Gánh nặng trả nợ tại dự án "đắp chiếu" của Tổng Công ty Giấy Việt Nam

Chiều 7/6, tại cuộc họp báo chuyên đề về tình hình quản lý nợ công do Bộ Tài chính tổ chức, ông Võ Hữu Hiển - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại đã thông tin liên quan đến dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam của Tổng Công ty Giấy Việt Nam.

Trước đó, Chính phủ báo cáo Quốc hội về công tác vay, trả nợ công năm 2018 và việc thực hiện các chỉ tiêu an toàn nợ theo Nghị quyết của Quốc hội trong đó có nhắc đến việc trong năm 2018, Quỹ Tích lũy trả nợ đã phải ứng vốn trả nợ cho Tổng Công ty Giấy Việt Nam với số tiền 7,61 triệu EUR (tương đương 8,13 triệu USD), nâng tổng mức ứng vốn lên 82,6 triệu EUR (tương đương 97 triệu USD).

Về vấn đề này, ông Hiển xác nhận dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam đã được Chính phủ tạm ứng để trả nợ thay nhưng đến nay dự án vẫn chưa được đấu giá thành công nên khoản tiền hoàn lại vẫn chưa được công bố.

Cũng theo ông Hiển, dự án này đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Công Thương chịu trách nhiệm xử lý và hiện nay đang làm thủ tục phá sản bán đấu giá để thu hồi. Khoản tiền này nhằm hoàn lại một phần tiền tạm ứng của Chính phủ cho công ty để trả nợ.

Nhà máy Bột giấy Phương Nam.

Nói cụ thể thêm, ông Hiển cho biết, một phần tiền trong việc bán đấu giá dự án sẽ được đưa vào Quỹ Tích lũy trả nợ. Trên thực tế, dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam đã không trả được nợ ngay từ kỳ đầu tiên và quỹ tích lũy trả nợ đã phải ứng cho dự án vay từ năm 2008 đến nay.

Như chúng tôi đã thông tin, dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam lại 1 trong 12 đại dự án nghìn thua lỗ, yếu kém ngành Công Thương, dự án ban đầu được UBND tỉnh Long An phê duyệt dự án đầu tư vào cuối năm 2003 với tổng mức đầu tư gần 1.500 tỷ đồng. Đến nay, sau hơn 15 năm triển khai và rót vào hàng nghìn tỷ đồng, công trình đang được xây dựng phương án thanh lý và phương án trả khối nợ khổng lồ.

Theo tìm hiểu của phóng viên, dự án ban đầu do Công ty TNHH MTV Phát triển công nghiệp và Vận tải (Tracodi) làm chủ đầu tư được khởi công năm 2004, tuy nhiên đến tháng 6/2008 thì dừng thi công do thiếu vốn. Vào tháng 6/2009, dự án được chuyển giao từ Tracodi sang Tổng Công ty Giấy Việt Nam. Sau khi tiếp nhận, Tổng Công ty Giấy Việt Nam đã tiến hành lập báo cáo điều chỉnh tăng vốn lên 3.409,9 tỷ đồng.

Sau đó, Tổng Công ty Giấy Việt Nam đã đưa dây chuyền vào chạy thử. Tuy nhiên, khi chạy thử, dây chuyền gặp sự cố, do đó, từ tháng 10/2012 đến nay, dự án dừng hoạt động.

Theo báo cáo, tính đến ngày 31/12/2015, tổng chi phí đầu tư vào dự án là 2.636 tỷ đồng, tính đến cuối năm 2016, tính cả lãi suất phải trả, tổng nợ phải trả lên tới 2.695 tỷ đồng. Tháng 9/2016, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã đồng ý về chủ trương bán đấu giá toàn bộ tài sản cố định và hàng hoá tồn kho của nhà máy.

Nguyên nhân khiến nhà máy “nghìn tỷ” này phải đắp chiếu được giải thích do Tracodi thiếu năng lực, kinh nghiệm. Tuy nhiên, sau khi chuyển về chủ đầu tư mới là Tổng Công ty Giấy Việt Nam, dự án cũng không được làm tốt khâu rà soát, đánh giá tình trạng, không lường hết được những khó khăn về công nghệ, khả năng cung cấp nguyên liệu...

Trong một báo cáo mới đây, Bộ Công Thương cho biết, dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam đã được Chính phủ đồng ý về chủ trương cho bán đấu giá toàn bộ tài sản cố định và hàng hóa tồn kho của nhà máy.

Bộ Công Thương đã chỉ đạo Tổng Công ty Giấy Việt Nam triển khai thực hiện bán đấu giá toàn bộ tài sản cố định và hàng hóa tồn kho của nhà máy vào tháng 7/2017 (gia hạn 2 lần trong tháng 8 và tháng 9/2017) nhưng không thành công do giá trị thẩm định của dự án theo quy định hiện hành quá cao, và vướng mắc về việc chưa có cơ sở pháp lý trong việc điều chỉnh giá khởi điểm để tiếp tục triển khai bán đấu giá dự án trong trường hợp bán đấu giá lần đầu đầu không thành công.

Tại cuộc họp báo chuyên đề Bộ Tài chính diễn ra vào 28/3/2019, ông Đặng Quyết Tiến - Cục trưởng Cục Tài chính Doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết Nhà máy bột giấy Phương Nam được đầu tư thêm 3.000 tỷ đồng để thanh lý, nhưng sau 3-4 lần đấu giá vẫn không có nhà đầu tư mua. Thậm chí, dù bán giá 1.000 tỷ đồng thì vẫn khó có nhà đầu tư nào mua bởi vì nhà máy không hoạt động.

Gần đây nhất, thừa ủy quyền của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã ký báo cáo gửi đại biểu Quốc hội về tình hình và kết quả xử lý tồn tại, yếu kém của 12 dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương.

Đáng chú ý, báo cáo có nhắc đến dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam của Tổng Công ty Giấy Việt Nam. Theo đó, Tổng Công ty Giấy Việt Nam phối hợp cùng với đơn vị tư vấn đã hoàn thành công tác định giá lại dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam và đã trình Bộ Công Thương phê duyệt kết quả để tiếp tục xây dựng phương án và tổ chức triển khai bán đấu giá dự án theo quy định, dự kiến trong quý 2/2019.

Tại thời điểm này, dù chưa thể nói trước được kết quả đấu giá dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam ra sao nhưng có thể nói rằng để lấy lại hàng nghìn tỷ đồng như đã đầu tư như ban đầu là điều không thể, chứ chưa nói đến là lỗ cả nghìn tỷ đồng. Vậy, ai sẽ chịu trách nhiệm cho sự thua lỗ đó, và ai sẽ là người giải quyết hậu quả về sau (?!).