kê khai và nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh trên sàn sẽ dẫn đến mâu thuẫn với quy định hiện hành trong trường hợp cá nhân kinh doanh có trụ sở tại tỉnh khác.

Điều này cũng gây ra nhiều khó khăn, vướng mắc cho các sàn TMĐT và cá nhân kinh doanh trong việc chứng minh với cơ quan thuế về số thuế đã khấu trừ, nộp thay với cơ quan thuế tại địa phương” - Luật sư Trương Hữu Huy khẳng định.

Cho rằng Thông tư 40 còn nhiều nội dung bất cập, mới đây, trong thông cáo gửi cơ quan báo chí, ông Nguyễn Ngọc Dũng - Phó Chủ tịch VECOM cho biết, mặc dù quyết định có tác động trực tiếp đến hàng chục sàn TMĐT và sự phát triển của TMĐT cũng như hàng chục nghìn hộ kinh doanh nhưng 15 ngày sau khi Thông tư này được ban hành, những đối tượng liên quan mới lần đầu được tiếp cận Thông tư.

“Thông tư 40/2021/TT-BTC được ban hành có nhiều nội dung mới so với bản dự thảo đăng tải đầu tiên ngày 12-3-2021 nhưng Ban soạn thảo chưa tổ chức lấy ý kiến của các bên liên quan và các đối tượng chịu sự tác động trực tiếp.

Đây là lần đầu tiên Hiệp hội và các hội viên được tiếp cận tới Thông tư này. Do đó, một số quy định trong Thông tư chưa có tính khả thi cao và có thể gây ra nhiều tác động lớn đối với hoạt động kinh doanh của các sàn TMĐT cũng như hàng trăm nghìn cá nhân kinh doanh trên sàn”- Phó Chủ tịch VECOM nói.

Trao đổi bên lề với VECOM, ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó TGĐ Deloitte Việt Nam cũng cho rằng, cơ quan thuế nếu muốn thu thuế triệt để mà vẫn đảm bảo sự hợp tác từ phía các sàn TMĐT, thì có thể nghiên cứu cơ chế khấu trừ tuyệt đối tại nguồn tương tự như thu từ hoạt động kinh doanh chứng khoán. Nghĩa là, do không chắc chắn việc cá nhân kinh doanh có thỏa mãn điều kiện không phải nộp thuế hay không và không cần có ủy quyền từ cá nhận; với mỗi giao dịch trên sàn thành công, quản lý sàn TMĐT sẽ khấu trừ thuế ngay và định kỳ sẽ gửi xác nhận khấu trừ thuế cho cá nhân kinh doanh.

Số thuế khấu trừ tuyệt đối sẽ được sàn TMĐT tổng hợp và kê khai, nộp đầy đủ cho cơ quan thuế. Cuối năm, cá nhân kinh doanh có thể tổng hợp các nguồn thu nhập kinh doanh khác nhau để kê khai và nộp bộ hồ sơ quyết toán (gồm xác nhận khấu trừ thuế do các sàn TMĐT cung cấp) cho cơ quan thuế.

Nếu có phát sinh số thuế được hoàn thì sau đó sẽ làm thủ tục hoàn với cơ quan thuế. Thực hiện cơ chế này sẽ giúp nâng cao ý thức trong việc ghi chép, theo dõi, kê khai thuế đầy đủ của cá nhân kinh doanh và giải tỏa trách nhiệm pháp lý cho các sàn TMĐT.