ESG - Điều kiện sống còn trong hệ sinh thái kinh doanh hiện đại

Đây là nhận định của ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, đưa ra tại Hội thảo “Nâng hạng thị trường chứng khoán, mở rộng kênh huy động vốn cho nền kinh tế” do Báo Lao động phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức chiều 30/7.

ESG sẽ là “la bàn chỉ hướng” cho dòng vốn thông minh

Theo ông Huy, ESG – viết tắt của Environmental (Môi trường), Social (Xã hội), và Governance (Quản trị) – đang được các định chế tài chính, quỹ đầu tư, sàn giao dịch chứng khoán và tổ chức xếp hạng quốc tế coi là hệ khung giá trị nền tảng, là “la bàn chỉ hướng” cho dòng vốn thông minh, dài hạn và có trách nhiệm.

Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đang tái cấu trúc mạnh mẽ theo hướng đề cao tính bền vững và minh bạch, ESG không chỉ là một bộ tiêu chí quản trị tốt, mà còn trở thành điều kiện cần để doanh nghiệp có thể tiếp cận được với các quỹ đầu tư lớn, đặc biệt là dòng vốn quốc tế đang ngày càng khắt khe với các chuẩn mực về phát triển bền vững.

Đối với các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán – vốn là nhóm chịu sự giám sát công khai từ cả nhà đầu tư và cơ quan quản lý – ESG càng mang ý nghĩa chiến lược.

Các nhà đầu tư hiện đại, nhất là khối đầu tư tổ chức và các quỹ ESG quốc tế, không còn nhìn doanh nghiệp chỉ qua lăng kính lợi nhuận hay chỉ số tài chính ngắn hạn. Thay vào đó, họ đặt ra những câu hỏi mang tính bản chất và dài hạn hơn: Doanh nghiệp này đóng góp như thế nào cho một môi trường sống bền vững; doanh nghiệp có thực sự chăm lo đến người lao động và cộng đồng xung quanh; văn hóa quản trị nội bộ có minh bạch, chính trực và hướng đến giá trị lâu dài hay chỉ mang tính đối phó?

Ông Nguyễn Đức Thành (trái ảnh), Phó Tổng Biên tập Báo Lao Động và ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, chủ trì hội thảo.

Chính trong bối cảnh ấy, vai trò của IR – Investor Relations, tức bộ phận quan hệ nhà đầu tư – cần được tái định nghĩa. IR không còn chỉ là người tổng hợp dữ liệu tài chính hay chuẩn bị tài liệu công bố thông tin định kỳ. IR hiện đại cần trở thành cầu nối chiến lược giữa “niềm tin thị trường” và “giá trị cốt lõi của doanh nghiệp”.

Đặc biệt, trong lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, khi các tiêu chí công bố thông tin, minh bạch ESG và tiếp cận vốn quốc tế ngày càng được thắt chặt, đội ngũ IR sẽ là người giữ vai trò then chốt trong việc chuyển hóa các cam kết phát triển bền vững của doanh nghiệp thành ngôn ngữ thị trường, để thuyết phục không chỉ cổ đông trong nước mà cả các nhà đầu tư toàn cầu.

"ESG vì thế không còn là một khái niệm “xa vời”, mà chính là nội dung chiến lược – nơi IR trở thành người kể chuyện tin cậy nhất của doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán hiện đại", ông Nguyễn Quang Huy nhận định.

Theo ông Huy, trong các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán, vai trò của bộ phận quan hệ nhà đầu tư (IR) đã từng được định vị khá rõ: đó là nơi cung cấp thông tin tài chính, quản trị doanh nghiệp và truyền thông kết quả kinh doanh cho cổ đông và thị trường. Tuy nhiên, trong kỷ nguyên ESG – nơi giá trị phát triển bền vững trở thành tiêu chí hàng đầu của nhà đầu tư tổ chức và quỹ toàn cầu – vai trò của IR đã thay đổi một cách căn bản.

Mặt khác, IR không còn chỉ là người “truyền đạt số liệu”, mà phải trở thành “người kể chuyện có trách nhiệm”. Đó là người có khả năng chuyển tải những nỗ lực, giá trị và cam kết phát triển bền vững của doanh nghiệp thành một câu chuyện liền mạch, thuyết phục và truyền cảm hứng – từ góc nhìn của nhà đầu tư, đặc biệt là các quỹ ESG quốc tế.

Trước hết, IR cần chuyển dịch trọng tâm từ việc trình bày các chỉ số tài chính thuần túy sang việc phản ánh đầy đủ “giá trị sống” của doanh nghiệp. Một báo cáo tài chính đẹp ngày nay không còn đủ để thuyết phục nhà đầu tư lớn. Họ muốn thấy một hệ thống báo cáo ESG có cấu trúc, có dữ liệu định lượng rõ ràng, được xác minh độc lập. Những thông tin như lượng khí thải CO₂, tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo, tỷ lệ nữ giới trong ban lãnh đạo, cơ chế phòng chống tham nhũng, chính sách phát triển con người… đang dần trở thành những chỉ tiêu thiết yếu nằm trong hệ sinh thái thông tin IR của doanh nghiệp niêm yết.

Trên thị trường chứng khoán hiện đại, nơi mà việc nâng hạng không chỉ phụ thuộc vào thanh khoản hay quy mô vốn hóa mà còn đòi hỏi minh bạch thông tin phi tài chính, thì chất lượng báo cáo ESG và khả năng truyền tải nhất quán của IR đóng vai trò rất quan trọng. Đó là chìa khóa để doanh nghiệp thu hút dòng vốn dài hạn, tiếp cận được với các quỹ đầu tư có chiến lược bền vững, đồng thời tăng định giá doanh nghiệp thông qua mức độ tin cậy mà thị trường gán cho họ.

Trong bối cảnh nhà đầu tư ngày càng kỳ vọng nhiều hơn vào trách nhiệm xã hội và môi trường của doanh nghiệp, IR không chỉ là bộ phận hỗ trợ thông tin, mà chính là người dẫn dắt niềm tin – người biến dữ liệu thành câu chuyện, và câu chuyện thành giá trị vốn hóa.

ESG phải trở thành một phần của văn hóa doanh nghiệp

Cũng theo ông Huy, một trong những sai lầm phổ biến là doanh nghiệp coi ESG như một công cụ truyền thông – một “tấm áo đẹp” dùng để thuyết phục nhà đầu tư. Tuy nhiên, trong thời đại minh bạch thông tin và dữ liệu có thể kiểm chứng, những gì được truyền thông phải xuất phát từ giá trị nội tại. IR thời ESG không thể chỉ là người phát ngôn, mà phải là người soi gương nội tâm cho cả doanh nghiệp, phản ánh trung thực mối quan hệ giữa lời cam kết và hành động thực tế.

ESG không thuộc riêng về một phòng ban, càng không phải là sáng kiến đối phó ngắn hạn. Đó là nội hàm chiến lược, đòi hỏi doanh nghiệp thay đổi từ gốc rễ – từ cách thiết kế sản phẩm, phát triển con người, xây dựng hệ thống cho đến hình thành văn hóa tổ chức. Mỗi trụ cột của ESG đều phải được cụ thể hóa, vận hành hàng ngày và được minh chứng rõ ràng trước thị trường, đặc biệt là trong môi trường niêm yết vốn chịu giám sát công khai và tiêu chuẩn quốc tế ngày càng cao.

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, chia sẻ tại hội thảo.

Ông Huy cho rằng, một doanh nghiệp theo định hướng ESG cần thể hiện rõ cam kết đối với công bằng trong tuyển dụng, sự đa dạng trong đội ngũ lãnh đạo, tạo cơ hội phát triển năng lực toàn diện cho người lao động, và bảo vệ đầy đủ quyền lợi chính đáng của họ.

Đây không chỉ là một giá trị nhân văn mà còn là yếu tố định hình sự tin tưởng từ cộng đồng đầu tư. Trong quá trình sàng lọc và lựa chọn danh mục, nhiều nhà đầu tư ESG đặt tiêu chí về nhân sự lên hàng đầu – bởi đây là chỉ dấu quan trọng phản ánh mức độ trưởng thành trong quản trị và khả năng tạo ra giá trị dài hạn.

Để ESG không chỉ nằm trên văn bản, mà thực sự được triển khai hiệu quả, doanh nghiệp cần tích hợp nó vào hệ thống quản trị nội bộ. Từ các chính sách kiểm soát nội bộ, quy trình giám sát hoạt động của Hội đồng quản trị, cho đến khung đánh giá rủi ro ESG – tất cả phải được thiết lập đầy đủ, rõ ràng và vận hành thường xuyên.

Trong môi trường niêm yết, nơi doanh nghiệp chịu sự giám sát từ cổ đông, sàn giao dịch và cơ quan quản lý, tính thực chất trong vận hành ESG là yếu tố được nhà đầu tư kiểm chứng kỹ lưỡng. Những doanh nghiệp chỉ dừng lại ở cam kết mà thiếu cơ chế thực thi sẽ nhanh chóng bị loại khỏi “bản đồ đầu tư dài hạn” của các định chế tài chính toàn cầu.

Cuối cùng và cũng là yếu tố cốt lõi – ESG chỉ có thể thực sự vận hành nếu trở thành một phần của văn hóa doanh nghiệp. Những giá trị như minh bạch, chính trực, cầu thị và trách nhiệm phải được hấp thụ vào mọi cấp bậc trong tổ chức – từ ban lãnh đạo đến nhân viên tuyến đầu, từ phòng họp đến hiện trường sản xuất.

"Khi văn hóa ESG được hình thành, các quyết định sẽ không chỉ tuân theo quy trình, mà còn xuất phát từ nội tâm tổ chức. Đây là nền tảng giúp doanh nghiệp duy trì hành động nhất quán, kể cả khi không có áp lực từ thị trường. Và chính điều đó tạo nên lòng tin – thứ tài sản quý giá nhất trong thời đại mà các nhà đầu tư ngày càng định giá doanh nghiệp không chỉ bằng con số, mà bằng đạo lý vận hành", ông Huy chia sẻ.

Kết luận vấn đề, ông Huy cho rằng, ESG không còn là lựa chọn, mà đang trở thành một định đề sống còn trong thời đại mà lòng tin và trách nhiệm là tài sản khan hiếm. Với các nhà đầu tư toàn cầu, doanh nghiệp không đơn thuần là những con số, mà là hệ sinh thái của giá trị, đạo đức và tầm nhìn. Những ai đi sớm với ESG – không chỉ để đáp ứng yêu cầu thị trường, mà vì một triết lý phát triển bền vững – sẽ là người có vị thế dẫn dắt.

Trong hành trình này, IR không còn là người đứng ngoài quan sát hay đơn thuần truyền tải báo cáo. IR là tâm điểm của sự chuyển hóa, là người kể lại hành trình ESG bằng dữ liệu, bằng niềm tin thị trường, và bằng ngôn ngữ của giá trị thật. Khi ESG trở thành ngôn ngữ chung giữa doanh nghiệp và nhà đầu tư, thì IR chính là người phiên dịch trung thực và chiến lược nhất.

Trong một thế giới mà rủi ro phi tài chính có thể định hình vận mệnh doanh nghiệp, thì ESG là la bàn dẫn đường, và IR là người cầm lái để xây dựng niềm tin dài hạn. Không phải ngẫu nhiên mà những thị trường, doanh nghiệp, và thương hiệu chạm được vào cảm xúc toàn cầu đều là những thực thể sống cùng giá trị ESG.

“Trong thế giới mà lòng tin là tài sản khan hiếm, thì ESG chính là đơn vị đo lường lòng tin, và IR chính là người kiến tạo sự tin cậy đó”, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi nhận định.