Công bố 10 sự kiện nổi bật ngành Tài chính năm 2022

1. Chủ động đề xuất nhiều chính sách mới, chưa có tiền lệ hỗ trợ phục hồi phát triển kinh tế - xã hội

Để kịp thời ứng phó với các tác động do dịch bệnh, đầu năm 2022, Bộ Tài chính đã chủ động đề xuất và triển khai thực hiện ngay Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 do Quốc hội ban hành, với hàng loạt các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ. Trong đó, các chính sách tài khóa là chủ yếu, chiếm khoảng 83% tổng giá trị chương trình.

Các chính sách thuế trong chương trình đã hỗ trợ cụ thể, như: giảm 2% thuế giá trị gia tăng để thúc đẩy cả sản xuất và tiêu dùng, góp phần kiểm soát lạm phát với số tiền hỗ trợ khoảng 51,4 nghìn tỷ đồng; gia hạn thời hạn nộp thuế, tiền thuê đất quy mô 135 nghìn tỷ đồng…

Ngoài các chính sách ưu đãi thuế, tài khóa thuộc chương trình này, Bộ Tài chính đã trình các cấp có thẩm quyền hoặc ban hành theo thẩm quyền nhiều chính sách, như giảm lệ phí trước bạ; giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu đối với nhiều nhóm mặt hàng để thúc đẩy hoạt động sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp; giảm mức thu 37 khoản phí, lệ phí…

Đặc biệt, trong bối cảnh giá xăng, dầu diễn biến phức tạp, ảnh hưởng tới sản xuất kinh doanh và đời sống người dân, Bộ Tài chính 2 lần trình Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn; đề xuất giảm mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng và thuế giá trị gia tăng đối với xăng dầu… Các chính sách này đã có tác dụng tích cực kiềm chế lạm phát của Việt Nam ở dưới mức 4%, trong khi nhiều nền kinh tế trên thế giới đang đối mặt với lạm phát cao.

Dự kiến thực hiện các giải pháp nêu trên sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân với tổng giá trị tiền thuế, tiền thuê đất, phí và lệ phí, tiền thuê đất được miễn giảm, gia hạn năm 2022 khoảng 233,5 nghìn tỷ đồng, trong đó: số tiền gia hạn khoảng 135 nghìn tỷ đồng; miễn, giảm khoảng 98,5 nghìn tỷ đồng. Tính đến ngày 15/12/2022, đã thực hiện miễn giảm, giãn khoảng 193,4 nghìn tỷ đồng. Đây cũng là số tiền giãn, giảm thuế, phí, lệ phí lớn nhất trong lịch sử ngành Tài chính.

2. Nhiều nhiệm vụ tài chính - ngân sách Nhà nước hoàn thành sớm trước thời hạn

Từ đầu năm 2022 đến nay, trước tình hình thế giới biến động rất nhanh, phức tạp, chưa có tiền lệ và nhiều khó khăn hơn, song nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, kịp thời đề ra các định hướng, quyết sách lớn Đảng; sự chủ động, điều hành quyết liệt của Quốc hội, Chính phủ, các cấp, các ngành, địa phương; sự ủng hộ của nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, chúng ta đã đạt kết quả tích cực, khá toàn diện trên nhiều lĩnh vực.

Trong đó, Bộ Tài chính đã bám sát yêu cầu của thực tiễn, kịp thời đề xuất các cấp ban hành và ban hành theo thẩm quyền số lượng khá lớn các văn bản pháp luật tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, trong bối cảnh bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19, giá xăng dầu, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao.

Trụ sở Bộ Tài chính

Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, Bộ Tài chính đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ về tài chính - ngân sách Nhà nước đề ra. Đến ngày 15/12/2022, thu ngân sách Nhà nước năm 2022 đạt 1.691,8 nghìn tỷ đồng, vượt 19,8% so dự toán, cao hơn 78 nghìn tỷ đồng so với số đánh giá thực hiện cả năm đã báo cáo Quốc hội.

3. Ngành Tài chính liên tục dẫn đầu về chuyển đổi số

Trong nhiều năm qua, Bộ Tài chính đã tiên phong triển khai ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính - ngân sách nhà nước, giúp tăng cường hiệu quả, minh bạch trong quản lý tài chính, hướng đến nền tài chính số tiên tiến, hiện đại, phục vụ đắc lực cho nền kinh tế số. Trong đó, theo kết quả được công bố của Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ vào tháng 5/2022, Bộ Tài chính tiếp tục giữ vững vị trí thứ 2/17 bộ, cơ quan ngang bộ với kết quả Chỉ số Cải cách hành chính đạt 91,9/100 điểm. Đây là năm thứ 8 liên tiếp (2014 - 2021), Bộ Tài chính nằm trong nhóm 3 bộ, cơ quan ngang bộ dẫn đầu PAR Index.

Đặc biệt, ngày 8/8/2022, tại Phiên họp của Ủy ban Quốc gia về Chuyển đổi số, Bộ Thông tin và Truyền thông đã công bố Báo cáo kết quả đánh giá mức độ chuyển đổi số cấp bộ, cấp tỉnh năm 2021 (DTI 2021), trong đó, Bộ Tài chính tiếp tục xếp vị trí thứ nhất về mức độ chuyển đổi số năm 2021 khối các bộ cung cấp dịch vụ công... Đây là năm thứ hai liên tiếp, Bộ Tài chính dẫn đầu về chuyển đổi số.

4. Hoàn thành trước 2 tháng việc phủ sóng hóa đơn điện tử trên toàn quốc

Tiếp nối thành công của việc triển khai hóa đơn điện tử giai đoạn 1 tại 6 tỉnh, TP trong năm 2021, ngày 21/4/2022 Tổng cục Thuế thực hiện giai đoạn 2 tại 57 tỉnh, TP còn lại. Với tinh thần quyết tâm cao và bằng nhiều biện pháp, giải pháp đồng bộ, thống nhất, ngành thuế đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ triển khai hóa đơn điện tử vượt tiến độ hơn 2 tháng theo quy định tại Nghị định số 123/2020/NĐ-CP, góp phần đẩy mạnh tiến trình chuyển đổi số, hiện đại hóa công tác quản lý thuế nói riêng và ngành tài chính nói chung.

Đến nay, trên cả nước 100% số doanh nghiệp đang hoạt động, có sử dụng hóa đơn đã chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử và 100% hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo phương pháp kê khai đã đăng ký và chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử, với tổng số hóa đơn điện tử đã được phát hành là trên 2,1 tỷ hóa đơn.

Triển khai thành công hóa đơn điện tử đã góp phần giúp Việt Nam chuyển đổi cách thức phục vụ người dân, doanh nghiệp và phương thức quản lý của cơ quan thuế theo hướng tự động nhằm cải cách thủ tục hành chính, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng; đẩy mạnh sự phát triển thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số phù hợp với xu hướng phát triển chung của thế giới, mang lại nhiều lợi ích chung cho xã hội như tiết kiệm chi phí, tài nguyên, nguồn lực và bảo vệ môi trường.

5. Chiến lược Tài chính đến năm 2030 tạo nền tảng xây dựng nền Tài chính quốc gia phát triển bền vững, hiện đại, hội nhập

Trên cơ sở đề xuất, tham mưu của Bộ Tài chính, ngày 21/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 368/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Tài chính đến năm 2030.

Theo đó, Chiến lược đã đề ra các chỉ tiêu cụ thể, đó là: Tỷ lệ huy động vào ngân sách Nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 bình quân không thấp hơn 16% GDP và giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 16 - 17% GDP. Tỷ lệ huy động từ thuế, phí giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 13 - 14% GDP và giai đoạn 2026-2030 khoảng 14 - 15% GDP. Tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu ngân sách Nhà nước đến năm 2025 khoảng 85-86%, đến năm 2030 khoảng 86 - 87%. Đây là “kim chỉ nam” cho mọi hoạt động của ngành Tài chính thời gian tới, góp phần tạo nền tảng xây dựng nền Tài chính quốc gia phát triển bền vững, hiện đại, hội nhập.

6. Triển khai đồng bộ nhiều giải pháp quản lý, giám sát, kịp thời chấn chỉnh thị trường chứng khoán phát triển minh bạch

Năm 2022, thị trường chứng khoán chứng kiến nhiều biến động, tác động đến tâm lý nhà đầu tư. Nhằm phát triển thị trường chứng khoán an toàn, minh bạch, hiệu quả, bền vững góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, Bộ Tài chính tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và chính sách phát triển thị trường.

Trong đó, Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành Nghị định số 65/2022/NĐ-CP ngày 16/9/2022 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tăng cường công tác quản lý các tổ chức kinh doanh chứng khoán, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp và công ty đại chúng; phối hợp với các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra và xử lý nghiêm tình trạng thao túng, làm giá, đảm bảo sự phát triển lành mạnh, minh bạch và bền vững của thị trường chứng khoán.

Trong bối cảnh chịu nhiều tác động mạnh mẽ của kinh tế thế giới, thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2022 đã trải qua nhiều biến động. Chỉ số VN Index đã thiết lập đỉnh lịch sử mới tại 1.528,57 điểm vào ngày 6/1/2022, thanh khoản thị trường cổ phiếu đạt khá với giá trị giao dịch bình quân đạt trên 31 nghìn tỷ đồng/phiên.

Tuy nhiên, kể từ giai đoạn cuối tháng 4 đến tháng 11 năm 2022, thị trường chứng khoán đã biến động trồi sụt với nhiều phiên giảm điểm mạnh và kéo dài, chỉ số VN Index đã lùi về mức thấp nhất của năm tại 911,90 điểm phiên 15/11; thanh khoản suy yếu mạnh. Tuy nhiên, trong những phiên giao dịch cuối năm, thị trường đã dần hồi phục trở lại, đạt 1.093,67 điểm tại phiên giao dịch ngày 5/12/2022.

Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã kịp thời chỉ đạo, điều hành, bám sát tình hình, có phản ứng chính sách, đưa ra các giải pháp phù hợp. Nhờ đó, thị trường đang ổn định trở lại, củng cố được niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường.

7. Việt Nam tăng xếp hạng về công khai minh bạch ngân sách và tín nhiệm quốc gia

Năm 2022, Việt Nam tiếp tục ghi dấu ấn với việc tăng xếp hạng về công khai minh bạch ngân sách và tín nhiệm quốc gia.

Theo đó, điểm số công khai minh bạch ngân sách của Việt Nam tiếp tục được cải thiện so với các kỳ đánh giá trước, nâng mức xếp hạng của Việt Nam lên 68/120 nước, tăng 9 bậc so với năm 2019 và tăng 23 bậc so với năm 2017 (chu kỳ đánh giá 2 năm 1 lần).

Có thể nói, chưa lúc nào xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam lại tốt như hiện nay. Moody's nâng xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam từ Ba3 lên Ba2 với triển vọng “ổn định”; S&P nâng xếp hạng lên BB+ với triển vọng “ổn định”; Fitch xếp hạng BB với triển vọng “tích cực”... Việt Nam cũng là quốc gia duy nhất ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, và là một trong số ít quốc gia trên toàn thế giới được nâng bậc tín nhiệm kể từ đầu năm đến nay.

Trong bối cảnh nhiều nước bị hạ bậc tín nhiệm, hạ triển vọng, thì việc Việt Nam tiếp tục được các tổ chức liên tục nâng mức tín nhiệm quốc gia thể hiện sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế về các nỗ lực chỉ đạo, điều hành của Đảng, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam đưa nền kinh tế phục hồi sau đại dịch, tăng trưởng mạnh mẽ và trở thành điểm sáng của khu vực.

Việc xếp hạng tín nhiệm quốc gia đồng thời tác động tích cực đến tín nhiệm của các doanh nghiệp. Tiếp theo sự kiện nâng mức xếp hạng tín nhiệm quốc gia, tổ chức Moody’s đã nâng hạng tín nhiệm của 12 ngân hàng Việt Nam.

8. Việt Nam là một trong số ít những quốc gia kiểm soát lạm phát hiệu quả

Năm 2022, bối cảnh thế giới và khu vực tiếp tục có nhiều biến động phức tạp. Những tác động từ xung đột giữa Nga và Ukraina, chính sách “Zero-COVID-19” của Trung Quốc… đã khiến giá năng lượng và lương thực tăng vọt trên toàn cầu. Lạm phát trở thành câu chuyện chung của không ít các quốc gia và tại nhiều nền kinh tế lớn đã lạm phát mức cao nhất trong 40 năm qua. Việc các nền kinh tế phát triển tăng cường thắt chặt chính sách tiền tệ để kiểm soát lạm phát đã gây ra tình trạng “nhập khẩu lạm phát”, với lạm phát ở hầu hết các nước trong khu vực đều tăng.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai nhiều giải pháp tích cực, hiệu quả, đồng bộ trong quản lý, điều hành để bình ổn giá nhằm kiểm soát lạm phát, góp phần đảm bảo đời sống người dân.

Với vai trò là Thường trực Ban Chỉ đạo điều hành giá, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ, linh hoạt với các bộ, ngành chủ động tính toán và dự báo các yếu tố tác động đến lạm phát, xây dựng các kịch bản, giải pháp điều hành giá cả năm cũng như từng thời kỳ trong năm kịp thời báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đưa ra các giải pháp phù hợp để kiểm soát lạm phát.

Theo đó, công tác quản lý điều hành giá đã được thực hiện thận trọng, giá các mặt hàng nhà nước định giá cơ bản được giữ ổn định; Việc điều chỉnh giá xăng dầu trong nước phù hợp với diễn biến của giá xăng dầu thế giới với mức tăng thấp hơn mức tăng của giá xăng dầu thế giới…

Kết quả là chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân của Việt Nam năm 2022 tiếp tục đạt mục tiêu mà Quốc hội và Chính phủ đặt ra là dưới 4%. Con số này thấp hơn so với nhiều nước, khu vực trên thế giới đã góp phần quan trọng vào việc hỗ trợ các doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

9. Ngành Hải quan nỗ lực tạo thuận lợi thương mại, kim ngạch xuất nhập khẩu đạt kỷ lục mới 700 tỷ USD

Tổng trị giá kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam năm 2022 chạm mốc kỷ lục 700 tỷ USD. Kết quả ấn tượng này đóng góp quan trọng vào tăng trưởng GDP năm 2022 và quá trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sau thời gian đại dịch COVID-19.

Năm 2022, ngành Hải quan tiếp tục triển khai nhiều giải pháp tạo thuận lợi thương mại trong bối cảnh nhiều khó khăn mới nảy sinh: Thiết lập cơ chế cập nhật thông tin phục vụ công tác đánh giá tác động của cuộc xung đột giữa Nga - Ukraina đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam và đưa ra các biện pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp; thành lập Tổ công tác hỗ trợ giải quyết vướng mắc về thủ tục hải quan để hỗ trợ doanh nghiệp trước tình trạng hàng hóa ùn tắc tại cửa khẩu biên giới phía Bắc do chính sách “Zero-COVID” của Trung Quốc, tăng thời gian làm việc của các đơn vị Hải quan liên quan từ 8 giờ lên 10 giờ, bố trí làm việc ngoài giờ hành chính, thực hiện thủ tục hải quan 24/7…

10. Quốc hội thông qua Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi), tạo nền tảng phát triển bền vững thị trường bảo hiểm Việt Nam

Ngày 16/6/2022, Luật Kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15 đã được Quốc hội khoá XV, kỳ họp thứ Ba thông qua. Luật Kinh doanh bảo hiểm có 7 Chương, 157 Điều, hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2023 đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật có liên quan.

Luật đã sửa đổi, bổ sung thêm nhiều quy định về hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng vô hiệu, đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng; bãi bỏ quy định về thời hiệu khởi kiện, thời điểm phát sinh trách nhiệm của hợp đồng... để đảm bảo thống nhất với Bộ luật Dân sự, dễ áp dụng trên thực tế.

Quy định tại Luật mới cũng đã phân loại rõ các loại hợp đồng bảo hiểm tương ứng với các loại hình bảo hiểm; quy định rõ đối tượng được bảo hiểm, quyền lợi được bảo hiểm đối với từng loại hợp đồng bảo hiểm; nâng cao trách nhiệm của các chủ thể tham gia hợp đồng bảo hiểm trong việc cung cấp thông tin.

Cùng với đó, Luật Kinh doanh Bảo hiểm cũng đã bổ sung các quy định về nguyên tắc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm; quyền thỏa thuận giao kết nhiều loại hợp đồng bảo hiểm; bổ sung thời gian cân nhắc tham gia bảo hiểm nhân thọ... để bảo đảm quyền tự thỏa thuận giữa các bên trong giao kết hợp đồng bảo hiểm… cùng nhiều quy định pháp lý quan trọng khác.

Luật Kinh doanh bảo hiểm khi được thực thi, kỳ vọng sẽ hỗ trợ thị trường bảo hiểm Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn về cả quy mô và chất lượng trong thời gian tới.