Dự án đường sắt hơn 8 tỷ USD: Không để việc sau chờ việc trước

Công điện nêu, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị và các quy hoạch phát triển giao thông vận tải đã khẳng định đường sắt là một trong những lĩnh vực vận tải cần ưu tiên đầu tư.

Đây là phương thức vận tải có nhiều ưu điểm, vận tải khối lượng lớn, nhanh, chi phí rẻ, an toàn, bảo vệ môi trường có khả năng kết nối rộng và xuyên quốc gia… Vì vậy, việc phát triển hệ thống đường sắt có vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội, kết nối vùng miền và thúc đẩy hội nhập quốc tế.

Tại Kết luận số 72-KL/TW ngày 23/2/2024, Bộ Chính trị yêu cầu ưu tiên nguồn lực đầu tư hoàn thành tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng..." Để hiện thực hóa chủ trương đã được Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị đề ra, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 187/2025/QH15 về chủ trương đầu tư dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; Chính phủ đang xây dựng Nghị quyết triển khai Nghị quyết 187/2025/QH15 của Quốc hội, trong đó yêu cầu khởi công Dự án trong năm 2025.

Ngày 14/4/2025, Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết công thư trao đổi về việc Trung Quốc hỗ trợ kỹ thuật lập Báo cáo nghiên cứu khả thi tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Để bảo đảm mục tiêu khởi công, hoàn thành dự án đúng tiến độ trong năm 2025; với tinh thần của những ngày tháng 4 lịch sử "thần tốc, thần tốc hơn nữa; táo bạo, táo bạo hơn nữa", Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ trưởng Bộ Xây dựng, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố nơi dự án đi qua khẩn trương, nghiêm túc triển khai các nhiệm vụ.

Ảnh minh họa.

Cụ thể, Bộ trưởng Bộ Xây dựng chủ động làm việc với các địa phương để bàn giao tọa độ tim tuyến và ranh giải phóng mặt bằng làm cơ sở cho các địa phương triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, khảo sát thiết kế lập Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, hoàn thành trong tháng 6/2025.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng chỉ đạo các Ban Quản lý dự án, đơn vị tư vấn tăng cường nhân lực, tổ chức triển khai song song, đồng thời các công việc lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng sau thiết kế cơ sở, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu và các thủ tục khác của dự án (kiên quyết không để việc sau chờ việc trước), với tinh thần làm việc "làm ngày không đủ tranh thủ làm đêm", làm việc "xuyên lễ, xuyên tết, xuyên ngày nghỉ", hoàn thành các thủ tục, khởi công dự án vào ngày 19/12/2025. Trường hợp cần thiết huy động nhân lực từ Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị thành phố Hà Nội để tăng cường, hỗ trợ trong quá trình tổ chức thực hiện.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thiện hồ sơ tờ trình Nghị quyết Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt đầu tư phát triển hệ thống đường sắt tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV; báo cáo Chính phủ trước ngày 5/5/2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố Hà Nội, Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng khẩn trương thành lập Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng của dự án tại địa phương do Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy làm Trưởng ban, hoàn thành trước ngày 5/5/2025 để tập trung chỉ đạo, huy động cả hệ thống chính trị các cấp tổ chức triển khai công tác giải phóng mặt bằng cho dự án.

Đồng thời, chỉ đạo các cấp, các ngành, cơ quan của địa phương phối hợp chặt chẽ với cơ quan của Bộ Xây dựng, Ban Quản lý dự án đường sắt để tiếp nhận hồ sơ (tọa độ tim tuyến, ranh giải phóng mặt bằng); tổ chức thực hiện ngay công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án song song với quá trình Bộ Xây dựng lập Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, hoàn thành trong tháng 8 năm 2025 để bàn giao mặt bằng, phục vụ thi công dự án.

Xác định rõ nhiệm vụ triển khai công tác giải phóng mặt bằng của dự án là nhiệm vụ chính trị quan trọng trong công tác chỉ đạo điều hành; đồng tâm hiệp lực, "chỉ bàn làm, không bàn lùi", quyết tâm cao nhất, chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm; huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, tuyên truyền vận động người dân để đẩy nhanh tiến độ triển khai công tác giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật trong đó chú trọng đến việc đầu tư xây dựng các khu tái định cư, bảo đảm người dân có nơi ở mới tối thiểu bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ; làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, hỗ trợ, tạo thêm công ăn việc làm, sinh kế cho người dân địa phương. Trường hợp cần thiết cần có giải pháp tạm cư để ổn định đời sống nhân dân, bảo đảm tiến độ dự án.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp chặt chẽ với Bộ Xây dựng, các địa phương đẩy nhanh các thủ tục liên quan đến công tác chuyển mục đích sử dụng rừng, đất rừng, đất lúa; chủ động hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của Dự án, kịp thời tháo gỡ ngay các vướng mắc theo chức năng nhiệm vụ được giao.

Bộ trưởng Bộ Tài chính chỉ đạo khẩn trương rà soát nguồn tiết kiệm chi thường xuyên của trung ương, địa phương năm 2025 để ưu tiên bố trí thực hiện dự án; báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 5/2025.

Thủ tướng Chính phủ giao Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà trực tiếp theo dõi, chỉ đạo và tháo gỡ các khó khăn vướng mắc của dự án.

Ngày 19/2, tại kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Dự án nhằm mục tiêu xây dựng tuyến đường sắt mới hiện đại, đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải nội địa, liên vận quốc tế giữa Việt Nam và Trung Quốc; tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, phát huy lợi thế trên hành lang kinh tế Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, bảo đảm kết nối hiệu quả các mạng lưới đường sắt trong nước và quốc tế, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; thúc đẩy tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; góp phần hiện thực hóa mục tiêu, nhiệm vụ theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII và các nghị quyết của Đảng.

Về phạm vi đầu tư, điểm đầu tại vị trí nối ray qua biên giới (tỉnh Lào Cai), điểm cuối tại ga Lạch Huyện (thành phố Hải Phòng); chiều dài tuyến chính khoảng 390,9km; chiều dài các tuyến nhánh khoảng 27,9km; đi qua địa phận 9 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương gồm: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Thủ đô Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng.

Về quy mô, đầu tư mới toàn tuyến đường đơn, khổ 1.435mm; vận chuyển chung hành khách, hàng hóa; tốc độ thiết kế 160 km/h đối với tuyến chính đoạn từ ga Lào Cai mới đến ga Nam Hải Phòng, tốc độ thiết kế 120km/h đối với đoạn qua khu vực đầu mối thành phố Hà Nội, tốc độ thiết kế 80km/h đối với các đoạn tuyến còn lại.

Theo tính toán, sơ bộ tổng nhu cầu sử dụng đất khoảng 2.632ha, số dân tái định cư khoảng 19.136 người. Đề xuất hình thức đầu tư dự án là đầu tư công. Sơ bộ tổng mức đầu tư là khoảng 203.231 tỷ đồng (khoảng 8,369 tỷ USD).