Dự thảo văn kiện Đại hội XIV - Cởi trói thể chế, tiếp sức động lực phát triển

Ngay sau khi công bố, văn kiện đã thu hút sự quan tâm, góp ý của đông đảo tầng lớp Nhân dân, đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ lão thành cách mạng, với kỳ vọng khơi dậy mạnh mẽ hơn nữa sức mạnh nội sinh và quyết tâm hành động của cả hệ thống chính trị.

Theo dõi quá trình thảo luận, có thể thấy các ý kiến góp ý tập trung làm sâu sắc thêm những định hướng lớn về phát triển đất nước trong giai đoạn tới, đặc biệt là các đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng, nguồn nhân lực, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Đồng thời, nhiều ý kiến nhấn mạnh yêu cầu dự thảo văn kiện không chỉ dừng ở tầm nhìn, mục tiêu mà phải tiếp tục cụ thể hóa bằng cơ chế, chính sách khả thi, tổ chức thực hiện hiệu quả, biến khát vọng phát triển thành động lực và kết quả cụ thể.

Đổi mới mô hình quản trị quốc gia, kiến tạo phát triển, phục vụ nhân dân

Từ góc nhìn quản trị Nhà nước, ông Trần Anh Tuấn, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, cho rằng điểm mới quan trọng thể hiện trong dự thảo văn kiện lần này là tư duy về đổi mới mô hình quản trị quốc gia gắn với yêu cầu vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đây không chỉ là vấn đề tổ chức lại bộ máy, tinh gọn đầu mối, mà sâu xa hơn là câu chuyện đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý, tổ chức thực thi chính sách trong bối cảnh mới.

Ông Trần Anh Tuấn phân tích, quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền thời gian qua đã đạt nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, để bộ máy vận hành thực sự thông suốt, hiệu quả thì dự thảo văn kiện cần tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu đổi mới từ tư duy quản trị đến cách thức điều hành.

Mô hình chính quyền hai cấp không nên được nhìn nhận đơn thuần là việc bãi bỏ cấp huyện, mà phải được hiểu là một thiết kế mới về cơ chế vận hành, bảo đảm sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Trung ương đồng thời phát huy tính chủ động, linh hoạt của địa phương, gần dân hơn, sát cơ sở hơn.

Ông Trần Anh Tuấn, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ

Từ đó, ông đề xuất cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, xây dựng khuôn khổ rõ ràng để phân cấp, phân quyền thực chất, đi liền với kiểm soát quyền lực, tăng cường trách nhiệm giải trình. Chính quyền địa phương phải thực sự trở thành chính quyền kiến tạo và phục vụ, vừa đóng vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân, vừa thực hiện tốt chức năng phục vụ Nhân dân, lắng nghe, đối thoại và kịp thời giải quyết những nhu cầu chính đáng của người dân, doanh nghiệp.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng, theo ông Trần Anh Tuấn, chính quyền địa phương không còn là “cánh tay nối dài” thuần túy của Trung ương mà phải là không gian đổi mới sáng tạo ở cấp cơ sở. Nơi đó, nhiều chủ trương, chính sách có thể được thí điểm, điều chỉnh, hoàn thiện trên nền tảng thực tiễn sinh động.

Để đáp ứng yêu cầu này, dự thảo văn kiện cần tiếp tục nhấn mạnh các nhiệm vụ: nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức; đẩy mạnh hiện đại hóa nền hành chính theo hướng số hóa, dữ liệu hóa, minh bạch và tương tác hai chiều; xây dựng văn hóa công vụ tận tâm, chuyên nghiệp, coi người dân và doanh nghiệp là đối tượng phục vụ, là trung tâm của mọi quyết sách.

Cởi trói thể chế, khơi thông động lực phát triển từ doanh nghiệp

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Năm, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Tập đoàn Invet, chia sẻ rằng cộng đồng doanh nghiệp tư nhân cảm nhận rất rõ “độ ấm” từ những chủ trương, nghị quyết của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân trong nhiều năm qua.

Với hơn 25 năm phát triển trong lĩnh vực nghiên cứu, bào chế các giải pháp bảo vệ sức khỏe và các sản phẩm từ thủy sản, ông cho biết doanh nghiệp của mình đã thay đổi mạnh mẽ cả về quy mô và hướng đi nhờ những cơ chế, chính sách cởi mở.

Nhắc tới các nghị quyết quan trọng về phát triển kinh tế tư nhân, ông Nguyễn Văn Năm cho rằng đây là những định hướng chiến lược có tác động trực tiếp, tạo niềm tin và động lực cho các doanh nghiệp tư nhân.

Nhà máy sản xuất thuốc thú y, thủy sản của Tập đoàn INVET (Ảnh: HÀ NGÂN)

Trên thực tế, nhờ khung chính sách ngày càng thông thoáng, Tập đoàn Invet đã có điều kiện hợp tác sâu rộng với các viện nghiên cứu, trường đại học trong nước, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế, trong đó có các chương trình chuyển giao công nghệ từ Cuba và một số đối tác nước ngoài khác. Qua đó, nhiều công trình nghiên cứu khoa học đã được doanh nghiệp “đặt hàng” và chuyển hóa thành sản phẩm cụ thể, mang lại giá trị về kinh tế và xã hội.

Ông nhấn mạnh, “thể chế đã cởi trói, phần còn lại là dám nghĩ, dám làm, dám dấn thân”. Theo ông, dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng cần tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ tinh thần khuyến khích, bảo vệ người dám đổi mới, sáng tạo vì lợi ích chung; có cơ chế rõ ràng, minh bạch để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn, nâng tầm quản trị, xây dựng thương hiệu Việt trên thị trường khu vực và thế giới.

“Chúng tôi mong các nhà lập pháp, các cơ quan hoạch định chính sách chiến lược của quốc gia tiếp tục thấu hiểu, đồng hành với cộng đồng doanh nghiệp tư nhân. Doanh nghiệp Việt sẵn sàng cam kết toàn tâm, toàn lực làm giàu cho đất nước, chung tay xây dựng một Việt Nam phát triển, hùng cường nếu có được một môi trường thể chế ổn định, minh bạch, khuyến khích sáng tạo”, ông Nguyễn Văn Năm bày tỏ.

Cải cách thể chế như “động cơ” và “sợi dây neo” cho con thuyền kinh tế

Từ góc nhìn chính sách công, ông Nguyễn Quốc Việt, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, ví nền kinh tế Việt Nam như một con thuyền đang vươn ra biển lớn với tiềm năng và khát vọng rất lớn, nhưng vẫn còn bị níu giữ bởi những “sợi dây thể chế” chậm được tháo gỡ. Theo ông, giai đoạn tới, cải cách thể chế, hoàn thiện pháp luật và cơ chế điều hành phải được coi là một trong những khâu đột phá, quyết định khả năng chuyển hóa tiềm năng thành sức bật phát triển.

Ông phân tích, khi những ràng buộc không còn giữ chân con thuyền, thì nhiệm vụ tiếp theo là tăng tốc động cơ. “Động cơ” ở đây chính là sức mạnh tổng hòa của các khu vực kinh tế: Khu vực kinh tế tư nhân trong nước năng động, sáng tạo; khu vực đầu tư nước ngoài với tiềm lực vốn và công nghệ; khu vực doanh nghiệp Nhà nước được cơ cấu lại tinh gọn, hiệu quả, giữ vai trò dẫn dắt trong một số lĩnh vực then chốt. Ba nguồn lực này, nếu được vận hành đồng bộ trong một khung thể chế hiện đại, minh bạch, sẽ tạo nên sức đẩy mới để nền kinh tế Việt Nam vươn xa, đón bắt các “làn sóng lớn” của chuỗi giá trị toàn cầu.

Đồng thời, ông Nguyễn Quốc Việt nhấn mạnh, cải cách thể chế không chỉ dừng ở yêu cầu bảo đảm an toàn, ổn định vĩ mô, mà phải tạo ra môi trường khuyến khích đổi mới, cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy nâng cao năng suất, chất lượng tăng trưởng. Thể chế cần được thiết kế như một “sợi dây neo” thông minh: vừa giúp con thuyền kinh tế giữ được thăng bằng trước những biến động bên ngoài, vừa tạo điểm tựa để bứt phá mạnh mẽ hơn, thay vì là “sợi dây trói” kìm hãm năng lực vươn lên của các chủ thể trong nền kinh tế.

Nhìn tổng thể, các ý kiến góp ý từ góc độ quản trị quốc gia, cộng đồng doanh nghiệp và giới nghiên cứu đều gặp nhau ở một điểm: Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng phải tiếp tục khơi dậy và phát huy cao nhất sức mạnh nội sinh, củng cố niềm tin và ý chí vươn lên, đồng thời kiến tạo khung khổ thể chế đủ rộng, đủ mở để mọi nguồn lực được giải phóng và phát triển đúng hướng. Từ tầm nhìn chiến lược tới hành động cụ thể, đó chính là con đường để hiện thực hóa khát vọng về một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng trong những thập niên tới.