Giải pháp gìn giữ giá trị lịch sử từ bức phù điêu "Bắt sống phi công Mỹ"

Các đồng chí chủ trì hội thảo khoa học

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Đình Khuyến, Chủ tịch UBND quận Tây Hồ cho biết, năm 1965-1968, Nhà máy điện Yên Phụ là mục tiêu của nhiều cuộc đánh bom từ quân đội Mỹ. Năm 1967, căng thẳng leo thang dẫn đến Mỹ tổ chức đánh thẳng vào Hà Nội, trong đó nhà máy điện Yên Phụ được đặt làm mục tiêu trọng yếu. Từ tháng 5 đến tháng 10/1967, không lực Hoa Kỳ đã tổ chức 5 đợt tấn công vào nhà máy nhằm cắt nguồn cấp điện cho Hà Nội và các tỉnh lân cận, có những đợt làm phá hỏng nặng nề trang thiết bị khu xưởng.

Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã lắp đặt hệ thống phòng thủ quanh nhà máy, cùng với việc phát khói làm mờ tầm nhìn của máy bay để chống lại những đợt thả bom này, duy trì nguồn cấp điện thành phố. Những nhân viên cán bộ công tác ở xưởng điện cũng tích cực tham gia bảo vệ nhà máy điện khỏi các đợt phá bom. Hàng chục máy bay cùng binh sĩ người Mỹ, trong đó có John McCain đã tấn công vào nhà máy, song đã bị bộ đội Việt Nam bắn rơi và bắt sống.

Để ghi nhớ sự kiện này, tại vỉa hè đường Thanh Niên - con đường đẹp đẽ giữa Hồ Tây và Hồ Trúc Bạch trên địa bàn phường Yên Phụ, quận Tây Hồ, bức phù điêu “bắt sống phi công Mỹ” John McCain được xây dựng năm 1967.

Ông Nguyễn Đình Khuyến phát biểu tại buổi hội thảo khoa học

Những năm qua, UBND quận Tây Hồ đã có nhiều cố gắng trong việc bảo quản bức phù điêu, chỉnh trang hệ thống hạ tầng xung quanh khu lưu niệm tại đường Thanh Niên, phường Yên Phụ. Tuy nhiên, trải qua thời gian, bức phù điêu “bắt sống phi công Mỹ” John McCain có dấu hiệu bị xuống cấp.

Với tinh thần cầu thị, hội thảo được tổ chức nhằm ghi nhận những ý kiến gợi ý của các quý vị đại biểu để thời gian tới đây, quận Tây Hồ có thể triển khai việc chỉnh trang, tu bổ bức phù điêu, tăng cường công tác tuyên truyền, phát huy giá trị, nâng cao nhận thức của Nhân dân về chiến công hiển hách của quân dân ta trong bảo vệ Tổ quốc; đồng thời tôn vinh tinh thần yêu chuộng hòa bình, lòng bác ái của nhân dân Việt Nam và hướng tới xây dựng tương lai Hòa bình - ổn định - phát triển cho Việt Nam và tất cả các quốc gia trên thế giới.

Trong không khí cả nước chào mừng kỷ niệm 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước 30/4 và Ngày Quốc tế lao động 1/5, kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy địa cầu, hướng tới kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô, hội thảo khoa học được tổ chức cũng là sự kiện ôn lại sự kiện vẻ vang, anh hùng của Quân dân Thủ đô, đồng thời nhắc nhớ tới một vị Thượng nghị sỹ Mỹ đã có nhiều đóng góp cho quan hệ ngoại giao Việt - Mỹ ngài John McCain.

Ông Phạm Quang Nghị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội đóng góp ý kiến tại hội thảo khoa học

Đóng góp tham luận tại tọa đàm, ông Phạm Quang Nghị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội cho biết, cơ bản nên giữ nguyên mẫu bia cũ, có thể giữ nguyên lời văn hoặc sửa lại đôi chút, làm lại hình ảnh chiếc máy bay đang bốc cháy lao xuống hồ thay cho phi công giơ tay đầu hàng. Đặc biệt cần hết sức chú ý đến câu từ ghi trên bia.

Về quy mô tấm bia, nên làm bằng chất liệu đá xanh, để ngoài trời không bị hư hại, phóng lớn hơn tối đa 1,5 lần bia hiện nay. Đặt trên bệ đá, cao khoảng 30 - 40cm. Có thể để nguyên tại vị trí hiện tại, hoặc xê dịch đôi chút để không vướng vào các cây xanh liền kề.

Qua quá trình nghiên cứu, TS Vũ Thị My, Viện Bảo tồn di tích (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết, cấu trúc của bức phù điêu khá tốt nhưng lớp xi măng liên kết văn tự trên bề mặt vữa đã bị bong tróc, tách lớp, hư hỏng, văn tự đã bị mất một số dấu thanh.

Đề xuất những giải pháp bảo quản vật liệu, TS Vũ Thị My khuyến nghị quận Tây Hồ sử dụng công nghệ bảo quản chống các tác nhân sinh học gây hại trên bề mặt liệu vữa như nấm mốc, rêu tảo...

Các đại biểu tham góp ý kiến

Tại buổi tọa đàm, 9 tham luận từ các chuyên gia, nhà khoa học đã đưa ra các ý kiến gợi ý, định hướng, những giải pháp tu bổ, chỉnh trang phần phù điêu liên quan đến mỹ thuật, bảo tồn.

Những giải pháp tu bổ, chỉnh trang phần tiểu cảnh liên quan đến xây dựng; những giải pháp về hạ tầng kỹ thuật, điện chiếu sáng; giải pháp vận hành, duy tu, bảo dưỡng và quản lý địa điểm lưu niệm sự kiện; một số giải pháp nhằm phát huy giá trị để nơi đây không chỉ là địa điểm lưu lại sự kiện lịch sử, địa điểm viếng thăm của các vị lãnh đạo, cơ quan, đoàn thể Hoa Kỳ, gia đình Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain mà còn trở thành điểm đến của du khách.