Dấu ấn văn hóa Hà Nội trong lòng miền Nam

Bóng dáng Thủ đô trong trái tim miền Nam

Thành phố Thủ Đức (Thành phố Hồ Chí Minh) những năm gần đây đổi thay từng ngày. Những tòa nhà mới rực rỡ mọc lên chiếm hết các không gian đô thị. Tuy nhiên, trên con đường Đặng Văn Bi, ngôi chùa mang tên Nam Thiên Nhất Trụ vẫn giữ nguyên vẻ u tĩnh, trầm mặc của chốn tâm linh thiêng liêng đối với người dân địa phương.

Được xây dựng năm 1958 bởi Hòa thượng Thích Trí Dũng, ngay từ cổng vào của Nam Thiên Nhất Trụ là hình ảnh ngôi chùa nhỏ giữa hồ nước với hình dáng tựa như chùa Một Cột ở Hà Nội.

Nam Thiên Nhất Trụ gợi lên hình ảnh của chùa Một Cột

Các ghi chép lưu lại cho biết, từ khi xây dựng, Hòa thượng Thích Trí Dũng đã phỏng theo kiến trúc, kiểu dáng của chùa Một Cột tại Hà Nội. Trụ chùa Một Cột ở Sài Gòn đúc vững chãi bằng xi măng cốt thép, cột cao khoảng 12m giữa hồ nước hình vuông. Quanh chùa là hồ nước tên Long Nhãn (hồ mắt rồng) có diện tích khoảng 600m2. Ngôi chùa ở giữa mang hình dáng như một búp sen lớn vươn lên với những đường nét hoa văn tinh tế.

Chùa Một Cột ở Sài Gòn có kiến trúc từ kèo, mái ngói đến những hoa văn bài trí tựa như ngôi chùa cùng tên ở Hà Nội nhưng khác hẳn về chất liệu. Nam Thiên Nhất Trụ được làm bằng bê tông, cốt thép, còn chùa ở Hà Nội làm từ gỗ lim. Chùa Một Cột của Sài Gòn cũng thấp và nhỏ hơn ở chùa ở Thủ đô nhưng vẫn giữ kiến trúc chùa cổ miền Bắc với hình ảnh rồng phượng ở các góc mái ngói uốn cong vút.

Nhiều năm qua, Nam Thiên Nhất Trụ trở thành địa điểm tâm linh được bà con khắp nơi tìm đến chiêm bái, kính ngưỡng. Ông Nguyễn Văn Bảy (quê gốc Trà Vinh, trú tại thành phố Thủ Đức) cho biết: “Tôi chưa được ra Hà Nội lần nào.

Tuy nhiên, mỗi lần đến Nam Thiên Nhất Trụ, tôi cảm nhận được sự bình yên và thanh thản. Có lẽ, sự tương thông giữa Nam Thiên Nhất Trụ và chùa Một Cột của Thủ đô đã cộng hưởng các yếu tố tâm linh, khiến ngôi chùa trở nên linh thiêng”.

Dấu ấn đậm nét văn hóa Hà Nội tại Thành phố Hồ Chí Minh

Một công trình kiến trúc khác tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng gợi nhớ đến Hà Nội là cổng chào của Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong (số 235 Nguyễn Văn Cừ, Phường 4, Quận 5). Công trình này hình dáng kiến trúc khiến nhiều người liên tưởng đến Khuê Văn Các tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám ở Hà Nội.

Được biết, Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong được xây dựng từ năm 1927, là sản phẩm của kiến trúc sư người Pháp Ernest Hebrard, cha đẻ của lối kiến trúc Đông Dương thuộc Pháp với vô số những công trình kiến trúc nổi tiếng còn tồn tại ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Điều thú vị là Ernest Hebrard đã thiết kế cổng lối vào sảnh chính Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong như Khuê Văn Các ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám tại Hà Nội. Không những vậy, các nguyên tắc về thông thoáng và chiếu sáng tự nhiên kết hợp hài hòa với bố cục mặt bằng và không gian, xử lý giống như khu Văn Miếu (các công trình trung tâm bao quanh bởi ba mặt hành lang và mặt thứ tư mở ra sân lớn). Phần mái phía trên những dãy phòng học mang hình ảnh con thuyền, gợi nhớ về mái đình làng Việt Nam.

Bên cạnh hai công trình tiêu biểu nêu trên, không thể không nhắc đến Xa lộ Hà Nội, con đường thênh thang kết nối Thành phố Hồ Chí Minh và Biên Hòa, Đồng Nai. Xa lộ này vốn kéo dài hơn 30km. Ngày 12/7/2023, với đa số đại biểu tán thành, HĐND Thành phố Hồ Chí Minh đã thông qua nghị quyết về đổi tên Xa lộ Hà Nội đoạn từ cầu Sài Gòn đến ngã tư Thủ Đức (TP Thủ Đức) có chiều dài 7,79km thành đường Võ Nguyên Giáp.

Từ đó hình thành một trục đường xuyên suốt gồm Xa lộ Hà Nội - Võ Nguyên Giáp - Điện Biên Phủ, tạo sự gắn kết giữa sự kiện lịch sử với nhân vật lịch sử (chiến dịch Điện Biên Phủ với Đại tướng Võ Nguyên Giáp). Phần Xa lộ Hà Nội còn lại sẽ kéo dài từ ngã tư Thủ Đức tới Biên Hòa, Đồng Nai.

Tinh hoa kinh kỳ xiêu lòng thực khách

Từ trung tâm Quận 1 đến góc phố Quận 9, khắp nơi đều dễ dàng bắt gặp các cửa hàng bán món ăn Hà Nội. Tinh hoa ẩm thực trở thành cầu nối chứa chan tình cảm giữa hai đầu Tổ quốc.

Thức quà Hà Nội được ưa chuộng nhất có lẽ là bánh cuốn. Bánh cuốn Hà Nội ngon nhờ khâu chọn nguyên liệu gắt gao, là loại gạo tẻ thơm, không quá dẻo cũng không quá khô để bánh khi tráng lên không bị dính và mềm vừa. Nhân bánh là mộc nhĩ, thịt băm đã xào qua để có vị đậm đà. Hành phi rắc lên trên là phụ liệu không thể thiếu.

Nước mắm của bánh cuốn Hà Nội không có vị ngọt như bánh cuốn Sài Gòn, thường là nước mắm ớt bỏ thêm hành phi hoặc vài miếng chả lụa. Bánh cuốn Sài Gòn được bán ở rất nhiều nơi nhưng bánh cuốn Hà Nội chuẩn vị thì không có nhiều quán. Bạn có thể ghé quán ở đường Nguyễn Đình Chiểu, Quận 1; quán ở đường Phạm Văn Bạch, quận Tân Bình để thưởng thức. Giá một suất khoảng 20.000 - 40.000 đồng.

Hà Nội cùng nhịp đập với phương Nam

“Đậm đà” hơn bánh cuốn, món bún ốc cũng thu hút được nhiều thực khách phương Nam. Tô bún ốc nhiều màu sắc, hấp dẫn thực khách với màu đỏ của cà chua, màu xanh của rau và những con ốc được nấu kỹ càng. Vị ngon riêng biệt của món này là nước giấm bỗng chua dịu, ốc giòn ngọt ăn tới đâu luộc tới đó. Đĩa rau thơm ăn kèm gồm tía tô, kinh giới, thân chuối bào. Nhiều quán ăn Bắc ở gần sân bay Tân Sơn Nhất hoặc Quận 3 có bán món này. Giá từ 40.000 đồng một tô.

Bên cạnh đó, chả cá là món ăn vô cùng nổi tiếng ở Hà Nội không những khiến thực khách Thành phố Hồ Chí Minh mê mẩn mà nhiều du khách nước ngoài cũng ấn tượng. Các quán thường chuẩn bị nguyên liệu đầy đủ, chả cá lăng đã chiên sơ, và bắc chảo và bếp ngay tại bàn cho khách. Bỏ chả cá, ít hành và rau thì là vào chảo, mùi thơm sẽ dậy lên. Khi rau chín, gắp chả cá cùng rau ra bát, thêm chút bún rối, chút mỡ, mắm tôm và đậu phộng rang. Bạn có thể ghé Quận 3 để ăn món này, giá một phần hai người ăn khoảng 300.000 đồng.

Phở Hà Nội cũng là sự lựa chọn khá phổ biến, dù món phở tại phương Nam thường có vị hơi ngọt so với nguyên bản. Bên cạnh đó, “nhập gia tùy tục”, món phở Hà Nội được phục vụ tại Thành phố Hồ Chí Minh thường được kèm với rau húng tươi xanh và rau sống. Những biển hiệu phở Hà Nội xuất hiện khắp nơi, khiến ai cũng cảm nhận sự hiện diện gần gũi của Thủ đô trong trái tim phương Nam.