Đề nghị nghiên cứu từng bước miễn phí sách giáo khoa cho học sinh

Ngày 13/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, qua quá trình thực hiện Luật Giáo dục 2019 đã phát sinh một số hạn chế, cần tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung như: hệ thống giáo dục quốc dân chưa đảm bảo yêu cầu mở, linh hoạt, liên thông; mô hình Hội đồng trường trong trường mầm non, trường phổ thông công lập còn hình thức.

Việc kiểm định cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên thông qua tổ chức kiểm định không khả thi; hệ thống chính sách về nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục còn thiếu đồng bộ; quy định về sách giáo khoa, tài liệu giáo dục địa phương chưa thực sự rõ ràng.

Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục là cần thiết nhằm khắc phục vướng mắc trong thi hành, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, chuyển đổi số, đồng thời bảo đảm sự phù hợp, thống nhất với các quy định pháp luật mới và chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp và phân cấp, phân quyền.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số quy định về hệ thống giáo dục quốc dân; cơ sở giáo dục, nhà giáo; quản lý nhà nước về giáo dục; quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động giáo dục. Dự thảo luật áp dụng đối với toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh khẳng định, Thường trực Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của luật nêu trong tờ trình của Chính phủ.

Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo lưu ý một số vấn đề như: Về hệ thống giáo dục quốc dân, việc bổ sung mô hình trung học nghề nhằm tạo điều kiện cho học sinh có thêm lựa chọn tiếp tục học chương trình trung học phổ thông, đồng thời được đào tạo kỹ năng nghề; góp phần thực hiện hiệu quả chủ trương phân luồng học sinh.

Thường trực Ủy ban đề nghị xác định rõ vị trí của trung học nghề trong hệ thống giáo dục quốc dân và Khung trình độ quốc gia; nghiên cứu mô hình trường trung học phổ thông nghề (tích hợp giữa trung học phổ thông với giáo dục nghề nghiệp) để đáp ứng nhu cầu của người học được hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh.

Về văn bằng, chứng chỉ của hệ thống giáo dục quốc dân, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc việc bãi bỏ quy định cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở. Bằng tốt nghiệp trung học cơ sở xác nhận việc hoàn thành giai đoạn giáo dục cơ bản, làm cơ sở để tiến hành phân luồng học sinh sau trung học cơ sở.

Về bằng trung học nghề, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị làm rõ cơ sở xác định tương đương với bằng tốt nghiệp trung học phổ thông. Thường trực Ủy ban cho rằng, nên quy định theo hướng khuyến khích học sinh thi tốt nghiệp trung học phổ thông, đồng thời có chứng chỉ nghề.

Về sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung, đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác là tài liệu tham khảo; nghiên cứu từng bước miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.

Về thi tốt nghiệp trung học phổ thông, về vấn đề này có 2 loại ý kiến. Thứ nhất: Đề nghị vẫn tổ chức thi tốt nghiệp trung học phổ thông, giao thẩm quyền ra đề thi cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo; giao thẩm quyền tổ chức kỳ thi cho các địa phương; nghiên cứu tách kỳ thi tốt nghiệp phổ thông khỏi tuyển sinh đại học. Thứ hai: Đề xuất không tổ chức thi mà nên xét tốt nghiệp trung học phổ thông. Thường trực Ủy ban ủng hộ loại ý kiến thứ nhất và xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các quan điểm nêu trên.

Về học phí, chi phí của dịch vụ giáo dục, đào tạo, Thường trực Ủy ban tán thành việc luật hóa chính sách miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh học chương trình phổ thông để thống nhất với Nghị quyết số 217/2025/QH15 của Quốc hội. Đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định giao cơ quan có thẩm quyền chủ trì, hướng dẫn, thực hiện tính giá dịch vụ giáo dục; địa phương, cơ sở giáo dục căn cứ hướng dẫn xây dựng, ban hành giá dịch vụ giáo dục của mình.

Về thẩm quyền, thủ tục thành lập hoặc cho phép thành lập; cho phép hoạt động giáo dục, đình chỉ hoạt động giáo dục; sáp nhập, chia, tách, giải thể nhà trường, Thường trực Ủy ban tán thành và đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu hoàn thiện khung pháp lý về chuyển đổi loại hình trường; về chế tài xử lý vi phạm trong lĩnh vực giáo dục; làm rõ vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trong đình chỉ hoạt động của cơ sở giáo dục, giải thể nhà trường; thực hiện chức năng quản lý nhà nước về bảo đảm chất lượng đào tạo, bảo vệ quyền lợi của người dạy, người học và cổ đông.

Đóng góp ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu cơ quan soạn thảo và thẩm tra khi sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục phải bám sát vào 4 nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị (57, 59, 66, 68). Bên cạnh đó, rà soát việc sửa đổi luật cũng bám sát dự thảo nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục - đào tạo quốc dân hiện đại.

Nhấn mạnh việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục phải tập trung vào tăng cường phân cấp, phân quyền trong quản lý giáo dục, Chủ tịch Quốc hội lưu ý các tỉnh thành, xã phường quản lý giáo dục ở chừng mực nào thì phải rõ ràng để đảm bảo thực hiện đúng theo chỉ đạo là địa phương quyết, địa phương làm và chịu trách nhiệm.

Các chính sách phải đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục, liên thông trong hệ thống giáo dục. Việc phân luồng các cấp học, bậc học phù hợp với thị trường lao động. Việc xã hội hóa giáo dục vừa phải đảm bảo thu hút nguồn lực từ các nơi đóng góp cho giáo dục nhưng vẫn phải đảm bảo sự quản lý của cơ quan Nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫnnhấn mạnh, năm học mới 2025 có nhiều chính sách hỗ trợ cho giáo dục nên các địa phương đều phải đảm bảo trẻ đến tuổi đi học đều được đến trường, không để ai bị bỏ lại phía sau. Về sách giáo khoa cần rà soát để đảm bảo khoa học, tiết kiệm, phù hợp với điều kiện thực tế. Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát việc lúng túng trong việc thực hiện sách giáo khoa ở các địa phương.